约瑟为法老解梦
1两年后，法老做了个梦，梦见自己站在尼罗河边， 2有七头肥美、健壮的母牛从河里上来，在芦苇丛中吃草。 3随后又有七头丑陋、瘦弱的母牛从河里上来，与那七头母牛一同站在河边。 4后来，七头丑陋、瘦弱的母牛吃掉了七头肥美、健壮的母牛。这时，法老醒了过来。
5之后，他又睡着了，又做了个梦。他梦见一株麦子上长了七个饱满的穗子。 6后来这株麦子上面又长了七个干瘪的穗子，它们被东风吹干了。 7七个干瘪的穗子吞食了七个饱满的穗子。法老醒过来，原来是一场梦。
8早上法老心中不安，就派人召来埃及所有的术士和博学之士，把梦告诉他们，可是没有一个人能为他解梦。
9后来，侍酒总管对法老说：“我今天才想起我的罪过。 10我从前和膳食总管惹王生气，被王囚禁在护卫长府内的牢里。 11一天晚上，我俩都做了梦。 12当时有一个希伯来青年跟我们一起被囚在牢里，他是护卫长的仆人。我们把梦告诉他，他就分别为我们解梦。 13后来，他为我们解的梦都应验了，我恢复了原职，膳食总管被挂在木头上处死了。”
14于是，法老派人去召约瑟，他们急忙释放约瑟。约瑟剃头刮脸，更换衣服，去见法老。 15法老对约瑟说：“我做了一个梦，没有人能为我解梦。我听说你能解梦。” 16约瑟回答说：“我自己不会解梦，但上帝却能给王圆满的解释。”
17法老对约瑟说：“我梦见自己站在尼罗河边， 18有七头肥美、健壮的母牛从河里上来，在芦苇丛中吃草。 19随后又有七头丑陋、瘦弱的母牛从河里上来，我在埃及从来没有见过有这么丑陋的牛。 20这些丑陋、瘦弱的母牛吃掉先前的七头肥母牛。 21可是，它们吃了以后却仍然像以前那么丑陋。这时，我就醒了。 22后来我又梦见一株麦子，上面长了七个饱满的穗子， 23接着又长出七个干瘪的穗子， 24这些干瘪的穗子吞了那七个饱满的穗子。我把梦告诉了术士，却没有人能为我解梦。”
25约瑟对法老说：“王的梦都是同一个意思，上帝已经借着梦把祂将要做的事指示王了。 26七头肥美的母牛和七个饱满的穗子都代表七年，是同样的意思。 27七头瘦弱、丑陋的母牛和七个干瘪、被东风吹干的穗子也代表七年，是七年饥荒。 28正如我刚才说的，上帝已经把祂将要做的事向王显明了。 29埃及全境很快会有七年大丰收， 30随后是七年饥荒肆虐全国，之前的丰收将被忘记。 31饥荒将非常严重，之前的丰收将荡然无存。 32王的梦出现了两次，表示上帝的心意已定，上帝必很快成就这事。 33王应该选一个精明的人，派他治理埃及。 34王也应该在各地委派官员，在七年丰收期内征收全国出产的五分之一， 35把在丰年收集的粮食储存在各城，归王管理。 36这些粮食要留到七年饥荒时用，免得这片土地被饥荒毁灭。”
约瑟做埃及宰相
37法老和他所有的臣仆都赞同约瑟的建议。 38法老对臣仆说：“我们哪里找像这样有上帝的灵同在的人呢？” 39法老对约瑟说：“上帝既然把梦的意思指示给你，可见没人有你这样的见识和智慧。 40我要派你管理我家，我的人民都要遵从你的命令，只有我权力比你大。” 41法老又说：“我现在派你治理埃及全国。” 42于是，法老摘下手上用来盖印的戒指，戴在约瑟的手上，给他穿上细麻袍，把金链戴在他颈上， 43让他坐在自己的第二辆御车上，并有人在御车前高呼：“跪下！”这样，法老派约瑟治理整个埃及。 44法老对约瑟说：“我是法老，但没有你的命令，埃及的任何人都不得擅自行事。” 45法老赐给约瑟一个名字叫撒发那忒·巴内亚，又把安城祭司波提非拉的女儿亚西纳赐给他为妻。约瑟巡视了整个埃及。
46约瑟三十岁开始为法老效劳，他离开法老去巡视埃及各地。 47七个丰年之内，埃及粮食大丰收， 48约瑟收集七个丰年出产的所有粮食，储藏进各城，每一座城附近出产的粮食都存放在本城。 49约瑟积存了大量五谷，多如海沙，不可胜数。
50荒年到来前，安城祭司波提非拉的女儿亚西纳给约瑟生了两个儿子。 51约瑟给长子取名叫玛拿西，因为他说：“上帝使我忘记一切的困苦和我父亲家。” 52约瑟给次子取名叫以法莲，因为他说：“上帝使我在受苦之地昌盛。”
53七个丰年结束后， 54七个荒年接踵而至，正如约瑟所言。各地都有饥荒，只有埃及全国有粮食。 55后来，埃及全国也闹饥荒，百姓就向法老求粮，法老对他们说：“你们去找约瑟吧，要照他的吩咐做。”
56饥荒蔓延到整个埃及时，约瑟便开仓卖粮给埃及人。那时，埃及的饥荒非常严重。 57各国的人都到埃及来向约瑟买粮，因为天下到处都是大饥荒。
Ekirooto kya Falaawo
141:1 Lub 20:3Oluvannyuma lw’emyaka ebiri emirambirira, Falaawo n’aloota ng’ayimiridde ku mugga Kiyira; 241:2 a nny 26 b Is 19:6laba mu mugga ne muvaamu ente ennungi ensava musanvu, ne ziriira mu bisaalu. 3Era laba ente endala embi enkovvu musanvu nazo ne ziva mu mugga, ne ziyimirira wamu na ziri ku lubalama lw’omugga. 4Ente enkovvu, embi ne zirya ente ennungi ensava. Awo Falaawo n’azuukuka. 5Ate n’addamu okwebaka n’aloota ekirooto ekirala, laba ebirimba eby’emmere ey’empeke musanvu ebigimu nga biri ku kiti kimu. 6Era laba oluvannyuma ebirimba ebirala musanvu nga bikaze olw’empewo ez’ebbugumu ez’ebuvanjuba nabyo ne biddirira. 7Awo ebirimba biri ebikaze ne bimira ebirimba biri omusanvu ebigimu ebirungi. Falaawo n’azuukuka, laba nga kibadde kirooto.
841:8 a Dan 2:1, 3; 4:5, 19 b Kuv 7:11, 22; Dan 1:20; 2:2, 27; 4:7Awo ku makya Falaawo ne yeeraliikirira; n’atumya ne baleeta abalogo bonna ab’e Misiri, n’abagezigezi baamu bonna; Falaawo n’abategeeza ekirooto kye, kyokka ne watabaawo n’omu eyasobola okukivvuunulira Falaawo.
9Awo omusenero wa Falaawo n’agamba Falaawo nti, “Ntegedde nasobya nnyo. 1041:10 a Lub 40:2 b Lub 39:20Falaawo bwe yasunguwalira abaddu be, nze n’omukulu w’abafumbi n’atuteeka mu kkomera, 1141:11 Lub 40:5ekiro kimu omukulu wa bafumbi nange twaloota ebirooto, nga buli kimu kirina amakulu ga njawulo ku kinnaakyo. 1241:12 Lub 40:12Mu ffe mwalimu omuvubuka Omwebbulaniya nga muddu wa mukulu w’abambowa; bwe twamutegeeza nannyonnyola buli omu ekirooto kye nga bwe kyali. 1341:13 Lub 40:22Nga bwe yatunnyonnyola era bwe kityo bwe kyali; nze nazzibwa ku mulimu gwange, ye omufumbiro, n’awanikibwa ku muti.”
Falaawo ategeeza Yusufu ekirooto kye
1441:14 Zab 105:20; Dan 2:25Awo Falaawo n’atumya baleete Yusufu, ne bamuleeta mangu okumuggya mu kkomera. Bwe yamala okumwebwa omutwe41:14 okumwebwa omutwe Abamisiri baamwanga ebirevu n’enviiri, ekintu Abaebbulaniya kye bataakolanga. n’okukyusa engoye ze, n’ajja mu maaso ga Falaawo. 1541:15 Dan 5:16Falaawo n’agamba Yusufu nti, “Naloose ekirooto, naye tewali n’omu ayinza kukivvuunula.” 1641:16 Lub 40:8; Dan 2:30; Bik 3:12; 2Ko 3:5Yusufu n’addamu Falaawo nti, “Si nze nzija okukikola, wabula Katonda y’anaabuulira Falaawo amakulu gaakyo.”
17Awo Falaawo n’agamba Yusufu nti, “Laba, bwe nabadde nga nneebase ne ndoota nga nnyimiridde ku lubalama lw’omugga Kiyira; 18ente ennungi ensava musanvu ne ziva mu mugga ne ziriira mu bisaalu; 19ate ente endala ennafu embi ennyo enkovvu ze sirabangako mu nsi y’e Misiri nazo ne zijja. 20Awo ente embi enkovvu ne zirya ente ziri omusanvu ensava ezaasoose, 21naye bwe zamaze okuzirya nga toyinza na kutegeera nti ziziridde, kubanga nga nkovvu nga bwe zaabadde olubereberye. Awo ne ndyoka nzuukuka.
22“Ate era mu kirooto kyange nalabye ebirimba ebigimu ebirungi musanvu nga biri ku kiti kimu, 23n’ebirimba ebirala musanvu ebikaze olw’empewo ez’ebbugumu ez’ebuvanjuba, nabyo ne bivaayo. 2441:24 nny 8Ebirimba ebikaze ne bimira biri ebigimu. Ebyo nabitegeezezza abagezigezi ne wabulawo n’omu abivvuunula.”
2541:25 Dan 2:45Awo Yusufu n’agamba Falaawo nti, “Ekirooto kya Falaawo kiri kimu: Katonda alaze Falaawo ky’agenda okukola. 2641:26 nny 2Ente omusanvu ennungi gy’emyaka musanvu n’ebirimba omusanvu ebigimu gy’emyaka musanvu; ekirooto kiri kimu. 2741:27 Lub 12:10; 2Bk 8:1Ente omusanvu embi enkovvu ezajja oluvannyuma, gy’emyaka musanvu, n’ebirimba omusanvu ebikaze olw’empewo ez’ebbugumu ez’ebuvanjuba gy’emyaka omusanvu egy’enjala.
28“Nga bwe ŋŋambye Falaawo, Katonda alaze Falaawo ekyo ky’agenda okukola. 2941:29 nny 47Wajja kubaawo emyaka musanvu egy’ekyengera mu nsi yonna ey’e Misiri, 3041:30 a nny 54; Lub 47:13 b Lub 47:56naye oluvannyuma lwagyo waliddawo emyaka musanvu egy’enjala eryerabiza ekyengera mu nsi yonna ey’e Misiri; enjala eribuna ensi. 31Ekyengera tekirimanyika n’akatono olw’enjala empitirivu era embi ennyo, eribuna Misiri yenna. 3241:32 Kbl 23:19; Is 46:10-11Ekirooto kya Falaawo kyekivudde kiddiŋŋanwa, kitegeeza nti ekintu Katonda akikakasa era ajja kukituukiriza mangu. 3341:33 nny 39Kale kaakano Falaawo alonde omusajja omukalabakalaba era ow’amagezi amuwe obuvunaanyizibwa ku nsi yonna ey’e Misiri. 3441:34 a 1Sa 8:15 b nny 48Era asseewo abalabirira balabirire ensi bakuŋŋaanye ekimu ekyokutaano eky’emmere ey’empeke yonna mu nsi ey’e Misiri okumalirako ddala emyaka omusanvu egy’ekyengera. 3541:35 nny 48Bakuŋŋaanye emmere eyo mu myaka egijja egy’ekyengera, bazimbe ebyagi ebinene mu buli kibuga bagikuŋŋaanyize omwo olw’ekiragiro kya Falaawo, bagikuume. 3641:36 nny 56Emmere eyo eriterekebwa olw’enjala eriba mu nsi okumalako emyaka omusanvu egy’enjala erigwa mu Misiri yonna; ensi ereme okuzikirizibwa enjala.”
Falaawo Afuula Yusufu Omufuzi
3741:37 Lub 45:16Ebigambo bya Yusufu ne biwulikika bulungi mu matu ga Falaawo n’ag’abaweereza be bonna. 3841:38 Kbl 27:18; Yob 32:8; Dan 4:8-9, 18; 5:11, 14Falaawo n’agamba abaweereza be nti, “Tuyinza okufuna omuntu ng’ono Yusufu omuli Omwoyo wa Katonda?” 39Awo Falaawo n’agamba Yusufu nti, “Katonda nga bw’akulaze bino byonna, tewali mulala mukalabakalaba, omugezi okukwenkana ggwe. 4041:40 Zab 105:21-22; Bik 7:10Gw’onoofuganga olubiri lwange, era abantu bange banaakolanga kyonna ky’onoobalagiranga; wabula nze kabaka n’abanga waggulu wo.” 4141:41 Lub 42:6; Dan 6:3Awo Falaawo n’agamba Yusufu nti, “Laba, nkutadde wo okufuga ensi yonna ey’e Misiri.” 4241:42 a Es 3:10 b Dan 5:7, 16, 29Olwo Falaawo n’alyoka aggya empeta41:42 Empeta zakozesebwanga okukakasa ebiwandiiko ebikulu. ku ngalo ye n’aginaanika Yusufu, n’amwambaza ekyambalo ekya linena omulungi, n’omukuufu ogwa zaabu mu bulago bwe. 4341:43 Es 6:9N’amuwa n’okutambuliranga mu ggaali lye eriddirira mu kitiibwa ng’erya Falaawo mwe yatambuliranga. Bonna ne bavuunama mu maaso ga Yusufu nga bwe bagamba nti, “Muvuuname.” Bw’atyo Falaawo n’amuteekawo okufuga ensi yonna ey’e Misiri.
4441:44 Zab 105:22Falaawo n’agamba Yusufu nti, “Nze Falaawo, naye awatali kigambo kyo tewali muntu aliyimusa mukono gwe newaakubadde ekigere kye mu Misiri.” 4541:45 nny 50; Lub 46:20, 27Falaawo n’atuuma Yusufu erinnya Zafenasipaneya; n’amuwa Asenaasi muwala wa Potiferi kabona wa Oni okuba mukazi we. Bw’atyo Yusufu n’atambula okubuna Misiri yonna.
Ekirooto kituukirira
4641:46 a Lub 37:2 b 1Sa 16:21; Dan 1:19Yusufu yali aweza emyaka amakumi asatu bwe yatandika okuweereza Falaawo, ye kabaka w’e Misiri. Awo Yusufu n’ava mu maaso ga Falaawo n’agenda n’abuna Misiri yenna. 47Mu myaka omusanvu egy’ekyengera emmere yabala n’ekamala. 48Yusufu n’akuŋŋaanya emmere mu Misiri mu myaka omusanvu egy’ekyengera n’agiterekera mu byagi ebinene mu bibuga. Mu buli kibuga n’akuŋŋaanyizamu emmere eyavanga mu nnimiro ezikyetoolodde. 49Yusufu n’atereka emmere mpitirivu, n’ebanga omusenyu ogw’oku nnyanja, okutuusa lwe yalekeraawo okugipima, nga tekisoboka kugipima.
5041:50 Lub 46:20; 48:5Omwaka ogw’enjala nga tegunnatuuka Yusufu yafuna abaana aboobulenzi babiri, Asenaasi, muwala wa Potiferi kabona wa Oni be yamuzaalira. 5141:51 Lub 48:14, 18, 20Omwana eyasooka yamutuuma Manase, kubanga Yusufu yagamba nti, “Katonda anneerabizza obuzibu bwange bwonna, n’ennyumba ya kitange.” 5241:52 a Lub 48:1, 5; 50:23 b Lub 17:6; 28:3; 49:22Owookubiri n’amutuuma Efulayimu, kubanga yagamba nti, “Katonda anjazizza mu nsi mwe nabonaabonera.”
53Awo emyaka omusanvu egy’ekyengera ekyali mu nsi y’e Misiri ne giggwaako. 5441:54 nny 30; Zab 105:11; Bik 7:11Emyaka omusanvu egy’enjala ne gitandika nga Yusufu bwe yayogera. Enjala n’egwa n’ebuna mu nsi zonna, kyokka yo mu Misiri nga emmere mweri. 5541:55 a Ma 32:24 b nny 41Enjala bwe yagwa mu Misiri, abantu ne bakaabira Falaawo olw’emmere. Falaawo n’agamba Abamisiri nti, “Mugende eri Yusufu; ky’anaabagamba, kye muba mukola.”
5641:56 Lub 12:10Kale enjala bwe yabuna Misiri, Yusufu n’asumulula ebyagi by’emmere byonna; n’aguza Abamisiri emmere. 5741:57 Lub 42:5; 47:15Ensi zonna nazo ne zijja e Misiri eri Yusufu okugula emmere; kubanga enjala yayitirira mu nsi zonna.
