1Não faças planos contando demasiado com o dia de amanhã,
porque nunca se sabe o que pode vir a acontecer no dia seguinte.
2Que seja antes um estranho a louvar-te
e nunca tu próprio!
3A pedra é pesada e a areia também,
mas bem mais pesada é a cólera dum insensato.
4Uma ira desencadeada, uma raiva impetuosa, é coisa cruel,
mas quem pode parar diante do ciúme?
5Vale muito mais a repreensão feita com franqueza e sinceridade
do que um amor demasiado reservado.
6Feridas, quando feitas por um amigo,
são muito melhores do que os beijos de quem nos odeia.
7Quem está farto, até o mel despreza;
quem passa fome até o amargo lhe parece doce.
8Como um pássaro que vagueia sem rumo, por ter perdido o ninho,
assim é quem anda à aventura, longe de casa.
9Um bom conselho, dado por um amigo fiel,
é como um agradável perfume que deixa uma pessoa bem disposta.
10Nunca abandones um amigo, mesmo o dos teus pais,
e evita importunar os teus familiares num dia atribulado;
vale mais um vizinho próximo, do que o irmão que está longe.
11Meu filho, tu me farás feliz, se cresceres em sabedoria;
ficarei honrado perante os outros.
12Uma pessoa prudente prevê os problemas e prepara-se para enfrentá-los;
os ingénuos nunca se previnem e acabam por sofrer as consequências.
13Se alguém ficar por fiador da dívida de um desconhecido,
deve dar sua própria roupa como garantia de pagamento.
14Se alguém se puser a gritar alegres saudações a um amigo, de madrugada,
enquanto este está no melhor do sono,
isso só pode vir a ser tomado como se lhe gritassem imprecações.
15O gotejar constante e ruidoso, num dia de chuva,
e uma mulher implicadora têm muito em comum.
16Conter uma pessoa assim seria como reter o vento
ou apanhar um objeto liso com as mãos cheias de óleo.
17Tal como o ferro é trabalhado com o próprio ferro,
assim uma pessoa se cultiva em contacto com os amigos.
18Quem cuida da sua figueira é natural que coma do que ela produz;
quem zela pelos interesses do seu mestre deve ser apoiado por este.
19Assim como a água reflete o rosto das pessoas,
o coração revela quem nós somos!
20A destruição e a morte nunca se fartam;
também os olhos do homem nunca se satisfazem.
21A pureza do ouro ou da prata prova-se no cadinho do forno;
o homem é provado pelos louvores que recebe.
22Ainda que batesses num louco e o moesses,
como os grãos de cevada num moinho,
não seria dessa forma que deixaria a sua loucura.
23Procura conhecer o estado das tuas ovelhas;
cuida com atenção do teu gado.
24Porque aquilo que se possui não dura para sempre;
nem a coroa real fica eternamente na mesma família.
25Quando a erva aparecer nas montanhas, recolhe-a.
26Assim, das ovelhas terás lã suficiente para te vestires;
e a venda dos bodes render-te-á o dinheiro do campo.
27Terás leite de cabra para teu sustento,
da tua família e das tuas criadas.
1Huwag mong ipagyabang ang gagawin mo bukas, sapagkat hindi mo alam kung anong mangyayari sa araw na iyon.
2Huwag mong purihin ang iyong sarili; pabayaan mong iba ang sa iyo ay pumuri.
3Ang buhangin at bato ay mabigat, pero mas mabigat na problema ang idudulot ng taong hangal.
4Mapanganib ang taong galit, ngunit ang taong seloso ay higit na mapanganib.
5Mas mabuti ang pagsaway na hayagan, kaysa sa pag-ibig na hindi ipinapaalam.
6Ang masakit na pagsaway ng isang kaibigan ay may katuturan, ngunit ang halik ng kaaway ay hindi maaasahan.
7Kahit pulot ay tinatanggihan ng taong busog, ngunit sa taong gutom kahit pagkaing mapait ay matamis para sa kanya.
8Ang taong lumayas sa kanyang bahay ay parang ibong lumayas sa kanyang pugad.
9Ang langis at pabango ay gaya ng tapat na payo ng isang kaibigan na nagdudulot ng kaligayahan.
10Huwag mong pababayaan ang iyong kaibigan o ang kaibigan ng iyong ama. At kung nasa kagipitan ka, hindi ka na hihingi ng tulong sa kapatid mo na nasa malayo. Ang malapit na kapitbahay ay mas mabuti kaysa sa malayong kapatid.
11Anak, magpakatalino ka upang ako ay maging maligaya, at para may maisagot ako sa nagpapahiya sa akin.
12Ang taong marunong ay umiiwas sa paparating na panganib, ngunit ang taong hangal ay sumusuong sa panganib, kaya siya ay napapahamak.
13Tiyakin mong makakuha ng garantiya sa sinumang nangakong managot sa utang ng hindi mo kilala, upang matiyak mong mababayaran ka.
14Kapag ginambala mo ng pasigaw na pagbati ang iyong kaibigan sa umaga, ituturing niya iyong sumpa sa kanya.
15Ang asawang bungangera ay parang tumutulong bubungan sa panahon ng tag-ulan.
16Hindi siya mapatigil, tulad ng hanging hindi mapigilan o kaya ng langis na hindi mahawakan.
17Kung paanong pinatatalas ng bakal ang kapwa-bakal, ang tao namaʼy matututo sa kanyang kapwa-tao.
18Kapag inalagaan mo ang puno ng igos, makakakain ka ng bunga nito. Ganoon din kapag amo moʼy iyong pinagmamalasakitan, ikaw naman ay kanyang pararangalan.
19Kung paanong ang mukha ng tao ay naaaninaw sa tubig, ang pagkatao naman ay makikita sa iyong puso.
20Ang kapahamakan at kamatayan ay walang kasiyahan, gayon din ang hangarin ng tao.
21Pilak at ginto sa apoy sinusubok, ang tao naman ay nasusubok sa pamamagitan ng papuring kanyang natatanggap.
22Tadtarin mo man ng parusa ang taong hangal, ang kahangalan niya ay hindi mo pa rin maiaalis sa kanya.
23Mga hayop mo ay iyong alagaan at bantayang mabuti ang iyong kawan.
24Sapagkat ang kayamanan at kapangyarihan ay hindi mamamalagi magpakailanman.
25Putulin ang mga damo; at habang hinihintay ang muling pagtubo nito, putulin din ang mga damo sa kabundukan, upang may pagkain ang iyong kawan.
26Mula sa balahibo ng mga tupa ay makakagawa ka ng kasuotan, at maipagbibili mo ang iba mong mga kambing upang may pambili ka ng kabukiran.
27Mula sa mga kambing, makakakuha ka ng maraming gatas na sapat sa pangangailangan ng iyong pamilya at mga babaeng utusan.
