Proverbios 30 – NVI & APSD-CEB

Nueva Versión Internacional

Proverbios 30:1-33

Dichos de Agur

1Dichos de Agur, hijo de Jaqué. Mensaje.30:1 hijo de Jaqué. Mensaje. Alt. hijo de Jaqué de Masa.

Palabras de este varón:

«Cansado estoy, oh Dios;

cansado estoy, oh Dios, y débil.30:1 Cansado … y débil. Alt. A Itiel, a Itiel y a Ucal.

2Soy el más ignorante de todos los hombres;

no hay en mí discernimiento humano.

3No he adquirido sabiduría

ni tengo conocimiento del Dios Santo.

4¿Quién ha subido a los cielos

y descendido de ellos?

¿Quién puede atrapar el viento en sus manos

o envolver el mar en su manto?

¿Quién ha establecido los límites de la tierra?

¿Quién conoce su nombre o el de su hijo?

Seguramente tú lo sabes.

5»Toda palabra de Dios es purificada;

Dios es escudo a los que en él buscan refugio.

6No añadas nada a sus palabras,

no sea que te reprenda y te exponga como a un mentiroso.

7»Solo dos cosas te pido, Dios;

no me las niegues antes de que muera:

8Aleja de mí la falsedad y la mentira;

no me des pobreza ni riquezas,

sino solo el pan de cada día.

9Porque teniendo mucho, podría desconocerte

y decir: “¿Y quién es el Señor?”.

Y teniendo poco, podría llegar a robar

y deshonrar así el nombre de mi Dios.

10»No ofendas al esclavo delante de su amo,

pues podría maldecirte y sufrirías las consecuencias.

11»Hay quienes maldicen a su padre

y no bendicen a su madre.

12Hay quienes se creen muy puros,

pero no se han purificado de su impureza.

13Hay quienes se creen muy importantes

y a todos miran con desdén.

14Hay quienes tienen espadas por dientes

y cuchillos por mandíbulas;

para devorar a los pobres de la tierra

y a los menesterosos de este mundo.

15»La sanguijuela tiene dos hijas

que solo dicen: “Dame, dame”.

»Tres cosas hay que nunca se sacian

y una cuarta que nunca dice “¡Basta!”:

16el sepulcro,30:16 sepulcro. Lit. Seol.

el vientre estéril,

la tierra, que nunca se sacia de agua,

y el fuego, que nunca dice “¡Basta!”.

17»Al que mira con desdén a su padre

y desprecia a su anciana madre,

que los cuervos del valle le saquen los ojos

y que se lo coman los buitres.

18»Tres cosas hay que me causan asombro

y una cuarta que no alcanzo a comprender:

19el rastro del águila en el cielo,

el rastro de la serpiente en la roca,

el rastro del barco en alta mar

y el rastro del hombre en la mujer joven.

20»Así procede la adúltera:

come, se limpia la boca

y afirma: “Nada malo he cometido”.

21»Tres cosas hacen temblar la tierra

y una cuarta la hace estremecer:

22el siervo que llega a ser rey,

el necio al que le sobra comida,

23la mujer rechazada que llega a casarse

y la criada que suplanta a su señora.

24»Cuatro cosas hay pequeñas en el mundo,

pero que son más sabias que los sabios:

25las hormigas, animalitos de escasas fuerzas,

pero que almacenan su comida en el verano;

26los tejones, animalitos de poca monta,

pero que construyen su casa entre las rocas;

27las langostas, que no tienen rey,

pero que avanzan en formación perfecta;

28las lagartijas, que se atrapan con la mano,

pero habitan hasta en los palacios de reyes.

29»Tres cosas hay que caminan con elegancia

y una cuarta de paso imponente:

30el león, poderoso entre las bestias, que no retrocede ante nada;

31el gallo altivo,30:31 el gallo altivo. Lit. el apretado de hombros.

el macho cabrío

y el rey al frente de su ejército.30:31 el rey … ejército. Alt. el rey contra quien su pueblo no se subleva.

32»Si como un necio te has engreído

o si algo maquinas, ponte a pensar30:32 ponte a pensar. Lit. mano a la boca.

33que batiendo la leche se obtiene mantequilla,

que sonándose fuerte sangra la nariz

y que provocando la ira se acaba peleando».

Ang Pulong Sa Dios

Panultihon 30:1-33

Ang mga Panultihon ni Agur

1Mao kini ang mga panultihon ni Agur nga anak ni Jakeh nga taga-Masa. Iya kining gisulti ngadto kang Itiel ug kang Ucal:30:1 nga taga-Masa… Ucal: Dili klaro ang buot ipasabot niini sa Hebreo nga teksto.

2“Akoy pinakawalay alamag sa tanang mga tawo.

Ang akong panghunahuna daw dili iya sa tawo.

3Wala gayod ako magtuon nga magmaalamon,

ug wala akoy nahibaloan bahin sa Dios.

4May tawo bang nakasaka sa langit ug nanaog?

May tawo bang nakakumkom sa hangin o nakaputos ug tubig sa iyang bisti?

May tawo bang nagpahimutang sa mga utlanan sa kalibotan?

Kon anaa, sultihi ako kon kinsay iyang ngalan ug unsay ngalan sa iyang mga anak.

5Ang matag pulong sa Dios kasaligan gayod.

Sama siya sa usa ka taming ngadto sa mga nagadangop sa iyang pagpanalipod.

6Ayaw dugangi ang iyang mga pulong,

kay kon himuon mo kini, iya kang badlongon ug ipakita niya nga bakakon ka.”

7Ginoo, may duha ako ka butang nga pangayoon kanimo. Kon mahimo ihatag kini kanako sa dili pa ako mamatay. 8Una, tabangi ako nga dili makapamakak. Ikaduha, ayaw ako himoang adunahan o kabos, hatagi lang hinuon ako sa akong kinahanglanon. 9Kay kon maadunahan ako, basig dili ko na ikaw ilhon; ug kon kabos ako, basig mangawat ako ug maulawan ka tungod kanako.

Dugang nga mga Panultihon

10Ayaw pakaulawi ang usa ka sulugoon ngadto sa iyang agalon, kay panghimaraoton ka niya ug mahayan mo kini.

11May mga anak nga wala mag-ampo nga panalanginan sa Dios ang ilang mga ginikanan, ug makaako pa sa pagpanghimaraot kanila.

12May mga tawo nga nagtuo nga sila perpekto, apan ang tinuod hugaw ang ilang kasingkasing ug hunahuna.

13May mga tawo nga labihan gayod ka mapahitas-on, nga kon motan-aw morag nakamenos.

14May mga tawo usab nga morag buaya; labihan kaayo makapamintaha sa mga kabos.

15Ang tawong hakog morag alimatok nga manupsop. Magsige lag ingon, “Hatagi ko! Hatagi ko!”30:15 Sa literal, Ang alimatok may duha ka anak nga babaye nga parehas nga ginganlan ug, “Hatagi ako!”

Adunay upat30:15 upat: sa literal, tulo o upat. Mao usab sa bersikulo 18, 21, 29. ka butang nga walay katagbawan:

16ang dapit sa mga patay,30:16 dapit sa mga patay: o, lubnganan, o, kamatayon.

ang babayeng baog,

ang nagauga nga yuta,

ug ang kalayo.

17Ang tawong tampalasan ug dili motahod sa ginikanan tuhakon sa mga uwak ang iyang mga mata, ug ang iyang patayng lawas kan-on sa mga agila.

18Adunay upat ka butang nga katingalahan alang kanako ug dili ko masabtan:

19Kon nganong makalupad ang agila sa kawanangan,

kon nganong makahimo pagkamang ang bitin sa kabatoan,

kon nganong makalutaw ang barko sa dagat,

ug kon nganong maibog ang lalaki sa babaye.

20Mao kini ang ginahimo sa babayeng mananapaw: Makighilawas siya sa ubang lalaki, ug unya moingon siya nga wala siyay nahimong daotan.

21May upat ka butang nga lisod dawaton sa mga tawo sa kalibotan:

22-23Ang ulipon nga nahimong hari,

ang buang-buang nga abunda sa pagkaon,

ang babayeng badlongon nga naminyo,

ug ang ulipong babaye nga nakapuli sa iyang agalong babaye.

24May upat ka mananap dinhi sa kalibotan nga gagmay apan maalamon kaayo:

25Ang mga lamigas, nga bisan huyang, nagatigom silag pagkaon panahon sa ting-init,

26ang mga “badger,” bisan dili sila kusgan, sa mga bato sila nagahimog puloy-anan,

27ang mga dulon, bisan ug wala silay pangulo, mag-usa sila paglupad,

28ang mga tiki mahimo mo lang dakpon sa imong kamot, apan makita sila diha sa mga palasyo.

29May upat ka mga binuhat nga daw si kinsag barog:

30ang liyon, nga labing kusgan sa tanang mga mananap ug walay gikahadlokan,

31ang sunoy nga manok,

ang laki nga kanding,

ug ang hari nga gipalibotan sa iyang mga sundalo.

32Kon ang imong pagkabuang-buang imong gipasigarbo ug nagplanog daotan, undanga na kana! 33Kon ang pagsigeg kutaw sa gatas makahimo niining keso ug kon ang pagsumbag sa ilong makasunggo, mao usab ang kasuko, makasugod kini ug kagubot.