1Quando você se assentar para uma refeição com alguma autoridade,
observe com atenção quem está diante de você
2e encoste a faca à sua própria garganta
se estiver com grande apetite.
3Não deseje as iguarias que lhe oferece,
pois podem ser enganosas.
4Não esgote suas forças tentando ficar rico;
tenha bom senso!
5As riquezas desaparecem assim que você as contempla;
elas criam asas e voam como águias pelo céu.
6Não aceite a refeição de um hospedeiro invejoso23.6 Hebraico: de olhos maus.,
nem deseje as iguarias que lhe oferece;
7pois ele só pensa nos gastos.
Ele lhe diz: “Coma e beba!”, mas não fala com sinceridade.
8Você vomitará o pouco que comeu,
e desperdiçará a sua cordialidade.
9Não vale a pena conversar com o tolo,
pois ele despreza a sabedoria do que você fala.
10Não mude de lugar os antigos marcos de propriedade,
nem invada as terras dos órfãos,
11pois aquele que defende os direitos23.11 Hebraico: o resgatador. deles é forte.
Ele lutará contra você para defendê-los.
12Dedique à disciplina o seu coração
e os seus ouvidos às palavras que dão conhecimento.
13Não evite disciplinar a criança;
se você a castigar com a vara, ela não morrerá.
14Castigue-a, você mesmo, com a vara,
e assim a livrará da sepultura23.14 Hebraico: Sheol. Essa palavra também pode ser traduzida por profundezas, pó ou morte..
15Meu filho, se o seu coração for sábio,
o meu coração se alegrará.
16Sentirei grande alegria
quando os seus lábios falarem com retidão.
17Não inveje os pecadores em seu coração;
melhor será que tema sempre o Senhor.
18Se agir assim, certamente haverá bom futuro para você,
e a sua esperança não falhará.
19Ouça, meu filho, e seja sábio;
guie o seu coração pelo bom caminho.
20Não ande com os que se encharcam de vinho,
nem com os que se empanturram de carne.
21Pois os bêbados e os glutões se empobrecerão,
e a sonolência os vestirá de trapos.
22Ouça o seu pai, que o gerou;
não despreze sua mãe quando ela envelhecer.
23Compre a verdade e não abra mão dela,
nem tampouco da sabedoria, da disciplina e do discernimento.
24O pai do justo exultará de júbilo;
quem tem filho sábio nele se alegra.
25Bom será que se alegrem seu pai e sua mãe
e que exulte a mulher que o deu à luz!
26Meu filho, dê-me o seu coração;
mantenha os seus olhos em meus caminhos,
27pois a prostituta é uma cova profunda,
e a mulher pervertida23.27 Ou adúltera é um poço estreito.
28Como o assaltante, ela fica de tocaia
e multiplica entre os homens os infiéis.
29De quem são os ais?
De quem as tristezas?
E as brigas, de quem são?
E os ferimentos desnecessários?
De quem são os olhos vermelhos23.29 Ou embaçados?
30Dos que se demoram bebendo vinho,
dos que andam à procura de bebida misturada.
31Não se deixe atrair pelo vinho quando está vermelho,
quando cintila no copo e escorre suavemente!
32No fim, ele morde como serpente
e envenena como víbora.
33Seus olhos verão coisas estranhas,
e sua mente imaginará coisas distorcidas.
34Você será como quem dorme no meio do mar,
como quem se deita no alto das cordas do mastro.
35E dirá: “Espancaram-me,
mas eu nada senti!
Bateram em mim, mas nem percebi!
Quando acordarei para que possa beber mais uma vez?”
Седма прича
1Кад са владаром седаш да једеш
пажљиво размотри шта је пред тобом;
2нож ћеш ставити под грло своје
ако си алав.
3Не жуди за његовим ђаконијама,
јер је то варљива храна.
Осма прича
4Не напињи се да стекнеш богатство
и своје се памети прођи.
5Пустиш ли на њега очи своје, гле њега нема,
јер је себи начинило крила попут орла,
што се вине у небеса.
Девета прича
6Не једи храну саможивца,
не пожели ђаконије његове.
7Јер како се он у себи прерачунава,
баш је такав када ти каже –
„Једи и пиј!“ –
а срце му није с тобом.
8Избљуваћеш залогај који си појео,
проћердаћеш све љубазне речи своје.
Десета прича
9Не говори ушима безумног,
јер ће презрети поруку твојих речи.
Једанаеста прича
10Не помичи древни међаш,
не залази у њиве сирочади.
11Јер је јак њихов Откупитељ,
одбраниће њихов случај од тебе.
Дванаеста прича
12Срце своје предај опомени,
своје уши поучним речима.
Тринаеста прича
13Не ускраћуј казну детету,
јер неће да умре ако га и удариш шибом.
14Туци га шибом
и душу му од Света мртвих спаси.
Четрнаеста прича
15О, мој сине, ако ти је срце мудро
и моје се срце радује;
16радује се нутрина моја,
кад ти усне честито говоре.
Петнаеста прича
17Нек ти срце грешницима не завиди,
у богобојазности ти поваздан буди.
18Нема сумње, будућност постоји,
твоја нада неће пропасти.
Шеснаеста прича
19Сине мој, послушај и мудар буди,
своје срце ти на пут усмери.
20Не дружи се са онима што се вином опијају,
са онима који ждеру месо.
21Јер, осиромашиће и пијаница и изелица,
мамурлук ће их обући у дроњке.
Седамнаеста прича
22Слушај оца свога што те је родио,
мајку своју не презири ни када остари.
23Истину купуј и не продаји
мудрост, прекор и поуку.
24Јако се радује отац праведног сина,
ко је родио мудрог сина ужива у њему.
25Нека се радују и отац твој и мајка твоја,
нека се весели она која те је родила.
Осамнаеста прича
26Срце ми своје дај, сине мој,
и нека ти очи почивају на путевима мојим.
27Јер блудница је дубока јама,
туђинка је узано ждрело.
28Она је ко лопов што вреба из потаје
и међу мушкарцима умножава неверне.
Деветнаеста прича
29Ко то кука? Ко то јечи?
Ко се свађа? Ко то приговара?
Ко има ране безразложне
и коме су закрвављене очи?
30Онима што се излежавају крај вина,
онима што иду да пробају вино измешано.
31Не гледај вино док се румени,
док се светлуца у чаши,
док лагано клизи.
32Као змија на крају уједа,
као отровница убада.
33Чудне ће призоре да виде очи твоје
и срце говориће лудорије.
34Бићеш као онај што лежи усред мора,
као онај што лежи наврх јарбола.
35И рећи ћеш: „Ударили су ме, а болестан нисам,
тукли су ме, осетио нисам.
Када ћу се пробудити
да поново потражим пиће?“
