1Mai mult prețuiește un sărac care umblă în integritate
decât cel cu buze necinstite și nesăbuit.
2Nu este bine să ai dorință fără cunoaștere,2 Sau: Nu este bine ca un suflet să fie fără cunoaștere
iar cel ce se grăbește cu picioarele greșește calea.
3Nebunia unui om îi sucește calea,
iar apoi inima lui se înfurie împotriva Domnului.
4Bogăția aduce mulți prieteni,
dar săracul este părăsit de prietenul lui.
5Martorul mincinos nu va rămâne nepedepsit,
și cel ce spune minciuni nu va scăpa.
6Mulți imploră favoarea unui om generos6 Sau: unui conducător.
și oricine este prieten cu cel ce dă daruri.
7Toți frații săracului îl urăsc;
cu atât mai mult se depărtează prietenii lui de el!
El urmărește cuvinte care nu înseamnă nimic pentru el7 Sensul versului este nesigur..
8Cine dobândește înțelepciunea își iubește sufletul;
cine păstrează priceperea va găsi ce este bine.
9Martorul mincinos nu va rămâne nepedepsit
și cel ce spune minciuni va pieri.
10Luxul nu este potrivit pentru un nesăbuit,
cu atât mai puțin un rob care stăpânește peste prinți.
11Chibzuința unui om îl face încet la mânie
și este o onoare pentru el să treacă peste o insultă.
12Mânia regelui este ca răcnetul unui leu,
dar bunăvoința lui este ca roua ierbii.
13Un fiu nesăbuit este ruina tatălui său,
iar o soție cicălitoare este ca picăturile de ploaie care cad întruna.13 Lit.: ca o picurare continuă.
14Casa și averea sunt o moștenire de la părinți,
dar o soție înțeleaptă este de la Domnul.
15Lenea te cufundă într‑un somn adânc,
și omul trândav suferă de foame.
16Cine păzește porunca își păzește viața,
dar cine disprețuiește căile Lui va muri.16 Sau: dar cine își disprețuiește căile va muri.
17Cine arată bunăvoință față de sărac Îl împrumută pe Domnul,
iar El îi va răsplăti binefacerea.
18Disciplinează‑ți fiul cât mai este încă speranță,
dar nu‑ți pune inima să‑i provoci moartea.
19Cel iute la mânie trebuie să‑și poarte pedeapsa,
căci dacă‑l scapi de ea, va trebui să faci din nou lucrul acesta.
20Ascultă sfatul și primește învățătura îndrumarea
ca să fii înțelept pentru restul zilelor tale.
21Multe sunt planurile în inima omului,
dar hotărârea Domnului este cea care rămâne în picioare.
22Ceea ce este de dorit la un om este dragostea lui loială
și este mai bine să fii sărac decât mincinos.
23Teama de Domnul duce la viață,
iar cel ce o are înnoptează sătul, fără să fie vizitat de rău.
24Leneșul își întinde mâna în farfurie
și n‑o mai duce înapoi la gură.
25Bate‑l pe batjocoritor, și cel naiv va deveni chibzuit;
mustră‑l pe cel priceput și va înțelege cunoașterea.
26Cine își jefuiește tatăl și își alungă mama
este un fiu care aduce rușine și dispreț.
27Fiule, dacă vei înceta să asculți îndrumarea,
te vei îndepărta de cuvintele cunoștinței!
28Un martor de nimic își bate joc de justiție,
și gura celor răi înghite nelegiuirea.
29Judecățile sunt pregătite pentru batjocoritori,
și loviturile pentru spatele nesăbuiților.
1Mas maayo ang imol nga nagakabuhi sing matarong sang sa buang-buang nga butigon.
2Indi maayo nga maukod ka nga wala ka sing may nahibaluan. Indi man maayo nga magpadasodaso ka kay dali ka makahimo sing sayop.
3May mga tawo nga ginahalitan nila ang ila kaugalingon tungod sang ila kabuangan, kag ang Ginoo pa ang ila ginabasol.
4Ang manggaranon madamo sing abyan, pero ang imol ginabayaan sang iya mga abyan.
5Ang butigon nga saksi pagasilutan, kag ang bisan sin-o nga nagabutig indi makaluwas sa silot.
6Madamo ang nagapakig-abyan sa mga kilala nga mga tawo agod ayuhan sila, kag ang tanan nagapakig-abyan sa mga mahinatagon.
7Kon imol ka, wala ka ginasapak sang imo mga paryente, kag mas labi na gid sang imo mga abyan. Kon ginakinahanglan mo sila, indi mo sila makita.
8Ang tawo nga nagatinguha nga magmaalamon nagakabalaka sa iya kaugalingon, kag ini nga tawo magauswag.
9Ang butigon nga saksi pagasilutan, kag ang bisan sin-o nga nagabutig malaglag.
10Indi bagay sa buang-buang nga tawo nga magkabuhi nga manggaranon, kag mas labi na gid nga indi bagay sa ulipon nga maggahom sa mga manugdumala.
11Kon mapinasensyahon ka, nagapakita lang nga maalamon ka. Kag kon nagapatawad ka sa nakasala sa imo, makahatag ini sang kadungganan sa imo.
12Ang kaakig sang hari pareho sa ngurob sang leon, pero ang iya kaayo pareho sa tun-og nga nagahatag sang tubig sa mga tanom.
13Ang buang-buang nga anak makadala sang kalaglagan sa iya amay. Ang asawa nga permi lang nagabais sa iya bana makaulugot pareho sa nagatinulo nga atop.
14Mapanubli sa ginikanan ang balay kag ang iban pa nga pagkabutang, pero ang Ginoo lang ang makahatag sang maalamon nga asawa.
15Kon matamad ka kag sagi lang katulog, magutman ka.
16Ang tawo nga nagatuman sa mga sugo sang Dios padayon nga magakabuhi, pero ang wala nagatuman mapatay.
17Kon maghatag ka sa mga imol, pareho lang nga nagapahulam ka sa Ginoo, kay magabayad ang Ginoo sa imo.
18Disiplinaha ang imo mga bata samtang may panahon pa. Kon wala mo sila ginadisiplina, ginaguba mo ang ila kabuhi.
19Pabay-i nga manabat sa iya ginahimo ang tawo nga dali maakig, kay kon buligan mo siya, liwat-liwaton lang niya ang iya ginahimo.
20Pamatii ang mga laygay sa imo kag batuna ang mga pagtadlong sa imo pamatasan agod sa ulihi mangin maalamon ka.
21Madamo kita sang mga plano, pero ang kabubut-on sang Ginoo amo ang matuman.
22Ang gusto naton sa tawo, maayo siya.19:22 Ang gusto naton… siya: ukon, Ang pagkadalok sa tawo makahuluya. Mas maayo pa ang imol nga tawo sang sa butigon.
23Tahura ang Ginoo kag magakabuhi ka sing malawig, kontento, kag malayo sa katalagman.
24May mga tawo nga tama gid katamad nga bisan gani magkaon natamaran pa.
25Dapat silutan ang mga nagapangyaguta agod ang pareho nila nga mga wala sing alam makatuon nga magmaalamon. Ang maalamon nga tawo nagamaalamon pa gid kon ginasaway siya.
26Makahuluya kag talamayon ang anak nga nagapamintas sa iya amay kag nagatabog sa iya iloy.
27Anak, kon indi ka magpamati sa mga pagtadlong sa imo pamatasan, ginasikway mo ang mga panudlo nga nagahatag sang kaalam.
28Ang butigon nga saksi nagabaliwala sa hustisya, kag ang malaot nga tawo nanamian gid nga maghimo sang kalautan.
29Sigurado gid nga pagasilutan ang mga buang-buang nga nagapangyaguta.
