Введение
1Поскольку уже многие принялись составлять описание произошедших среди нас событий 2на основе сведений, переданных нам людьми, которые с самого начала были очевидцами и служителями Слова, 3то и я решил, тщательно исследовав все от начала, описать тебе, достопочтеннейший Феофил, все по порядку, 4чтобы ты мог убедиться в достоверности того, чему был научен.
Ангел предвозвещает Захарии рождение Иоанна
5Во время правления Ирода1:5 Ирод – это Ирод Великий, который был царем Иудеи с 40 по 4 гг. до н. э. Кроме Иудеи, его владения включали в себя также Самарию и Галилею., царя Иудеи, был священник по имени Захария, из смены Авия1:5 Служение в Иерусалимском храме было разделено между 24 сменами священников потомков Аарона (см. 1 Пар. 24:1-19).. Его жена тоже была потомком Аарона, ее звали Елизавета. 6Оба они были праведны перед Богом, живя непорочно и строго соблюдая все заповеди и установления Господа. 7Но у них не было детей, потому что Елизавета была бесплодна. Они оба были уже в преклонном возрасте.
8Однажды, когда была очередь служить смене, к которой принадлежал Захария, он нес службу перед Богом. 9В соответствии с установленным для священников порядком ему выпало по жребию войти в храм Господа и возжигать благовония1:9 См. Исх. 30:6-8.. 10Во время возжигания благовоний множество народа молилось снаружи. 11Захарии же явился ангел Господа. Он стоял справа от жертвенника, где возжигались благовония. 12Когда Захария увидел его, он был чрезвычайно поражен и испуган. 13Ангел сказал ему:
– Не бойся, Захария, твоя молитва услышана. Твоя жена Елизавета родит тебе сына, и ты назовешь его Иоанном. 14Твое сердце наполнится счастьем и ликованием, и многие будут радоваться его рождению, 15потому что он будет великим перед Господом. Он никогда не будет пить вина и других хмельных напитков. От самого рождения он будет исполнен Святым Духом. 16Многих израильтян он обратит к Господу, их Богу. 17Он будет предшествовать Ему в духе и силе Илии, чтобы обратить сердца отцов к детям, а непокорных – к мудрости праведных, приготовляя народ к приходу Господа1:17 См. Мал. 4:5-6..
18Захария спросил ангела:
– Как мне узнать, что это сбудется? Ведь я уже стар, и жена моя в преклонных годах.
19Ангел ответил:
– Я – Гавриил, стоящий перед Богом, и я послан, чтобы сообщить тебе эту радостную весть. 20Но сейчас за то, что ты не поверил моим словам, которые обязательно исполнятся в свое время, ты лишишься дара речи и не будешь говорить до того дня, пока это не сбудется.
21Между тем люди ждали Захарию и удивлялись, почему он так долго не выходит из храма. 22Когда Захария вышел, он не мог говорить и вынужден был общаться с ними жестами. Все поняли, что в храме ему было видение.
23Когда срок его служения закончился, Захария возвратился домой. 24Вскоре его жена Елизавета забеременела и пять месяцев не выходила из дома1:24 Букв.: «скрывала себя».. 25Она говорила:
– Вот что сделал для меня Господь, по милости Своей сняв с меня позор перед людьми!
Предсказание о рождении Иисуса
26Когда Елизавета была на шестом месяце беременности, Бог послал ангела Гавриила в галилейский город Назарет, 27к деве по имени Мария1:27 На греческом языке «Мариам». Так во всех местах в этой книге, за исключением ст. 1:41.. Мария была обручена с Иосифом, потомком Давида. 28Ангел пришел к ней и сказал:
– Приветствую тебя, получившая милость! С тобой Господь!
29Марию эти слова очень удивили, и она размышляла, что бы значило такое приветствие. 30Ангел продолжал:
– Не бойся, Мария, потому что Бог проявил к тебе милость! 31Ты забеременеешь и родишь Сына, и назовешь Его Иисусом1:31 Иисус – на языке иудеев звучит как «Йешуа» и означает «ЙГВГ (Господь) спасает».. 32Он станет великим, и Его будут называть Сыном Всевышнего. Господь Бог даст Ему престол Его предка Давида, 33и Он будет царствовать над домом Иакова вовеки, и Его Царству не будет конца.
34– Как это может быть? – спросила Мария. – Ведь я еще не была с мужчиной.
35Ангел ответил:
– Святой Дух сойдет на тебя, и тебя осенит сила Всевышнего. Поэтому Ребенок, Который родится у тебя, будет свят – Он будет зваться Сыном Бога. 36Вот и твоя родственница Елизавета тоже родит сына в ее преклонные годы. О ней говорили, что она бесплодна, но она уже на шестом месяце беременности. 37Для Бога нет ничего невозможного.
38– Я готова служить Господу, – ответила Мария, – пусть все произойдет со мной так, как ты сказал.
И ангел оставил ее.
Мария навещает Елизавету
39Вскоре после этого Мария собралась и поспешила в город, расположенный в нагорьях Иудеи. 40Она вошла в дом Захарии и поприветствовала Елизавету. 41Когда Елизавета услышала приветствие Марии, ребенок внутри у нее встрепенулся; Елизавету наполнил Святой Дух, 42и она громким голосом воскликнула:
– Благословенна ты среди женщин, и благословен Ребенок, Которого ты носишь! 43Чем я заслужила такую милость, что ко мне пришла мать моего Господа? 44Как только я услышала твое приветствие, ребенок во мне так и встрепенулся от радости. 45Блаженна поверившая в исполнение того, что сказал Господь!
46Мария ответила:
– Душа моя славит Господа,
47и дух мой радуется о Боге, Спасителе моем,
48потому что Он увидел смирение Своей служанки1:48 См. 1 Цар. 1:11; 2:1..
Отныне все поколения будут называть меня благословенной,
49потому что Всемогущий совершил такое великое дело для меня!
Его имя свято!1:49 См. Пс. 110:9.
50Из поколения в поколение
Он проявляет милость к боящимся Его!1:50 См. Пс. 102:17.
51Его рукой совершены великие дела:
Он рассеял гордых в надмении сердца их,
52сверг правителей с их престолов
и возвысил смиренных!
53Он насытил благами голодных,
а богатых отослал ни с чем.
54Он помог Своему слуге Израилю,
помня Свое обещание нашим предкам –
55быть милосердным к Аврааму
и его семени вовеки.
56Мария погостила у Елизаветы около трех месяцев и затем возвратилась домой.
Рождение, наречение имени и обрезание Иоанна Крестителя
57Когда подошло время, Елизавета родила сына. 58Ее соседи и родственники услышали о том, что Бог явил ей великую милость, и радовались вместе с ней. 59На восьмой день1:59 Восьмой день – по Закону Божьему обрезание производилось на восьмой день (см. Быт. 17:12). они пришли, чтобы совершить над ребенком обряд обрезания, и хотели назвать его в честь отца Захарией. 60Но мать ребенка возразила:
– Нет! Его будут звать Иоанном.
61Ей стали говорить:
– Но ведь среди ваших родственников нет никого с таким именем!
62Они стали жестами спрашивать отца, как бы он хотел назвать сына. 63Захария попросил табличку для письма и, к удивлению всех, написал:
«Его имя Иоанн».
64В тот же миг к нему вернулась речь, и он начал говорить, прославляя Бога. 65Всех соседей объял страх, и весть о случившемся разнеслась по всем нагорьям Иудеи. 66Все, кто слышал об этом, с удивлением спрашивали:
– Кем же станет этот ребенок? – потому что рука Господа была с ним.
Пророческое слово Захарии
67Святой Дух наполнил Захарию, отца Иоанна, и он начал пророчествовать:
68– Благословен Господь, Бог Израиля1:68 См. Пс. 40:14; 71:18; 105:48.,
Который посетил Свой народ и искупил его!
69Он воздвиг нам рог спасения1:69 То есть «могучего Спасителя»; (см. Пс. 17:3). Рог был символом могущества, власти и силы (см., напр., 1 Цар. 2:10; Иер. 48:25; Мих. 4:13).
из дома Своего слуги Давида,
70как Он издавна обещал через Своих святых пророков,
71что Он спасет нас от врагов
и от рук тех, кто ненавидит нас.
72Так Он проявил милость к нашим предкам,
помня Свой святой завет,
73клятву, которой Он поклялся нашему предку Аврааму:
74избавить нас от рук наших врагов,
чтобы мы могли без страха служить Ему,
75живя перед Ним в святости и праведности
во все дни нашей жизни!
76И ты, дитя, будешь назван пророком Всевышнего,
потому что будешь идти перед Господом,
чтобы приготовить Ему пути1:76 См. Ис. 40:3; Мал. 3:1.,
77возвестить Его народу спасение
через прощение грехов,
78по глубочайшему милосердию нашего Бога,
Который пошлет нам Утреннюю Зарю с небес,
79чтобы дать свет живущим во тьме и тени смертной1:79 См. Ис. 9:2.
и направить наши стопы на путь мира!
80Ребенок рос и укреплялся в духе. Он жил в пустыне до того времени, когда открыто явился Израилю.
Wprowadzenie
1Dostojny Teofilu! Wielu już starało się uporządkować wydarzenia z życia Chrystusa, 2zgodnie z tym, co przekazali naoczni świadkowie i pierwsi głosiciele słowa. 3Ja również uznałem za słuszne przestudiować je, od pierwszego do ostatniego, i dokładnie opisać wszystko po kolei, 4abyś był pewien tego, czego się nauczyłeś.
Zapowiedź narodzenia Jana Chrzciciela
5Zacznę od historii o pewnym kapłanie, Zachariaszu, który żył w Judei za panowania króla Heroda. Należał on do kapłańskiej grupy Abiasza. Z kapłańskiego rodu Aarona pochodziła również jego żona, Elżbieta. 6Byli to ludzie prawi w oczach Boga, żyjący w zgodzie zarówno z duchem, jak i z literą całego Bożego Prawa. 7Oboje dożyli sędziwego wieku, ale nie mieli dzieci, gdyż Elżbieta była bezpłodna.
8Pewnego dnia, grupa Zachariasza pełniła służbę w świątyni, jemu zaś w drodze losowania 9przypadł zaszczyt wejścia do miejsca świętego i złożenia Panu ofiary z kadzidła. 10W tym czasie na dziedzińcu znajdowało się wielu modlących się ludzi.
11Będąc w świątyni, Zachariasz ujrzał nagle anioła Bożego stojącego po prawej stronie ołtarza kadzenia. 12Ogarnęły go zdumienie i strach. 13Lecz anioł powiedział:
—Nie bój się, Zachariaszu! Przyszedłem ci oznajmić, że Bóg wysłuchał twojej modlitwy: Elżbieta, twoja żona, urodzi syna. Daj mu na imię Jan. 14Stanie się on przyczyną radości nie tylko dla was, ale także dla wielu innych ludzi. 15Będzie wielki w oczach Pana. Nie będzie pił wina ani innych tego rodzaju napojów i już w łonie matki zostanie napełniony Duchem Świętym. 16Przekona on wielu potomków Izraela, aby powrócili do Pana, swojego Boga. 17Będzie się odznaczał nieugiętym duchem i mocą proroka Eliasza. To on poprzedzi nadejście Mesjasza i przygotuje ludzi dla Pana, nauczając ich prawości. Pogodzi również rodziców z dziećmi.
18—To chyba niemożliwe?—odpowiedział Zachariasz aniołowi. —Jestem już przecież stary, a moja żona również jest w podeszłym wieku.
19—Ja jestem Gabriel—rzekł wtedy anioł. —Przebywam w najbliższym otoczeniu Boga. To On posłał mnie do ciebie z tą dobrą nowiną. 20Ponieważ mi jednak nie uwierzyłeś, staniesz się niemy aż do czasu spełnienia się wszystkiego, co zapowiedziałem.
21Tymczasem ludzie na dziedzińcu czekali na Zachariasza i dziwili się, dlaczego jeszcze nie wychodzi. 22Gdy się wreszcie ukazał, nie był w stanie wypowiedzieć ani słowa. Po jego gestach zebrani zorientowali się, że właśnie widział anioła. 23Zachariasz pozostał w świątyni jeszcze kilka dni i dopiero po zakończeniu swojej kapłańskiej służby powrócił do domu. 24Wkrótce jego żona zaszła w ciążę i przez pięć następnych miesięcy żyła w odosobnieniu.
25—Jakże dobry jest Pan!—cieszyła się. —Zdjął ze mnie hańbę bezdzietności.
Zapowiedź narodzenia Jezusa
26Gdy Elżbieta była w szóstym miesiącu ciąży, Bóg posłał anioła Gabriela do galilejskiego miasteczka Nazaret, 27do pewnej panny o imieniu Maria, która była narzeczoną Józefa, potomka króla Dawida. 28Gabriel, stanąwszy przed nią, powiedział:
—Witaj! Pan jest z tobą i obdarzył cię szczególną łaską!
29Oszołomiona Maria zastanawiała się, co miałoby oznaczać takie powitanie.
30—Nie bój się, Mario!—rzekł wtedy anioł. —Bóg zechciał ci okazać wyjątkową łaskę! 31Wkrótce poczniesz i urodzisz syna, któremu dasz na imię Jezus. 32Będzie On wielki i nazwą Go Synem Najwyższego. Bóg da Mu tron Jego przodka, króla Dawida. 33Będzie wiecznie panował nad Izraelem, a Jego królestwo nie będzie miało końca!
34—Ale jak to się stanie?—zapytała Maria. —Jestem jeszcze dziewicą!
35—Zstąpi na ciebie Duch Święty i osłoni cię moc Boga. Dlatego dziecko, które urodzisz, będzie świętym Synem Boga. 36Sześć miesięcy temu twoja krewna Elżbieta, uważana za bezpłodną, również zaszła w ciążę, mimo podeszłego wieku. 37Dla Boga bowiem wszystko jest możliwe.
38—Chcę służyć mojemu Panu—rzekła Maria—i jestem gotowa na wszystko, co się Jemu podoba. Niech się stanie tak, jak powiedziałeś.
Wtedy anioł odszedł.
Maria odwiedza Elżbietę
39Maria szybko udała się do rodzinnego miasta Zachariasza, położonego w górzystej krainie Judei, 40aby odwiedzić Elżbietę. 41Gdy tylko wypowiedziała słowa pozdrowienia, na dźwięk jej głosu poruszyło się w łonie Elżbiety dziecko, a ona sama została napełniona Duchem Świętym. 42Zawołała z radości i powiedziała do Marii:
—Jak bardzo Bóg wyróżnił cię spośród wszystkich kobiet i jak szczęśliwe jest twoje dziecko! 43To dla mnie zaszczyt, że odwiedziła mnie matka mojego Pana! 44Gdy tylko usłyszałam twoje pozdrowienie, z radości poruszyło się we mnie dzieciątko! 45Naprawdę Bóg obdarzył cię wyjątkowym szczęściem, bo uwierzyłaś, że spełnią się Jego słowa.
Pieśń Marii
Maria powiedziała wtedy:
46—Z całej duszy wielbię Pana,
47mojego Boga i Zbawiciela!
Obdarzył mnie bowiem wielką radością
48i dostrzegł swoją pokorną służebnicę!
Dlatego od tej pory wszystkie pokolenia
będą mnie nazywać szczęśliwą.
49Wszechmocny i Święty
dokonał bowiem w moim życiu
wspaniałych rzeczy.
50On w każdym pokoleniu okazuje miłość tym,
którzy są Mu posłuszni.
51Jego moc jest niezwyciężona!
Rozproszył ludzi dumnych i wyniosłych.
52Zrzucił z tronu władców,
a wywyższył pokornych.
53Nakarmił głodnych,
a bogatych odesłał z pustymi rękami.
54Pomógł swojemu słudze, Izraelowi
i nie zapomniał o miłości,
55którą na zawsze przyrzekł Abrahamowi
oraz jego dzieciom, naszym przodkom.
56Maria przebywała u Elżbiety około trzech miesięcy, po czym wróciła do domu.
Narodzenie Jana Chrzciciela
57Gdy nadszedł czas, Elżbieta urodziła syna. 58Wiadomość o łasce, okazanej jej przez Pana, dotarła wkrótce do krewnych i znajomych i wszyscy bardzo się ucieszyli. 59Ósmego dnia po urodzeniu zeszli się na uroczystość obrzezania. Chcieli, aby dziecko otrzymało imię ojca—Zachariasza, 60ale Elżbieta sprzeciwiła się temu:
—Nie! Damy mu na imię Jan—rzekła.
61—Dlaczego? Przecież w całej twojej rodzinie nie ma ani jednej osoby o takim imieniu!
62Zwrócili się więc do Zachariasza, ojca dziecka. 63On zaś gestem poprosił, aby mu podano tabliczkę, i ku zdziwieniu obecnych napisał: „Niech się nazywa Jan”. 64W tej samej chwili odzyskał mowę i zaczął wielbić Boga.
65Wszystkich zebranych ogarnął lęk i podziw, a wiadomość o tym zdarzeniu szybko rozeszła się po całej okolicy 66i zastanawiano się:
—Kim będzie to dziecko? Widać, że Bóg naprawdę nad nim czuwa.
Pieśń Zachariasza
67Wielbiąc Boga, Zachariasz został napełniony Duchem Świętym i zaczął prorokować:
68—Chwała Panu, Bogu Izraela!
Przyszedł bowiem, aby uratować swój lud.
69-70Tak, jak niegdyś obiecał
przez swoich świętych proroków,
posłał potężnego Zbawiciela
z rodu króla Dawida, swojego sługi.
71On nas wybawi z rąk naszych wrogów
i tych, którzy nas nienawidzą.
72Bóg zmiłował się nad naszymi przodkami,
pamiętając o swoim świętym przymierzu.
73I dotrzymał przysięgi,
którą złożył Abrahamowi, naszemu przodkowi,
74-75że uwolni nas od wrogów i pozwoli,
abyśmy bez lęku, w świętości i prawości,
mogli służyć Mu aż do końca naszych dni.
76A ty, synku, zostaniesz prorokiem Najwyższego.
Pójdziesz przed Panem i przygotujesz Mu drogę.
77I pokażesz ludziom Boże zbawienie,
dokonujące się przez odpuszczenie grzechów,
78dzięki łasce naszego Boga.
Ona to zabłyśnie jak niebiańska światłość,
79i oświeci pogrążonych w ciemności i mroku śmierci.
Ona też wprowadzi nas na drogę pokoju!
80Czas upływał, a chłopiec rozwijał się i wzmacniał duchowo. Gdy dorósł, zamieszkał samotnie na pustyni i przebywał tam aż do chwili rozpoczęcia swojej publicznej działalności w Izraelu.
