God Judges Fairly
1If you judge someone else, you have no excuse for it. When you judge another person, you are judging yourself. You do the same things you blame others for doing. 2We know that when God judges those who do evil things, he judges fairly. 3Though you are only a human being, you judge others. But you yourself do the same things. So how do you think you will escape when God judges you? 4Do you disrespect God’s great kindness and favor? Do you disrespect God when he is patient with you? Don’t you realize that God’s kindness is meant to turn you away from your sins?
5But you are stubborn. In your heart you are not sorry for your sins. You are storing up anger against yourself. The day of God’s anger is coming. Then his way of judging fairly will be shown. 6God “will pay back each person in keeping with what they have done.” (Psalm 62:12; Proverbs 24:12) 7God will give eternal life to those who keep on doing good. They want glory, honor, and life that never ends. 8But there are others who only look out for themselves. They don’t accept the truth. They go astray. God will pour out his great anger on them. 9There will be trouble and suffering for everyone who does evil. That is meant first for the Jews. It is also meant for the Gentiles. 10But there will be glory, honor and peace for everyone who does good. That is meant first for the Jews. It is also meant for the Gentiles. 11God treats everyone the same.
12Some people do not know God’s law when they sin. They will not be judged by the law when they die. Others do know God’s law when they sin. They will be judged by the law. 13Hearing the law does not make a person right with God. People are considered to be right with God only when they obey the law. 14Gentiles do not have the law. Sometimes they just naturally do what the law requires. They are a law for themselves. This is true even though they don’t have the law. 15They show that what the law requires is written on their hearts. The way their minds judge them proves this fact. Sometimes their thoughts find them guilty. At other times their thoughts find them not guilty. 16This will happen on the day God appoints Jesus Christ to judge people’s secret thoughts. That’s part of my good news.
The Jews and the Law
17Suppose you call yourself a Jew. You trust in the law. You brag that you know God. 18You know what God wants. You agree with what is best because the law teaches you. 19You think you know so much more than the people you teach. You think you’re helping blind people. You think you are a light for those in the dark. 20You think you can make foolish people wise. You act like you’re teaching little children. You think that the law gives you all knowledge and truth. 21You claim to teach others, but you don’t even teach yourself! You preach against stealing. But you steal! 22You say that people should not commit adultery. But you commit adultery! You hate statues of gods. But you rob temples! 23You brag about the law. But when you break it, you rob God of his honor! 24It is written, “The Gentiles say evil things against God’s name because of you.” (Isaiah 52:5; Ezekiel 36:22)
25Circumcision has value if you obey the law. But if you break the law, it is just as if you hadn’t been circumcised. 26And sometimes those who aren’t circumcised do what the law requires. Won’t God accept them as if they had been circumcised? 27Many are not circumcised physically, but they obey the law. They will prove that you are guilty. You are breaking the law, even though you have the written law and are circumcised.
28A person is not a Jew if they are a Jew only on the outside. And circumcision is more than just something done to the outside of a man’s body. 29No, a person is a Jew only if they are a Jew on the inside. And true circumcision means that the heart has been circumcised by the Holy Spirit. The person whose heart has been circumcised does more than obey the written law. The praise that matters for that kind of person does not come from other people. It comes from God.
Ang Paghukom sang Dios
1Karon, makasiling ka nga bagay sila silutan sang Dios kay masyado kalain ang ila ginahimo. Pero ikaw nga nagasiling sina ginasentensyahan mo man ang imo kaugalingon, kay ginapakalain mo sila pero ikaw mismo amo man ang imo ginahimo. 2Nahibaluan ta nga matarong ang paghukom sang Dios sa mga tawo nga nagahimo sang malain. 3-4Pero sin-o ka nga nagahukom sa iban nga amo man ang imo ginahimo? Siguro nagahunahuna ka nga tungod ang Dios maayo, mabinatason, kag mapinasensyahon, makalikaw ka sa iya paghukom. Wala ka bala kahibalo nga ang kaayo sang Dios nagahatag sang kahigayunan nga maghinulsol ka? 5Pero tungod nga matig-a ang imo ulo kag indi ka maghinulsol, ginadugangan mo ang imo silot sa adlaw nga ipakita sang Dios ang iya kaakig kag ang iya matarong nga paghukom. 6Kay ang Dios magabalos sa tagsa-tagsa suno sa iya mga binuhatan.2:6 Salmo 62:12; Hul. 24:12. 7May mga tawo nga nagapadayon sa paghimo sang maayo tungod nga ginahandom nila nga dayawon sila sang Dios, padunggan, kag hatagan sang kabuhi nga wala sing kamatayon. Ina nga mga tawo hatagan sang kabuhi nga wala sing katapusan. 8Pero may mga tawo man nga maiyaiyahon nga nagasikway sang kamatuoran kag nagasunod sa kalainan. Makita sini nga mga tawo ang kaugot kag kaakig sang Dios. 9Kay ang tanan nga tawo nga nagahimo sang malain magaantos gid, una anay ang mga Judio kag dason ang mga indi Judio. 10Pero ang mga tawo nga nagahimo sang maayo, dayawon kag padunggan sang Dios, kag mangin maayo ang ila kahimtangan, una anay ang mga Judio kag dason ang mga indi Judio. 11Kay ang Dios wala sing pinilian sa iya paghukom.
12Ang mga tawo nga nagahimo sang sala mawala, bisan wala sila kahibalo parte sa Kasuguan ni Moises. Ang mga tawo iya nga nakahibalo sang Kasuguan ni Moises pero nagapadayon sa paghimo sang sala, hukman man sang Dios, pero ang Kasuguan mismo ang iya gamiton sa paghukom sa ila. 13Kay ang ginapakamatarong sang Dios amo ang nagatuman sang Kasuguan kag indi ang nagapamati lang. 14Ang mga indi Judio wala kahibalo sang Kasuguan ni Moises. Pero kon ginahimo nila ang nasulat sa Kasuguan, nagapakita lang nga bisan wala sila kahibalo sang Kasuguan, nahibaluan nila kon ano ang husto nga himuon. 15Ang ila ginahimo nga maayo nagapakita nga ang ginatudlo sang Kasuguan ara sa ila tagipusuon. Ang ila konsensya makapamatuod sini, kay kon kaisa ang ila konsensya nagasiling nga sala ang ila ginahimo kag kon kaisa nagasiling man nga husto ang ila ginahimo. 16Kag suno sa Maayong Balita nga akon ginatudlo, ina ipadumdom sa ila ni Jesu-Cristo sa adlaw nga siya pahukmon sang Dios sa tanan nga tawo. Hukman niya ang tanan nila nga mga tinago sa ila hunahuna.
Ang mga Judio kag ang Kasuguan
17Karon, kamo nga nagasiling nga kamo mga Judio, nagasalig kamo sa Kasuguan kag nagapabugal pa nga malapit kamo sa Dios. 18Nahibaluan ninyo kon ano ang luyag sang Dios kag kon ano ang labing maayo nga himuon, tungod kay natun-an ninyo ini sa Kasuguan. 19Nagasalig kamo nga makatudlo kamo sa mga tawo nga bulag sa kamatuoran kag makahatag sang kasanag sa mga tawo nga nadulman ang ila hunahuna. 20Nagasalig man kamo nga manugtudlo kamo sa mga tawo nga mahinay mag-intiendi kag sa mga tawo nga bata pa kon parte sa Dios. Amo ina ang inyo hunahuna tungod kay nagasalig kamo nga nahibaluan ninyo ang husto nga kaalam kag kamatuoran paagi sa Kasuguan. 21Nagatudlo kamo sa iban, pero wala ninyo ginatudlui ang inyo kaugalingon. Nagatudlo kamo nga indi magpangawat, pero nagapangawat kamo. 22Nagatudlo kamo nga indi magpanginbabayi ukon magpanginlalaki, pero amo man ina ang inyo ginahimo. Nahigkuan gid kamo sa mga dios-dios nga ginasimba sang mga indi Judio, pero nagapangawat kamo sa ila mga simbahan. 23Nagapabugal kamo nga ara sa inyo ang Kasuguan sang Dios, pero ginapakahuy-an ninyo ang Dios tungod sang inyo paglapas sang Kasuguan. 24Nagasiling ang Kasulatan, “Tungod sa inyo nga mga Judio, ginapasipalahan sang mga indi Judio ang Dios.”2:24 Isa. 52:5.
25Nagasalig kamo nga kamo pinili sang Dios tungod sang inyo pagkatinuli. Ang pagkatinuli may pulos lang kon ginatuman ninyo ang Kasuguan. Pero kon wala ninyo ginatuman ini, pareho lang kamo sa mga indi Judio nga wala natuli. 26Kag amo man sa mga tawo nga indi tinuli: kon sila nagatuman sang Kasuguan, ginakabig man sila sang Dios nga mga tinuli. 27Gani kamo nga mga Judio pakalainon nila tungod nga ginalapas ninyo ang Kasuguan, bisan ara sa inyo ining ginsulat nga Kasuguan kag bisan natuli kamo. Sila iya nagatuman sang Kasuguan bisan wala sila natuli. 28Kon sa bagay sin-o gid bala ang matuod nga Judio kag matuod nga tinuli? Indi ang tawo nga ang iya ginikanan Judio kag ang iya pagkatinuli sa guwa lang. 29Ang matuod nga Judio amo ang tawo nga nagbag-o ang iya kabuhi paagi sa bulig sang Espiritu Santo kag indi tungod kay natuli siya suno sa Kasuguan. Ang tawo nga pareho sina ginadayaw sang Dios bisan wala siya ginadayaw sang mga tawo.
