The Sayings of Agur
1These sayings are the words of Agur, son of Jakeh. These sayings came from God.
This man said to Ithiel:
“I am weary, God.
But I can still have success.
2Surely I am only a dumb animal and not a man.
I don’t understand as other men do.
3I haven’t learned wisdom.
And I don’t know the things the Holy One knows.
4Who has gone up to heaven and come down?
Whose hands have gathered up the wind?
Who has wrapped up the waters in a coat?
Who has set in place all the boundaries of the earth?
What is his name? What is his son’s name?
Surely you know!
5“Every word of God is perfect.
He is like a shield to those who trust in him.
He keeps them safe.
6Don’t add to his words.
If you do, he will correct you.
He will prove that you are a liar.
7“Lord, I ask you for two things.
Don’t refuse me before I die.
8Keep lies far away from me.
Don’t make me either poor or rich,
but give me only the bread I need each day.
9If you don’t, I might have too much.
Then I might say I don’t know you.
I might say, ‘Who is the Lord?’
Or I might become poor and steal.
Then I would bring shame to the name of my God.
10“Don’t tell lies about a servant when you talk to their master.
If you do, they will curse you, and you will pay for your lies.
11“Some people curse their fathers.
Others don’t bless their mothers.
12Some are pure in their own eyes.
But their dirty sins haven’t been washed away.
13Some have eyes that are very proud.
They look down on others.
14Some people have teeth like swords.
The teeth in their jaws are as sharp as knives.
They are ready to eat up the poor people of the earth.
They are ready to eat up those who are the most needy.
15“A leech has two daughters.
They cry out, ‘Give! Give!’
“Three things are never satisfied.
Four things never say, ‘Enough!’
16The first is the grave.
The second is a woman who can’t have a baby.
The third is land, which never gets enough water.
And the fourth is fire, which never says, ‘Enough!’
17“One person makes fun of their father.
Another doesn’t honor their mother when she is old.
The ravens of the valley will peck out their eyes.
Then the vultures will eat them.
18“Three things are too amazing for me.
There are four things I don’t understand.
19The first is the way of an eagle in the sky.
The second is the way of a snake on a rock.
The third is the way of a ship on the ocean.
And the fourth is the way of a man with a young woman.
20“This is the way of a woman who commits adultery.
She eats and wipes her mouth.
Then she says, ‘I haven’t done anything wrong.’
21“Under three things the earth shakes.
Under four things it can’t stand up.
22The first is a servant who becomes a king.
The second is a foolish and ungodly person who gets plenty to eat.
23The third is a mean woman who gets married.
And the fourth is a servant who takes the place of the woman she works for.
24“Four things on earth are small.
But they are very wise.
25The first are ants, which aren’t very strong.
But they store up their food in the summer.
26The second are hyraxes, which aren’t very powerful.
But they make their home among the rocks.
27The third are locusts, which don’t have a king.
But they all march forward in ranks.
28And the fourth are lizards, which your hand can catch.
But you will find them in kings’ palaces.
29“Three things walk as if they were kings.
Four things move as kings do.
30The first is a lion, which is mighty among the animals. It doesn’t back away from anything.
31The second is a rooster, which walks proudly.
The third is a billy goat.
And the fourth is a king, who is secure against any who might oppose him.
32“Do you do foolish things?
Do you think you are better than others?
Do you plan evil?
If you do, put your hand over your mouth and stop talking!
33If you churn cream, you will produce butter.
If you twist a nose, you will produce blood.
And if you stir up anger, you will produce a fight.”
Lời của A-gu-ra
1Lời của A-gu-ra, con trai Gia-kê, nói với Y-thi-ên và U-can:
2Tôi là người ngu dốt nhất,
và cũng không hiểu biết như người thường.
3Tôi chưa được học sự khôn ngoan,
cũng không có sự hiểu biết về Đấng Thánh.
4Ai đã lên trời, rồi xuống đất?
Ai đã góp gió trong tay, bọc biển trong áo, tạo nên vũ trụ?
Đấng ấy là Ai? Và Con Trai Ngài tên gì?
Xin nói giúp tôi, nếu ngươi biết!
5Mọi lời của Đức Chúa Trời đều tinh luyện;
Ngài là tấm khiên bảo vệ người nương cậy Ngài.
6Đừng thêm gì vào lời của Ngài, kẻo Ngài bắt tội,
vì người thêm thắt là người nói dối.
7Đức Chúa Trời ôi, trước khi con chết,
xin cho con hai điều:
8Giúp con khỏi dối trá, giả hình.
Đừng để con nghèo khổ, cũng đừng cho con giàu có.
Xin cho con lương thực vừa đủ cần dùng.
9Nếu giàu có dư dật, con sẽ khước từ Chúa và hỏi: “Chúa Hằng Hữu là ai?”
Nếu nghèo khổ, con sẽ trộm cắp, làm ô nhơ Danh Đức Chúa Trời.
10Chớ vu khống người đầy tớ với chủ,
người sẽ nguyền rủa con vì lỗi con tạo lấy.
11Có người rủa cha,
và không chúc phước cho mẹ.
12Có người tự thấy mình trong trắng,
nhưng chưa được rửa sạch ô uế.
13Có người đôi mắt kiêu căng,
với cái nhìn khinh người.
14Có người răng sắc như gươm,
hàm răng như dao cạo.
Họ nhai ngấu nghiến người nghèo,
ăn nuốt người thiếu thốn.
15Con đỉa có hai miệng hút,
chúng kêu gào “Hãy cho, Hãy cho!”
Có ba vật chẳng hề thỏa mãn,
và bốn loài không biết nói “Đủ rồi!”
16Âm phủ,
lòng dạ son sẻ,
đất không bao giờ đủ nước,
và ngọn lửa hừng.
17Mắt của người chế nhạo cha, khinh bỉ mẹ,
sẽ bị quạ móc đi và phụng hoàng nuốt sống.
18Có ba điều quá lạ lùng—
không, bốn việc dị kỳ tôi không hiểu thấu:
19Đường đại bàng bay trên không,
lối rắn bò trên đá,
đường tàu chạy trên biển,
và đường tình ái giữa nam nữ.
20Còn thêm một điều nữa: Người đàn bà ngoại tình,
phạm tội xong, chùi miệng nói: “Tôi có làm gì đâu.”
21Có ba điều làm đất rung chuyển—
không, bốn việc khiến đất không chịu nổi:
22Người nô lệ làm vua,
người ngu xuẩn no đầy, thịnh vượng,
23người đàn bà ghen ghét lấy được chồng,
đứa tớ gái lên làm bà chủ.
24Có bốn loài vật tuy nhỏ bé
nhưng lại khôn ngoan lạ đời:
25Con kiến là loài yếu ớt,
dự trữ thực phẩm suốt mùa hạ.
26Con chồn ít năng lực,
nhưng lại biết ẩn mình trong hốc đá.
27Con châu chấu tuy không có vua,
nhưng chúng bay thành đội ngũ.
28Con thằn lằn mà người ta lấy tay bắt được,
lại ở trong cung vua.
29Có ba dã thú dáng đi hùng dũng đẹp đẽ—
không, bốn loài có nước bước oai phong lẫm liệt:
30Con sư tử, chúa sơn lâm, chẳng lùi bước trước loài nào cả,
31con công,
con dê đực,
và vị vua khi đi duyệt binh.
32Nếu con vì ngu dại mà tự kiêu hoặc mưu đồ việc ác,
phải biết xấu hổ, lấy tay che miệng lại.
33Đánh sữa ra bơ
và đấm mũi gây chảy máu,
cũng vậy, chọc giận sinh cãi nhau.
