1Een goede reputatie is belangrijker dan grote rijkdom, goed bekend staan is belangrijker dan zilver en goud.
2Rijke en arme mensen leven met elkaar en hebben elkaar nodig, de Here heeft hen allemaal gemaakt.
3Een bedachtzaam en verstandig mens ziet het dreigende gevaar en verbergt zich, maar onverstandigen blijven gewoon doorgaan en worden dus gestraft.
4De beloning voor nederigheid en eerbiedig ontzag voor de Here bestaat uit rijkdom, aanzien en uitzicht op het leven.
5Wie de verkeerde weg gaat, vindt struikelblokken op zijn weg. Wie bij God blijft, ontloopt dat alles.
6Leer een kind al vroeg wat hij moet weten, dan zal hij later daarnaar leven.
7De rijke heerst over de arme en wie leent staat in het krijt bij de uitlener.
8Wie onrecht zaait, zal problemen maaien, zo zal zijn woede tot een einde komen.
9Wie vriendelijk is, zal worden gezegend, hij deelde immers zijn brood met de hongerige.
10Verdrijf de spotter, dan komt er een einde aan de ruzie, het beschamende meningsverschil zal ophouden.
11De koning is een vriend van de man met een oprecht hart, die oprechte gedachten tot uitdrukking brengt.
12De ogen van de Here waken over de ware wijsheid, maar Hij keert Zich krachtig tegen de mensen die Hem ontrouw zijn.
13De luiaard verzint allerlei uitvluchten. ‘Ik kan niet gaan werken,’ zegt hij, ‘er loopt een leeuw buiten. Dat is mij te gevaarlijk.’
14Vleiende woorden van een onbekende vrouw zijn als een diepe gracht, wie zich de woede van de Here op de hals haalt, valt daarin.
15Onbezonnenheid is kenmerkend voor de jeugd, alleen straf kan iemand daarvan bevrijden.
16Wie zichzelf verrijkt door de arme uit te buiten en gelijk een rijke geschenken geeft, zal zelf met de armoede kennismaken.
17Luister goed naar deze wijze uitspraken en stel uw hart open voor mijn kennis en inzicht.
18Want het is goed als u die in uw hart sluit, dan zullen ze ook uw woorden beïnvloeden.
19Ik geef deze wijsheden aan u door, zodat u leert de Here in alles te vertrouwen.
20Heb ik u geen hoogstaande dingen geschreven, vol wijze raad en diep inzicht?
21Zo kunt u kennismaken met de zekerheid die de waarheid biedt, dan kunt u hen die u om raad vragen, naar waarheid antwoorden.
22Beroof de arme niet omdat hij arm is, verpletter de noodlijdende niet voor de rechtbank.
23Want de Here zal als hun beschermer optreden en hun berovers doden.
24Mijd het gezelschap van een driftkop en ga niet om met een heethoofd,
25anders loopt u het risico net zo te worden, wat u naar de ondergang voert.
26Schaar u niet onder degenen die met een handklap te kennen geven zich garant te stellen voor schulden.
27Want waarom het risico lopen dat de schuldeiser uw bed afneemt, omdat u niet kunt betalen?
28Houd u aan de morele grenzen die al van oudsher gelden.
29Kent u iemand die een goed vakman is? Hij zal succes hebben en voor koningen werken.
1Se for preciso escolher, que se escolha antes uma boa reputação do que riquezas;
vale mais ser-se estimado do que ter ouro e prata.
2Afinal, tanto o rico como o pobre têm a mesma origem;
ambos são criaturas do Senhor.
3As pessoas prudentes preveem o mal e procuram evitá-lo;
os tolos continuam por diante e vêm a sofrer as consequências.
4A verdadeira humildade e o temor ao Senhor
abrem às pessoas as portas das riquezas, da honra e da vida.
5Os caminhos por que andam os perversos estão cheios de espinhos e de armadilhas;
quem tem amor à sua própria alma afasta-se para longe deles.
6Ensina à criança o caminho por onde deve andar
e quando for velha ainda continuará a andar por ele.
7Os ricos dominam os pobres;
aquele que pede emprestado fica na dependência de quem lhe empresta.
8Quem semear perversidade recolherá males;
as suas armas de violência se encravarão.
9Felizes os que recebem os pobres com bondade;
serão abençoados porque repartiram com eles a sua própria comida.
10Manda embora o escarnecedor, e com ele irá a contenda;
e acabar-se-ão as discussões e os insultos.
11Aquele que dá valor a um coração puro, e cujas falas são sensatas,
terá por seu amigo o rei.
12Os olhos do Senhor velam sobre aquele que tem sabedoria,
mas contraria as palavras do traidor.
13O preguiçoso inventa muitas desculpas. Ele diz:
“Não posso ir trabalhar.
Pode haver um leão lá fora e ainda me arrisco a morrer!”
14A boca das mulheres de má vida é como uma cova profunda;
caem nela aqueles contra quem o Senhor se ira.
15A insensatez é uma característica natural do coração das crianças;
a disciplina e a correção afastará delas esse mal.
16Quem oprime o pobre, para poder enriquecer,
ou para agradar aos ricos, acabará na pobreza.
Trinta conselhos dos sábios
17Ouve atentamente, escuta as palavras dos sábios
e consagra o teu coração a estudar a minha experiência.
18Verás como é bom guardá-las no teu coração
e aplicá-las a tudo o que disseres.
19Para que a tua confiança esteja posta no Senhor,
faço-te saber agora todas estas coisas, a ti, pessoalmente.
20Não é verdade que te tenho escrito já trinta conselhos,
referentes ao conhecimento e à experiência da vida?
21E se o fiz foi para te dar a certeza da verdade
e para que possas responder com essa mesma verdade
a quem vier pedir-te conselhos.
Conselho 1
22Não explores o pobre, pelo facto de não ter defesa,
nem oprimas os que vivem aflitos.
23Porque o Senhor defenderá a sua causa, perante a justiça,
e a quem lhes roubar a vida a vida lhes será tirada.
Conselho 2
24Não andes com gente desordeira,
nem acompanhes pessoas violentas.
25Para não vires a aprender os seus modos,
arriscando-te a colocares uma cilada à tua alma.
Conselho 3
26Não sejas dos que, com um simples aperto de mão,
se deixam ficar por fiadores de dívidas alheias.
27Se tu próprio não tens com que pagar,
porque ficarias sujeito a que te venham tirar
até a cama de debaixo de ti?
Conselho 4
28Não alteres os marcos que limitam as terras
e que já os teus antepassados fixaram.
Conselho 5
29Tens visto, certamente, as pessoas que trabalham diligentemente;
serão bem sucedidas, os governantes dar-lhe-ão responsabilidades
e não servirão pessoas insignificantes.
