1Ginpamalandungan ko gid ato tanan nga mga butang kag nareyalisar ko nga ara sa pagbuot sang Dios ang ginahimo sang matarong kag maalamon nga tawo. Pero wala nakahibalo ang ini nga tawo kon gugma ukon kaugot ang nagahulat sa iya. 2Pareho lang ang dangatan sang tanan nga klase sang tawo—ang matarong kag ang malaot, ang maayo kag ang malain,9:2 kag ang malain: Wala ini sa Hebreo, pero makita sa iban nga dumaan nga mga teksto. ang matinlo kag ang mahigko,9:2 matinlo kag ang mahigko: Ang takos kag ang indi takos nga magpartisipar sa mga seremonya sang relihiyon sang mga Israelinhon. kag ang nagahalad kag ang wala nagahalad. Pareho lang ang maayo nga tawo kag ang makasasala, kag pareho lang ang nagapanumpa kag ang wala nagapanumpa. 3Amo ini ang indi maayo sa tanan nga nagakalatabo sa kalibutan: pareho lang ang dangatan sang tanan. Indi lang ina, kundi puro lang kalautan kag kabuangan ang ginahunahuna sang tawo samtang nagakabuhi siya; kag sa ulihi mapatay man siya. 4Subong nga ang buhi nga ido mas maayo sang sa patay nga leon, ang buhi nga tawo mas maayo sang sa patay nga tawo. Kay ang buhi may paglaom pa, 5kag nahibaluan niya nga mapatay siya. Pero ang patay wala sing may nahibaluan kag wala na siya sing balos pa nga batunon, kag nalimtan na siya. 6Ang iya gugma, kaugot kag kaimon nadula na. Wala na siya sing labot hasta san-o sa tanan nga nagakalatabo diri sa kalibutan.
7Sige, magkaon ka kag mag-inom sang bino nga may kalipay, kay ginbuot na sang Dios sang una pa nga himuon mo ini. 8Magmasinadyahon kag magmalipayon ka permi.9:8 Magmasinadyahon… permi: sa literal, magsuksok ka sang bayo nga puti kag haplasan mo ang imo ulo sang lana. 9Magpangalipay ka upod sa imo hinigugma nga asawa sa bug-os mo nga kabuhi nga wala sing pulos, nga ginhatag sang Dios sa imo diri sa kalibutan. Kay para ina sa imo, sa imo pagpangabudlay diri sa kalibutan. 10Himua ang bisan ano nga imo ginahimo sa imo masarangan, kay didto sa lugar sang mga patay, nga sa diin ikaw nagapakadto, wala na sing trabaho. Wala na man sing pagplano didto, kag wala man sing kaalam ukon ihibalo.
11May nakita pa gid ako diri sa kalibutan: Indi tanan nga madasig magdalagan nagadaog sa palumba, kag indi tanan nga makusog nagadaog sa inaway. Indi tanan nga maalamon makakita sang palangabuhian, indi tanan nga maalam nagamanggaranon, kag indi tanan nga may abilidad ginapaboran. Kay nagaabot sa tagsa ka tawo ang iya kapalaran. 12Indi lang ina, kundi wala man siya nakahibalo kon san-o magaabot ang iya tion.9:12 ang iya tion sang kamatayon ukon/kag kalisod. Pareho siya sa pispis nga nasiod ukon sa isda nga napukot; nagakabiktima siya sa malain nga tion nga gulpi lang nagaabot sa iya.
Ang Kaalam mas Maayo pa sang sa Kabuangan
13Nakita ko man diri sa kalibutan ang isa ka halimbawa sang kaalam nga nanamian ko gid: 14May isa ka gamay nga siyudad, kag gamay lang ang mga pumuluyo sini. Ginkibon ini sang isa ka gamhanan nga hari kaupod ang iya mga soldado. Naghimo sila sang dalagko nga pangwasak sa pader, kag dayon ginsalakay nila ang siyudad. 15Didto sa amo nga siyudad may isa ka tawo nga imol pero maalamon, nga sarang kuntani makaluwas sa sini nga siyudad paagi sa iya kaalam. Pero wala gid sing may nakadumdom sa iya.9:15 nga sarang… sa iya: ukon, kag ginluwas niya ang ato nga siyudad paagi sa iya kaalam. Pero pagkatapos sadto, wala na siya pagdumduma sang mga tawo. 16Nagsiling ako nga mas maayo pa ang kaalam sang sa kusog, pero ang kaalam sang imol nga tawo wala ginahatagan sang importansya kag wala sing may nagasapak sa iya ginahambal. 17Mas maayo pa nga magpamati sa hinay nga hambal sang maalamon nga tawo sang sa magpamati sa singgit sang buang-buang nga pangulo.9:17 buang-buang nga pangulo: ukon, pangulo sang mga buang-buang. 18Ang kaalam mas maayo pa sang sa mga armas sa inaway. Pero ang isa ka makasasala makaguba sa madamo nga kaayuhan.
Everyone Dies
1I thought about all these things. I realized that those who are wise and do what is right are under God’s control. What they do is also under his control. But no one knows whether they will be loved or hated. 2Everyone will die someday. Death comes to godly and sinful people alike. It comes to good and bad people alike. It comes to “clean” and “unclean” people alike. Those who offer sacrifices and those who don’t offer them also die.
A good person dies,
and so does a sinner.
Those who make promises die.
So do those who are afraid to make them.
3Here’s what is so bad about everything that happens on this earth. Death catches up with all of us. Also, the hearts of people are full of evil. They live in foolish pleasure. After that, they join those who have already died. 4Anyone who is still living has hope. Even a live dog is better off than a dead lion!
5People who are still alive know they’ll die.
But those who have died don’t know anything.
They don’t receive any more rewards.
And even their name is forgotten.
6Their love, hate and jealousy disappear.
They will never share again
in anything that happens on earth.
7Go and enjoy your food. Be joyful as you drink your wine. God has already approved what you do. 8Always wear white clothes to show you are happy. Anoint your head with olive oil. 9You love your wife. So enjoy life with her. Do it all the days of this meaningless life God has given you on earth. That’s what he made you for. That’s what you get for all your hard work on earth. 10No matter what you do, work at it with all your might. Remember, you are going to the place of the dead. And there isn’t any work or planning or knowledge or wisdom there.
11Here’s something else I’ve seen on this earth.
Races aren’t always won by those who run fast.
Battles aren’t always won by those who are strong.
Wise people don’t always have plenty of food.
Clever people aren’t always wealthy.
Those who have learned a lot aren’t always successful.
God controls the timing of every event.
He also controls how things turn out.
12No one knows when trouble will come to them.
Fish are caught in nets.
Birds are taken in traps.
And people are trapped by hard times
that come when they don’t expect them.
Being Wise Is Better Than Being Foolish
13Here’s something else I saw on this earth. I saw an example of wisdom that touched me deeply. 14There was once a small city. Only a few people lived there. A powerful king attacked it. He brought in war machines all around it. 15A certain man lived in that city. He was poor but wise. He used his wisdom to save the city. But no one remembered that poor man. 16So I said, “It’s better to be wise than to be powerful.” But people look down on the poor man’s wisdom. No one pays any attention to what he says.
17People should listen to the quiet words
of those who are wise.
That’s better than paying attention to the shouts
of a ruler of foolish people.
18Wisdom is better than weapons of war.
But one sinner destroys a lot of good.
