1Mas maayo pa nga magkaon sang tinapay lang nga may kalinong sa sulod sang balay sang sa magpunsyon nga may ilinaway.
2Ang maalamon nga suluguon magagahom sa makahuluya nga anak sang iya agalon, kag hatagan siya sang palanublion kaupod sa iban pa nga mga anak sang iya agalon.
3Ginatilawan sang Ginoo ang aton tagipusuon pareho sa bulawan kag pilak nga ginatilawan sa kalayo kon bala puro ukon indi.
4Ang malaot nga tawo gusto magpamati sa kapareho niya nga malaot,17:4 kapareho niya nga malaot: ukon, malaot nga mga sugilanon. kag ang butigon gusto magpamati sa kapareho niya nga butigon.17:4 kapareho niya nga butigon: ukon, mga binutig.
5Ang nagayaguta sa imol nagainsulto sa Dios nga naghimo sa iya. Pagasilutan ang tawo nga nagakalipay sa malain nga natabo sa iban.
6Bugal sang mga tigulang ang ila mga apo, subong nga bugal man sang mga anak ang ila mga ginikanan.
7Wala nagakabagay nga maghambal ang buang-buang sing maayo nga mga pulong, kag mas labi na gid nga wala nagakabagay nga magbinutig ang isa ka pangulo.
8Nagapati ang iban nga ang lagay pareho sa madyik nga sarang makahimo sang bisan ano.
9Kon patawaron mo ang imo abyan nga nakasala sa imo, magapabilin ang inyo pag-abyanay, pero kon liwat-liwaton mo kahambal ang iya sala, maguba ang inyo pag-abyanay.
10Ang maalamon nga tawo makatuon sa isa lang ka pagsaway, pero ang buang-buang nga tawo indi gid makatuon bisan kapila pa siya hanuton.
11Ang malaot nga tawo gusto lang permi magpangita sang gamo, gani padal-an siya sang mapintas nga tawo nga magsilot sa iya.
12Mas delikado kon masugat-an mo ang buang-buang nga tawo nga nagabinuang sang sa sapat nga oso17:12 oso: sa English, bear. nga nadulaan sang mga bata.
13Kon malain ka sa mga maayo sa imo, permi lang may malain nga magaabot sa imo panimalay.
14Ang nagaumpisa pa lang nga binaisay pareho sa lusbot sa tangke sang tubig. Tapnaa ina sa wala pa magdako.
15Ginakangil-aran sang Ginoo ang tawo nga nagasentensya nga silutan ang wala sing sala ukon nagasentensya nga hilwayon ang may sala.
16Wala sing pulos ang paggasto sa pagpaeskwela sa buang-buang nga tawo kay wala man siya sing gana magtuon.
17Ang isa ka abyan nagahigugma sa imo sa tanan nga tion, kag ang katuyuan nga may paryente ka amo nga agod may magbulig sa imo sa tion sang kalisod.
18Wala sing pag-intiendi ang tawo nga nagapromisa nga magbayad sang utang sang iban.
19Ang tawo nga luyag sang sala luyag sang gamo, kag ang bugalon nga tawo nagapangita lang sang iya kalaglagan.
20Indi gid magmauswagon ang tawo nga tiko ang iya panghunahuna, kag ang butigon nga tawo makaangkon sang kalaglagan.
21Kasubo kag kasakit ang mabatyagan sang isa ka ginikanan sa iya buang-buang nga anak.
22Kon malipayon ka, makapaayo ini sa imo lawas, pero kon masinulub-on ka, makapalain ini sa imo.
23Ang malaot nga tawo nagabaton sang lagay agod indi mahatag ang hustisya.
24Ang tawo nga may pag-intiendi nagahunahuna permi kon paano pa gid siya magmaalamon, pero ang buang-buang nga tawo wala kahibalo kon ano ang iya himuon.
25Nagahatag sang kasubo kag kasakit ang buang-buang nga anak sa iya ginikanan.
26Indi maayo nga silutan ang inosente nga tawo ukon ang dungganon nga tawo nga nagahimo sing husto.
27Ang tawo nga maalamon kag may pag-intiendi indi palawakal kag indi dasodaso.
28Bisan ang buang-buang masal-an nga maalamon kag may pag-intiendi kon maghipos siya.
1It is better to eat a dry crust of bread in peace and quiet
than to eat a big dinner in a house full of fighting.
2A wise servant will rule over a shameful child.
He will be given part of the property as if he were a family member.
3Fire tests silver, and heat tests gold.
But the Lord tests our hearts.
4Evil people listen to lies.
Lying people listen to evil.
5Anyone who laughs at those who are poor makes fun of their Maker.
Anyone who is happy when others suffer will be punished.
6Grandchildren are like a crown to older people.
And children are proud of their parents.
7Fancy words don’t belong in the mouths of ungodly fools.
And lies certainly don’t belong in the mouths of rulers!
8Those who give money think it will buy them favors.
They think that no matter where they turn, they will succeed.
9Whoever wants to show love forgives a wrong.
But those who talk about it separate close friends.
10A person who understands what is right learns more from just a warning
than a foolish person learns from 100 strokes with a whip.
11An evil person tries to keep others from obeying God.
The messenger of death will be sent against them.
12It is better to meet a bear whose cubs have been stolen
than to meet a foolish person who is acting foolishly.
13Evil will never leave the house
of anyone who pays back evil for good.
14Starting to argue is like making a crack in a dam.
So drop the matter before a fight breaks out.
15The Lord hates two things.
He hates it when the guilty are set free.
He also hates it when those who aren’t guilty are punished.
16Why should a foolish person try to buy wisdom?
They are not even able to understand it.
17A friend loves at all times.
They are there to help when trouble comes.
18A person who has no sense agrees to pay what other people owe.
It isn’t wise to promise to pay other people’s bills.
19The one who loves to argue loves to sin.
The one who builds a high gate is just asking to be destroyed.
20If your heart is twisted, you won’t succeed.
If your tongue tells lies, you will get into trouble.
21It is sad to have a foolish child.
The parents of a godless fool have no joy.
22A cheerful heart makes you healthy.
But a broken spirit dries you up.
23Anyone who does wrong accepts favors in secret.
Then they turn what is right into what is wrong.
24Anyone who understands what is right keeps wisdom in view.
But the eyes of a foolish person look everywhere else.
25A foolish child makes his father sad
and his mother sorry.
26It isn’t good to fine those who aren’t guilty.
So it certainly isn’t good to whip officials just because they are honest.
27Anyone who has knowledge controls their words.
Anyone who has understanding is not easily upset.
28We think even foolish people are wise if they keep silent.
We think they understand what is right if they control their tongues.
