1 Hari 10 – HLGN & NIVUK

Ang Pulong Sang Dios

1 Hari 10:1-29

Nagbisita ang Rayna sang Sheba kay Haring Solomon

(2 Cro. 9:1-12)

1Sang mabatian sang rayna sang Sheba ang pagkabantog ni Solomon, nga nakahatag sang kadungganan sa Ginoo, nagkadto siya kay Solomon agod testingan ang iya kaalam paagi sa mabudlay nga mga pamangkot. 2Nag-abot siya sa Jerusalem nga may upod nga madamo nga mga tinawo, kag may dala siya nga mga kamelyo nga kargado sang mga regalo nga panakot, bulawan nga puwerte kadamo, kag malahalon nga mga bato. Pagkitaay nila ni Solomon, ginpamangkot niya siya sang tanan nga gusto niya nga ipamangkot. 3Ginsabat ni Solomon ang tanan niya nga pamangkot kag wala gid sing bisan ano nga butang nga indi niya mapaathag sa iya. 4Sang mapamatud-an sang rayna sang Sheba ang kaalam ni Solomon, kag sang makita niya ang katahom sang palasyo nga iya ginpatindog, 5daw indi siya makapati. Amo man sang makita niya ang pagkaon sa lamisa sang hari, ang pagdumala sang iya mga opisyal, ang pag-alagad sang iya mga suluguon nga may matahom nga mga uniporme, ang mga manugserbi sang iya ilimnon, kag ang mga halad nga ginasunog nga iya ginhalad sa templo sang Ginoo.

6Nagsiling siya sa hari, “Matuod gid man ang nabatian ko sa akon nasyon parte sa imo mga hinimuan kag kaalam. 7Wala ako nagpati sini hasta nga nagkadto ako diri kag nakita ko ini mismo. Ang matuod, wala gani sa katunga sang akon nabatian parte sa imo ang akon nakita. Ang imo kaalam kag manggad labaw pa sang sa akon nabatian. 8Daw ano ka suwerte sang imo mga tinawo! Daw ano ka suwerte sang imo mga opisyal nga nagaalagad sa imo kay permi nila mabatian ang imo kaalam. 9Dalayawon ang Ginoo nga imo Dios, nga nalipay sa imo kag nagbutang sa imo sa trono sang Israel. Tungod sa wala sing katapusan nga gugma sang Ginoo sa Israel, ginhimo niya ikaw nga hari agod magagahom ka nga may hustisya kag pagkamatarong.”

10Dayon ginhatagan niya si Haring Solomon sing mga lima ka tonelada nga bulawan, madamo nga mga panakot kag malahalon nga mga bato. Wala na gid sing may makatupong sa kadamuon sang panakot nga ginhatag sang rayna sang Sheba kay Haring Solomon.

11(Ang mga barko ni Hiram nagdala man kay Haring Solomon sang mga bulawan, madamo nga kahoy nga almug, kag malahalon nga mga bato, nga halin tanan sa Ofir. 12Gin-gamit sang hari ang mga kahoy nga almug nga hagdanan sa templo sang Ginoo kag sa palasyo, kag ang iban ginhimo nga mga arpa kag mga lira para sa mga musikero. Amo ato ang pinakamaayo nga mga kahoy nga almug nga gindala sa Israel; wala na subong sing may makita nga pareho sadto.10:12 Amo ato… pareho sadto: ukon, Wala na gid sing may makatupong sa kadamuon sang mga kahoy nga almug nga gindala sa Israel; indi na makita subong ang pareho sina kadamo.)

13Ginhatag ni Haring Solomon sa rayna sang Sheba ang bisan ano nga ginpangayo niya, wala labot sang mga regalo nga ginhatag ni Solomon sa iya. Dayon nagpauli ang rayna sa iya lugar upod sang iya mga tinawo.

Ang Manggad ni Solomon

(2 Cro. 9:13-28)

14Kada tuig nagabaton si Solomon sing mga 23 ka tonelada nga bulawan, 15wala labot sa mga buhis nga halin sa mga negosyante, sa tanan nga hari sang Arabia, kag sa mga gobernador sang Israel.

16Nagpahimo si Haring Solomon sang 200 ka dalagko nga mga taming nga ang kada taming nahaklapan sing mga pito10:16 pito: ukon, tatlo kag tunga. ka kilo nga bulawan. 17Nagpahimo man siya sang 300 ka magagmay nga mga taming nga ang kada taming nahaklapan sing mga duha ka kilo nga bulawan. Ginpabutang niya ini tanan didto sa bahin sang palasyo nga ginatawag Kagulangan sang Lebanon.

18Nagpahimo man ang hari sang isa ka dako nga trono nga halin sa mga bangkil sang mga elepante, kag ginhaklapan ini sang puro nga bulawan. 19May anom ka halintang ang trono, kag tipulon ang likod sini. Sa kada kilid sang halambuyan sini may ara nga estatwa sang leon nga nagatindog. 20Kag may ara man nga estatwa sang leon sa kada kilid sang halintang. Dose tanan ka estatwa sang leon sa anom ka halintang. Wala sing may makapareho sini nga trono sa bisan diin nga ginharian. 21Ang tanan nga ilimnan ni Haring Solomon puro bulawan, kag ang tanan nga kagamitan sa bahin sang palasyo nga ginatawag Kagulangan sang Lebanon puro man bulawan. Wala ini ginhimo sa pilak kay gamay lang ang bili sang pilak sang panahon ni Solomon. 22May mga barko man si Solomon nga pangnegosyo10:22 mga barko… pangnegosyo: sa Hebreo, mga barko sang Tarshish. nga nagabiyahe upod sa mga barko ni Hiram. Ini nga mga barko nagapauli isa ka bes sa kada tatlo ka tuig, nga may dala nga mga bulawan, pilak, bangkil sang elepante, kag dalagko kag magagmay nga klase sang mga amo.

23Wala sing bisan sin-o nga hari sa kalibutan nga makatupong sa kaalam kag sa manggad ni Haring Solomon. 24Ang mga tawo sa tanan nga nasyon nagatinguha nga makita si Solomon agod makapamati sila sa kaalam nga ginhatag sang Dios sa iya. 25Kada tuig, ang kada isa nga nagabisita sa iya may dala nga mga regalo—mga butang nga hinimo halin sa pilak kag bulawan, mga bayo, mga armas, mga panakot, mga kabayo, kag mga mula.10:25 mula: sa English, mule. Ini nga sapat kaanggid sa kabayo.

26Nakatipon si Solomon sang 1,400 ka karwahe kag 12,000 ka kabayo. Ginbutang niya ang iban sini sa mga banwa nga bulutangan sang iya mga karwahe, kag ang iban didto sa iya sa Jerusalem. 27Sang panahon nga siya ang hari, ang pilak sa Jerusalem daw pareho lang ka ordinaryo sa mga bato, kag ang kahoy nga sedro daw pareho kabugana sa ordinaryo nga mga kahoy nga sikomoro sa mga bulobukid sa nakatundan.10:27 mga bulobukid sa nakatundan: sa Hebreo, Shefela. 28Ang mga kabayo ni Solomon naghalin pa sa Egipto10:28 Egipto: ukon, Muzur, nga isa ka lugar nga malapit sa Cilicia. kag sa Cilicia.10:28 Cilicia: sa Hebreo, Kue. Ginbakal ini sa Cilicia sang iya mga manugbakal sa husto nga bili. 29Sadto nga tion ang bili sang karwahe nga halin sa Egipto 600 ka bilog nga pilak, kag ang kabayo 150 ka bilog nga pilak. Ginbaligya man ini sang mga tinawo ni Solomon sa tanan nga hari sang mga Hithanon kag sang mga Arameanhon.10:29 Arameanhon: ukon, Syrianhon.

New International Version – UK

1 Kings 10:1-29

The queen of Sheba visits Solomon

1When the queen of Sheba heard about the fame of Solomon and his relationship to the Lord, she came to test Solomon with hard questions. 2Arriving at Jerusalem with a very great caravan – with camels carrying spices, large quantities of gold, and precious stones – she came to Solomon and talked with him about all that she had on her mind. 3Solomon answered all her questions; nothing was too hard for the king to explain to her. 4When the queen of Sheba saw all the wisdom of Solomon and the palace he had built, 5the food on his table, the seating of his officials, the attending servants in their robes, his cupbearers, and the burnt offerings he made at10:5 Or the ascent by which he went up to the temple of the Lord, she was overwhelmed.

6She said to the king, ‘The report I heard in my own country about your achievements and your wisdom is true. 7But I did not believe these things until I came and saw with my own eyes. Indeed, not even half was told me; in wisdom and wealth you have far exceeded the report I heard. 8How happy your people must be! How happy your officials, who continually stand before you and hear your wisdom! 9Praise be to the Lord your God, who has delighted in you and placed you on the throne of Israel. Because of the Lord’s eternal love for Israel, he has made you king to maintain justice and righteousness.’

10And she gave the king 120 talents10:10 That is, about 4 metric tons of gold, large quantities of spices, and precious stones. Never again were so many spices brought in as those the queen of Sheba gave to King Solomon.

11(Hiram’s ships brought gold from Ophir; and from there they brought great cargoes of almug-wood10:11 Probably a variant of algum-wood; also in verse 12 and precious stones. 12The king used the almug-wood to make supports10:12 The meaning of the Hebrew for this word is uncertain. for the temple of the Lord and for the royal palace, and to make harps and lyres for the musicians. So much almug-wood has never been imported or seen since that day.)

13King Solomon gave the queen of Sheba all she desired and asked for, besides what he had given her out of his royal bounty. Then she left and returned with her retinue to her own country.

Solomon’s splendour

14The weight of the gold that Solomon received yearly was 666 talents,10:14 That is, about 23 metric tons 15not including the revenues from merchants and traders and from all the Arabian kings and the governors of the territories.

16King Solomon made two hundred large shields of hammered gold; six hundred shekels10:16 That is, about 6.9 kilograms; also in verse 29 of gold went into each shield. 17He also made three hundred small shields of hammered gold, with three minas10:17 That is, about 1.7 kilograms; or perhaps reference is to double minas, that is, about 3.5 kilograms. of gold in each shield. The king put them in the Palace of the Forest of Lebanon.

18Then the king made a great throne covered with ivory and overlaid with fine gold. 19The throne had six steps, and its back had a rounded top. On both sides of the seat were armrests, with a lion standing beside each of them. 20Twelve lions stood on the six steps, one at either end of each step. Nothing like it had ever been made for any other kingdom. 21All King Solomon’s goblets were gold, and all the household articles in the Palace of the Forest of Lebanon were pure gold. Nothing was made of silver, because silver was considered of little value in Solomon’s days. 22The king had a fleet of trading ships10:22 Hebrew of ships of Tarshish at sea along with the ships of Hiram. Once every three years it returned carrying gold, silver and ivory, and apes and baboons.

23King Solomon was greater in riches and wisdom than all the other kings of the earth. 24The whole world sought audience with Solomon to hear the wisdom God had put in his heart. 25Year after year, everyone who came brought a gift – articles of silver and gold, robes, weapons and spices, and horses and mules.

26Solomon accumulated chariots and horses; he had fourteen hundred chariots and twelve thousand horses,10:26 Or charioteers which he kept in the chariot cities and also with him in Jerusalem. 27The king made silver as common in Jerusalem as stones, and cedar as plentiful as sycamore-fig trees in the foothills. 28Solomon’s horses were imported from Egypt and from Kue10:28 Probably Cilicia – the royal merchants purchased them from Kue at the current price. 29They imported a chariot from Egypt for six hundred shekels of silver, and a horse for a hundred and fifty.10:29 That is, about 1.7 kilograms They also exported them to all the kings of the Hittites and of the Arameans.