1Mĩbango ya ngoro nĩ ya mũndũ,
no icookio rĩa rũrĩmĩ riumaga harĩ Jehova.
216:2 1Sam 2:3; Luk 16:15Mũndũ onaga mĩthiĩre yake yothe ĩrĩ mĩega,
no Jehova nĩwe ũthimaga matanya.
316:3 2Maũ 20:20; Thab 37:5-6Rekagĩrĩria Jehova maũndũ mothe marĩa ũrĩĩkaga,
nayo mĩbango yaku nĩĩrĩgaacagĩra.
416:4 2Maũ 34:24; Arom 9:22Jehova ombire indo ciothe irĩ na gĩtũmi gĩacio,
ĩĩ-ni, o na arĩa aaganu aamoombire nĩ ũndũ wa mũthenya wa thĩĩna.
516:5 Thim 11:20-21Mũndũ wothe wa ngoro ya mwĩtĩĩo nĩ kĩndũ kĩrĩ magigi harĩ Jehova.
Menyai na ma atĩrĩ, ndakaaga kũherithio.
616:6 Kĩam 20:11; Thaam 20:20Mehia nĩmahorohagĩrio nĩ wendo na wĩhokeku,
na nĩ ũndũ wa gwĩtigĩra Jehova-rĩ, mũndũ nĩeheragĩra ũũru.
716:7 Kĩam 39:21; Jer 39:12Rĩrĩa mĩthiĩre ya mũndũ yakenia Jehova-rĩ,
atũmaga o na thũ ciake itũũranie nake na thayũ.
8Kaba indo nini cionekete na njĩra ya ũthingu,
gũkĩra uumithio mũnene ũtarĩ wa kĩhooto.
916:9 Ayub 33:29Mũndũ nĩabangaga na ngoro mũthiĩre wake,
no Jehova nĩwe ũroragia makinya make kũrĩa ekũgerera.
10Mĩromo ya mũthamaki yaragia ũhoro taarĩ ndũmĩrĩri,
na kanua gake gatiagĩrĩirwo kuogomia kĩhooto.
1116:11 Ezek 45:10Igeri na ratiri cia ma nĩ cia Jehova;
mahiga mothe ma gũthima marĩa marĩ mũhuko-rĩ, o namo no wĩra wake.
1216:12 Thim 25:5Kũrĩ athamaki-rĩ, gwĩka ũũru nĩ ũndũ ũrĩ magigi,
nĩgũkorwo gĩtĩ kĩa ũnene kĩĩhaandaga nĩ ũndũ wa ũthingu.
13Athamaki nĩmakenagĩra mĩromo ĩrĩa yaragia ma;
nĩ marĩ bata na mũndũ waragia ũhoro wa ma.
1416:14 Kĩam 40:2; Koh 10:4Mangʼũrĩ ma mũthamaki nĩ ta mũtũmwo wa gĩkuũ,
no mũndũ mũũgĩ nĩakamahooreria.
1516:15 Ayub 29:24Gũthererwo gĩthiithi nĩ mũthamaki nĩ muoyo;
ũtugi wake ũtariĩ ta itu rĩa mbura ĩrĩa ĩkũragia irio.16:15 Mbura ĩno ya gũkũria irio nĩĩrehaga kũgaacĩra na gĩkeno.
16Hĩ! Kaĩ kũgĩa ũũgĩ nĩ kwega gũkĩra thahabu-ĩ,
gũthuura ũtaũku gũgakĩra kũgĩa na betha!
17Njĩra njariĩ ya arĩa arũngĩrĩru yeheragĩra ũũru;
mũndũ ũrĩa ũmenyagĩrĩra mĩthiĩre yake nĩ muoyo wake mwene agitagĩra.
1816:18 Jer 48:29; Thim 11:2Mwĩtĩĩo ũrũmagĩrĩrwo nĩ mwanangĩko,
roho wa mwĩtũũgĩrio ũkarũmĩrĩrwo nĩ kũgũa.
19Nĩ kaba roho wa kwĩnyiihia na gũkorwo hamwe na arĩa ahinyĩrĩrie,
gũkĩra kũgayana indo cia ndaho na arĩa etĩĩi.
2016:20 Thab 32:10; Jer 17:17Mũndũ ũrĩa ũrũmbũyagia mataaro nĩagaacagĩra,
na kũrathimwo nĩ mũndũ ũrĩa wĩhokaga Jehova.
21Arĩa oogĩ ngoro-inĩ metagwo akũũrani maũndũ,
na ciugo njega itũũgagĩria ũtaaro.
22Ũtaũku nĩ gĩthima kĩa muoyo kũrĩ arĩa marĩ naguo,
no ũrimũ ũrehaga iherithia kũrĩ andũ arĩa akĩĩgu.
23Ngoro ya mũndũ mũũgĩ nĩyo ĩtongoragia kanua gake,
nayo mĩromo yake ĩtũũgagĩria ũtaaro.
2416:24 1Sam 14:27; Thim 24:13-14Ndeto njega nĩ igua rĩa ũũkĩ,
irĩ mũrĩo ngoro-inĩ, na harĩ mahĩndĩ nĩ ũgima.
2516:25 Thim 14:12Kũrĩ njĩra mũndũ onaga ta yagĩrĩire,
no marigĩrĩrio mayo yerekagĩra gĩkuũ-inĩ.
26Kũhũũta kwa mũruti wa wĩra nĩkuo kũmũteithagia,
ngʼaragu yake nĩyo ĩmũtindĩkaga.
2716:27 Thab 140:2; Jak 3:6Kĩmaramari gĩthugundaga ũũru,
na mĩario yakĩo nĩ ta mwaki wa gũcina.
28Mũndũ mwaganu arehaga ngarari,
na mũhuhu ũtigithanagia andũ marĩ ũrata mũnene.
29Mũndũ wa haaro aheenagĩrĩria mũndũ wa itũũra rĩake,
akamũtongoria njĩra-inĩ ĩtarĩ njega.
30Mũndũ ũrĩa uunagĩra andũ riitho akoragwo agĩthugunda waganu,
ũrĩa ũtembanagia mĩromo akoragwo agĩthugunda ũũru.
31Mbuĩ nĩ thũmbĩ ya riiri;
cionekaga nĩ ũndũ wa mũtũũrĩre wa ũthingu.
32Nĩ kaba mũndũ mũkirĩrĩria gũkĩra njamba ya ita,
na nĩ kaba mũndũ ũrĩa ũrigagĩrĩria marakara make gũkĩra ũrĩa wĩnyiitagĩra itũũra inene.
3316:33 Alaw 16:8; Ezek 21:21Mĩtĩ ĩcuukagĩrwo maru-inĩ,
no itua o rĩothe riumaga kũrĩ Jehova.
116:1 Mt 10:19; Mit 19:21Mipango ya moyoni ni ya mwanadamu,
bali jibu la ulimi hutoka kwa Bwana.
216:2 1Sam 16:7; 2Nya 6:30; Lk 16:15; Dan 5:27Njia zote za mtu huonekana safi machoni pake mwenyewe,
bali makusudi hupimwa na Bwana.
316:3 2Nya 20:20; Za 20:4Mkabidhi Bwana lolote ufanyalo,
nayo mipango yako itafanikiwa.
416:4 Isa 43:7; Kut 9:16; 2Nya 34:24; Rum 9:22Bwana hufanya kila kitu kwa kusudi lake mwenyewe;
hata waovu kwa siku ya maangamizi.
516:5 Za 40:4; Mit 6:16; 11:20-21Bwana huwachukia sana wote wenye kiburi cha moyo.
Uwe na hakika kwa hili: Hawataepuka kuadhibiwa.
616:6 Kut 20:20; Mit 14:16; Dan 4:26Kwa upendo na uaminifu uovu huondolewa;
kwa kumcha Bwana mtu hujiepusha na ubaya.
716:7 Kol 1:10; Mwa 39:21; Za 105:15; Yer 39:12; 40:1; 42:12; Dan 1:9Njia za mtu zinapompendeza Bwana,
huwafanya hata adui zake waishi naye kwa amani.
816:8 Za 37:16; Mit 15:16; 17:1; Mhu 4:6Afadhali kitu kidogo pamoja na haki
kuliko mapato mengi pamoja na udhalimu.
916:9 Yer 10:23Moyo wa mtu huifikiri njia yake,
bali Bwana huelekeza hatua zake.
1016:10 Mit 17:7Midomo ya mfalme huzungumza kwa hekima ya kiungu,
wala kinywa chake hakipotoshi haki.
1116:11 Law 19:36; Mit 11:1; Eze 45:10Vipimo na mizani za halali hutoka kwa Bwana;
mawe yote ya kupimia yaliyo katika mfuko ameyafanya yeye.
1216:12 Mit 26:28; 25:5; 29:14; 31:5Wafalme huchukia sana kutenda maovu,
kwa maana kiti cha ufalme hufanywa imara kwa njia ya haki.
1316:13 Mit 22:11Wafalme hufurahia midomo ya uaminifu;
humthamini mtu asemaye kweli.
1416:14 Mwa 40:2; Ay 29:24Ghadhabu ya mfalme ni mjumbe wa mauti,
bali mtu mwenye hekima ataituliza.
1516:15 2Nya 36:16; Mit 29:1; Yer 19:1116:15 Mwa 40:2; Ay 29:24; Mit 19:12; 25:2-7Uso wa mfalme ungʼaapo, inamaanisha uhai;
upendeleo wake ni kama wingu la mvua wakati wa vuli.
1616:16 Za 49:20; Ay 28:15; Mit 3:13-14Ni bora kiasi gani kupata hekima kuliko dhahabu,
kuchagua ufahamu kuliko fedha!
1716:17 Mit 4:24-27; Isa 35:8; Mdo 24:16Njia kuu ya wanyofu huepuka ubaya;
yeye aichungaye njia yake, huchunga maisha yake.
1816:18 Es 5:12; Mit 29:23Kiburi hutangulia maangamizi,
roho ya majivuno hutangulia maanguko.
19Ni afadhali kuwa mnyenyekevu katika roho
miongoni mwa walioonewa
kuliko kugawana nyara pamoja na wenye kiburi.
2016:20 Isa 30:18; Za 32:10; Yer 17:7Yeyote anayekubali mafundisho hustawi,
tena amebarikiwa yeye anayemtumaini Bwana.
2116:21 Mit 16:23Wenye hekima moyoni huitwa wenye ufahamu,
na maneno ya kupendeza huchochea mafundisho.
2216:22 Mit 10:11Ufahamu ni chemchemi ya uzima kwa wale walio nao,
bali upumbavu huleta adhabu kwa wapumbavu.
2316:23 Ay 15:5; Mit 16:21Moyo wa mtu mwenye hekima huongoza kinywa chake,
na midomo yake huchochea mafundisho.
2416:24 Mit 24:13-14Maneno ya kupendeza ni kama sega la asali,
ni matamu kwa nafsi na uponyaji kwenye mifupa.
2516:25 Mit 12:15; 14:12; Es 3:6Iko njia ionekanayo kuwa sawa kwa mtu,
bali mwisho wake huelekeza mautini.
2616:26 Mit 9:12; Mhu 6:7Shauku ya mfanyakazi humhimiza kufanya kazi;
njaa yake humsukuma aendelee.
2716:27 Yak 3:6Mtu mbaya kabisa hupanga mabaya,
maneno yake ni kama moto uunguzao.
2816:28 Mit 14:17; 17:9Mtu mpotovu huchochea ugomvi,
nayo maongezi ya upuzi hutenganisha marafiki wa karibu.
29Mtu mkali humvuta jirani yake
na kumwongoza katika mapito yale mabaya.
3016:30 Mit 6:13Yeye akonyezaye kwa jicho lake anapanga upotovu;
naye akazaye midomo yake amenuia mabaya.
3116:31 Mit 20:29Mvi ni taji ya utukufu;
hupatikana kwa maisha ya uadilifu.
3216:32 Mit 19:11Ni afadhali mtu mstahimilivu kuliko shujaa,
mtu anayeitawala hasira yake kuliko yule autekaye mji.
3316:33 Yos 7:14; Yn 1:7Kura hupigwa kwa siri,
lakini kila uamuzi wake hutoka kwa Bwana.
