115:1 1Ath 12:7Icookio rĩa ũhooreri nĩrĩeheragia mangʼũrĩ,
no kiugo kĩa ũũru kĩarahũraga marakara.
215:2 Thim 10:31; Koh 10:12Rũrĩmĩ rwa mũndũ ũrĩa mũũgĩ rũgaathagĩrĩria ũmenyo,
no kanua ka mũndũ mũkĩĩgu gathothokaga ũrimũ.
315:3 Ahib 4:13; 2Maũ 16:9Maitho ma Jehova marĩ kũndũ guothe,
magacũthagĩrĩria andũ arĩa aaganu o na arĩa eega.
4Rũrĩmĩ rũrĩa rũrehaga kĩhonia nĩ ta mũtĩ wa muoyo,
no rũrĩmĩ rwa maheeni rũthuthaga ngoro.
5Mũndũ mũkĩĩgu aregaga ũtaaro wa ithe,
no mũndũ ũrĩa wĩtĩkagĩra kũrũngwo onanagia ũbaarĩrĩri.
615:6 Thim 10:16Nyũmba ya mũndũ mũthingu ĩkoragwo na kĩgĩĩna kĩnene,
no uumithio wa andũ aaganu ũmarehagĩra thĩĩna.
7Mĩromo ya andũ arĩa oogĩ ĩtambagia o ũũgĩ,
no tiguo ngoro cia andũ arĩa akĩĩgu ciĩkaga.
815:8 Thab 51:17; Joh 9:31Igongona rĩa andũ arĩa aaganu nĩ kĩndũ kĩrĩ magigi harĩ Jehova,
no mahooya ma mũndũ ũrĩa mũrũngĩrĩru nĩamakenagĩrĩra.
9Njĩra cia andũ arĩa aaganu nĩ kĩndũ kĩrĩ magigi harĩ Jehova,
no nĩendete andũ arĩa mathingataga ũthingu.
10Iherithia rĩtarĩ rĩa tha rĩetereire mũndũ ũrĩa ũtigĩte njĩra,
na mũndũ ũrĩa ũthũire kũrũngwo nĩagaakua.
1115:11 2Maũ 6:30; Kũg 2:23Gĩkuũ na Mwanangĩko ciikaraga ciĩyanĩkĩte mbere ya Jehova,
ĩ nacio ngoro cia andũ-rĩ, ikĩĩanĩkĩte atĩa!
12Mũnyũrũrania nĩathũire kũrũngwo;
ndangĩhooya kĩrĩra kũrĩ ũrĩa mũũgĩ.
1315:13 Thim 12:25; Thim 17:22Ngoro ngenu ĩtũmaga gĩthiithi gĩthere,
no ruo rwa ngoro rũthuthaga roho.
14Ngoro ĩrĩ na gũkũũrana maũndũ nĩĩmaathaga ũmenyo,
no kanua ka mũndũ mũkĩĩgu kehũũnagia na ũrimũ.
15Matukũ mothe ma andũ arĩa ahatĩrĩrie nĩ ma thĩĩna,
no ngoro ĩrĩa njanjamũku ĩkoragwo na ndĩa hĩndĩ ciothe.
1615:16 Thab 37:16-17Nĩ kaba kĩndũ kĩnini hamwe na gwĩtigĩra Jehova,
gũkĩra ũtonga mũnene ũrĩ na kĩnyariirĩko.
1715:17 Thab 17:1; Koh 4:6Nĩ kaba kũrĩa rwĩga rwa nyeni harĩa harĩ wendo,
gũkĩra kũrĩa njaũ noru harĩa harĩ na rũthũũro.
1815:18 Kĩam 13:8Mũndũ ũhiũhaga kũrakara aarahũraga ngarari,
no mũndũ mũkirĩrĩria nĩkũhooreria ahooragĩria haaro.
19Njĩra ya kĩgũũta nĩkũhingwo ĩhingĩtwo na mĩigua,
no njĩra ya mũndũ mũrũngĩrĩru nĩ njĩra njariĩ.
2015:20 Thim 10:1Mwana mũũgĩ atũmaga ithe akene,
no mũndũ mũkĩĩgu nĩ nyina anyararaga.
21Ũrimũ ũkenagia mũndũ ũrĩa ũtooĩ gũkũũrana maũndũ,
no mũndũ ũrĩa mũkuũku nĩarũngagĩrĩria mĩthiĩre yake.
2215:22 Thab 16:7; 1Ath 1:12Mĩbango nĩĩthaataga nĩ kwaga kĩrĩra,
no kũrĩ na ataarani aingĩ mĩbango nĩĩgaacagĩra.
2315:23 Thim 25:11Mũndũ nĩaiguaga gĩkeno agĩcookia ũhoro ũrĩa wagĩrĩire,
nakĩo kiugo kĩarĩtio ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire, kaĩ nĩ kĩega-ĩ!
24Harĩ mũndũ ũrĩa mũũgĩ njĩra ya muoyo ĩrorete na igũrũ,
ĩmũgirie gũikũrũka mbĩrĩra-inĩ.
2515:25 Thim 12:7; Gũcook 19:14Jehova nĩamomoraga nyũmba ya mũndũ ũrĩa mwĩtĩĩi,
no nĩamenyagĩrĩra mĩhaka ya mũtumia wa ndigwa.
26Meciiria ma mũndũ mwaganu nĩ kĩndũ kĩrĩ magigi harĩ Jehova,
no meciiria ma andũ arĩa atheru nĩmamũkenagia.
2715:27 Thaam 23:8; Isa 1:23; 33:15Mũndũ mũkoroku arehagĩra nyũmba yake thĩĩna,
no ũrĩa ũthũire mahaki nĩagatũũra muoyo.
28Ngoro ya mũndũ mũthingu nĩĩthimaga macookio mayo,
no kanua ka mũndũ mwaganu gathothokaga ũũru.
2915:29 Thab 145:18-19Jehova aikaraga haraaya na andũ arĩa aaganu,
no nĩaiguaga mahooya ma andũ arĩa athingu.
30Gũtheria gĩthiithi nĩkũrehagĩra ngoro gĩkeno,
naguo ũhoro ũrĩa mwega nĩwĩkĩraga mahĩndĩ hinya.
31Mũndũ ũrĩa ũthikagĩrĩria ikaanania rĩrĩa rĩrehaga muoyo
nĩagatũũrania na andũ arĩa oogĩ.
32Mũndũ ũrĩa ũregaga kũigua agĩkaanio nĩ kwĩnyarara enyararaga we mwene,
no mũndũ ũrĩa wothe wĩtĩkagĩra kũrũngwo agĩĩaga na ũtaũku.
3315:33 Thim 1:7; Isa 66:2Gwĩtigĩra Jehova nĩkuo kũheaga mũndũ ũũgĩ,
nakuo kwĩnyiihia gũtongoragia gĩtĩĩo.
115:1 Mit 25:15; 2Nya 10:7; 1Fal 12:7Jawabu la upole hugeuza ghadhabu,
bali neno liumizalo huchochea hasira.
215:2 Mit 12:23; Mhu 10:12; Za 59:7Ulimi wa mwenye hekima husifu maarifa,
bali kinywa cha mpumbavu hufoka upumbavu.
315:3 2Nya 16:9; Ay 34:21; Ebr 4:13; Mit 5:21; Yer 16:17Macho ya Bwana yako kila mahali,
yakiwaangalia waovu na wema.
415:4 Za 5:9; Mit 10:11; 12:18Ulimi uletao uponyaji ni mti wa uzima,
bali ulimi udanganyao huponda roho.
5Mpumbavu hubeza maonyo ya baba yake,
bali yeyote akubaliye maonyo huonyesha busara.
615:6 Mit 8:21; 10:16Nyumba ya mwenye haki ina hazina kubwa,
bali mapato ya waovu huwaletea taabu.
715:7 Mit 15:2; 10:13Midomo ya mwenye hekima hueneza maarifa,
bali sivyo ilivyo mioyo ya wapumbavu.
815:8 Isa 61:8; Yer 6:20; Ay 35:13; Yn 9:31; Amo 5:22Bwana huchukia sana dhabihu za waovu,
bali maombi ya wanyofu humfurahisha Mungu.
915:9 Kum 7:13; 1Tim 6:11; Isa 51:1-7Bwana huchukia sana njia ya waovu,
bali huwapenda wale wafuatao haki.
1015:10 Mit 15:13; 17:22Adhabu kali humngoja yeye aachaye njia;
yeye achukiaye maonyo atakufa.
1115:11 Ay 26:6; Za 139:8; Isa 2:3; Yn 2:24; Ufu 2:23Mauti15:11 Yaani Sheol, maana yake ni Kuzimu. na Uharibifu15:11 Kwa Kiebrania ni Abadon. viko wazi mbele za Bwana:
je, si zaidi sana mioyo ya wanadamu!
12Mwenye mzaha huchukia maonyo;
hatataka shauri kwa mwenye hekima.
13Moyo wenye furaha hufanya uso uchangamke,
bali maumivu ya moyoni huponda roho.
14Moyo wa mwenye ufahamu hutafuta maarifa,
bali kinywa cha mpumbavu hujilisha upumbavu.
15Siku zote za wanaoonewa ni za taabu,
bali moyo mchangamfu una karamu ya kudumu.
1615:16 Za 18:17; 1Tim 6:6; Mit 16:8Afadhali kuwa na kidogo pamoja na kumcha Bwana,
kuliko mali nyingi pamoja na ghasia.
1715:17 Mit 17:1; Mhu 4:6Afadhali chakula cha mboga mahali palipo na upendo
kuliko nyama ya ndama iliyonona pamoja na chuki.
1815:18 Mit 14:17; 26:21; Mwa 13:8; Mit 6:16-19; 14:17; Mwa 13:8Mtu mwepesi wa hasira huchochea ugomvi,
bali mtu mvumilivu hutuliza ugomvi.
1915:19 Mit 22:5Njia ya mvivu imezibwa na miiba,
bali njia ya mwenye haki ni barabara kuu.
2015:20 Mit 10:1Mwana mwenye hekima huleta furaha kwa baba yake,
bali mtu mpumbavu humdharau mama yake.
2115:21 Mit 2:14; 10:23; Efe 5:15Upumbavu humfurahisha mtu ambaye hana akili,
bali mtu mwenye ufahamu hushika njia iliyonyooka.
2215:22 Mit 16:7; 1Fal 1:12; Mit 24:6; 11:14Mipango hushindwa kufanikiwa kwa ajili ya kukosa ushauri,
bali kukiwa na washauri wengi hufanikiwa.
2315:23 Mit 12:14; 25:11Mtu hupata furaha katika kutoa jibu linalofaa:
je, ni zuri namna gani neno lililotoka kwa wakati wake!
2415:24 Flp 3:20; 3:20Mapito ya uzima huelekea juu kwa ajili ya wenye hekima
kumwepusha asiende chini kaburini.
2515:25 Mit 12:7; Kum 19:14; Za 68:5-6; Kum 19:14; Mit 23:10-11Bwana hubomoa nyumba ya mtu mwenye kiburi,
bali huilinda mipaka ya mjane isiguswe.
2615:26 Za 59:7Bwana huchukia sana mawazo ya mwovu,
bali mawazo ya wale walio safi humfurahisha yeye.
2715:27 Za 15:5; Isa 1:23; Yos 6:18; Zek 5:3; Za 94:11; Mit 6:16; Za 18:27Mtu mwenye tamaa huletea jamaa yake taabu,
bali yeye achukiaye rushwa ataishi.
2815:28 1Pet 3:15; Mit 14:8Moyo wa mwenye haki hupima majibu yake,
bali kinywa cha mwovu hufoka ubaya.
2915:29 Isa 59:2; Efe 2:12; Yn 9:21; Rum 8:26Bwana yuko mbali na waovu,
bali husikia maombi ya wenye haki.
3015:30 Mit 25:25Mtazamo wa tabasamu huleta furaha moyoni,
nazo habari njema huipa mifupa afya.
3115:31 Mit 9:7-9; 12:1Yeye asikilizaye maonyo yatoayo uzima
atakuwa miongoni mwa wenye hekima.
3215:32 Mit 1:7; 12:1; Mhu 7:5Yeye anayedharau maonyo hujidharau mwenyewe,
bali yeyote anayekubali maonyo hupata ufahamu.
3315:33 Mit 29:23; Isa 66:2Kumcha Bwana humfundisha mtu hekima,
nao unyenyekevu huja kabla ya heshima.
