士师基甸
1后来，以色列人又做耶和华视为恶的事，耶和华就把他们交在米甸人手中，受他们统治七年。 2米甸人势力强盛，以色列人只好躲进山里，藏在洞穴和营寨中。 3每当他们撒种的时候，米甸人、亚玛力人及东方人就前来进犯， 4在他们境内安营，摧毁他们远至迦萨一带的庄稼，不给他们留下任何粮食，也不留下一只羊、一头牛或驴。 5入侵者带着牲畜和帐篷像蝗虫一样涌来，人和骆驼不计其数，摧毁了整个地区。 6以色列人因米甸人的入侵而极其贫乏，就呼求耶和华。
7当以色列人因米甸人的入侵而呼求耶和华的时候， 8耶和华就差遣先知对他们说：“以色列的上帝耶和华说，‘我曾把你们从受奴役之地——埃及领出来， 9将你们从埃及人及一切欺压者的手中拯救出来，为你们赶走敌人，把他们的土地赐给你们。’ 10我曾对你们说，‘我是你们的上帝耶和华。你们虽然住在亚摩利人的地方，但不可祭拜他们的神明。’你们却充耳不闻。”
11一天，耶和华的天使来到俄弗拉，坐在亚比以谢族人约阿施的橡树下。约阿施的儿子基甸因为要躲避米甸人，正躲在榨酒池里打麦子。 12耶和华的天使向基甸显现，说：“英勇的战士啊，耶和华与你同在。” 13基甸说：“我主啊，如果耶和华与我们同在，我们怎会有这些遭遇？我们的祖先曾告诉我们有关耶和华带领他们离开埃及的事，如今祂那些奇妙的作为在哪里呢？现在祂已经丢弃我们，把我们交在米甸人手里。” 14耶和华转向他，说：“你尽自己的力量去从米甸人手中拯救以色列人吧，我现在派你去。” 15基甸说：“主啊，我出身于玛拿西支派最贫穷的家族，在家里最微不足道，我怎能拯救以色列人呢？” 16耶和华说：“我必与你同在，你必如击打一人一样击打米甸人。” 17基甸说：“如果我在你面前蒙恩，求你给我一个凭据，使我知道与我说话的真是你耶和华。 18请你在这里等一等，让我回去拿礼物献给你。”耶和华说：“我必等你回来。”
19基甸回家预备了一只山羊羔，用十公斤面粉做了无酵饼，把肉放进篮子，把汤盛在壶中，然后拿到橡树下献给耶和华的天使。 20上帝的天使对基甸说：“把肉和无酵饼放在这磐石上，把汤倒在上面。”他一一照做。 21耶和华的天使伸出手中的杖碰了一下饼和肉，火就从磐石中喷出来烧尽了它们。耶和华的天使也不见了。 22基甸发现他果然是耶和华的天使，便说：“唉！主耶和华啊，不好了，我面对面见了你的天使。” 23耶和华对他说：“放心吧，不用害怕，你不会死。” 24基甸在那里为耶和华筑了一座坛，称之为“耶和华赐平安”。这坛如今仍在亚比以谢族的俄弗拉。
25那天晚上，耶和华吩咐基甸：“牵来你父亲的第二头牛，就是那头七岁的牛，拆毁你父亲为巴力筑的祭坛，砍倒坛旁的亚舍拉神像。 26然后，在这座山顶上把石头堆放整齐，为你的上帝耶和华筑一座祭坛，用砍倒的亚舍拉神像作柴，把那头牛献作燔祭。” 27于是，基甸带了十个仆人遵命而行。不过，他因为害怕家人和城中的人，不敢在白天行动，便在夜间行动。
28第二天清早，城里的人发现巴力的祭坛已经被人拆毁，坛旁的亚舍拉神像被砍倒，第二头公牛被献在新建的祭坛上。 29他们彼此议论说：“这是谁干的？”他们仔细调查后得知是约阿施的儿子基甸所为， 30便对约阿施说：“把你儿子交出来！他拆毁了巴力的祭坛，砍倒了坛旁的亚舍拉神像，我们要处死他！” 31约阿施对气势汹汹的人群说：“你们这样做是要为巴力辩护吗？是要救它吗？谁为巴力辩护，今天早晨就处死谁。有人拆毁巴力的祭坛，如果它是神明，就让它为自己辩护吧！” 32因此，那天他们称基甸为耶路·巴力，意思是“让巴力为自己辩护”，因为他拆毁了巴力的祭坛。
33那时，米甸人、亚玛力人及东方人一起过了约旦河，在耶斯列的平原安营。 34耶和华的灵降在基甸身上，他就吹起号角，号召亚比以谢族的人跟从他。 35他派人走遍玛拿西、亚设、西布伦和拿弗他利各支派召集军队，得到了人们的响应。 36基甸对上帝说：“若如你所言，你要用我去拯救以色列人， 37求你给个凭据。我把一团羊毛放在麦场上，若明天早晨只是羊毛上有露水，地面却是干的，我就知道，如你所言，你要用我去拯救以色列人。” 38果然如此，基甸一早醒来，从羊毛中挤出满满一碗露水。 39基甸又对上帝说：“求你不要发怒，容许我再试一次，这次让羊毛是干的，地面有露水。” 40那天晚上，耶和华就照他所求使地面布满露水，唯独羊毛是干的。
Abamidiyaani balumba Abayisirayiri
16:1 a Bal 2:11 b Kbl 25:15-18; 31:1-3Abayisirayiri ne bakola ebibi mu maaso ga Mukama Katonda. N’abawaayo mu mikono gy’Abamidiyaani6:1 Abamidiyaani baali bazzukulu ba Ibulayimu ne Ketula, omukyala gwe yawasa oluvannyuma lw’okufa kwa Saala (Lub 25:2) okumala emyaka musanvu. 26:2 a 1Sa 13:6; Is 8:21 b Beb 11:38Abayisirayiri ne batulugunyizibwa nnyo Abamidiyaani. Kyebaava beesimira empuku ne beetoolooza ebibuga byabwe agasenge. 36:3 Bal 3:13Buli Abayisirayiri lwe baasiganga ensigo, Abamidiyaani, Abamaleki n’abantu ab’ebuvanjuba ne babalumbanga. 46:4 Lv 26:16; Ma 28:30, 51Ne basiisira mu nsi eyo, ne bazikiriza ebirime byonna okutuusiza ddala e Gaaza. Ne bawemmenta endiga, ente, endogoyi era tebaalekera Bayisirayiri kantu konna. 56:5 a Bal 7:12 b Bal 8:10Kubanga baayiikanga ng’enzige mu bungi nga tebabalika. Nga bajja n’eweema, ente, n’eŋŋamira zaabwe. Bwe batyo ne bazikiriza ensi. 66:6 Bal 3:9Abayisirayiri baajeezebwa nnyo Abamidiyaani, Abayisirayiri kyebaava balaajaanira Mukama Katonda.
Mukama atuma Nnabbi
7Awo Abayisirayiri bwe baalaajanira Mukama olw’Abamidiyaani, Mukama, 86:8 Bal 2:1n’atumira Abayisirayiri Nnabbi, n’abagamba nti, “Mukama Katonda w’Abayisirayiri agamba bw’ati: nabakulembera okuva mu Misiri, ne mbaggya mu nnyumba ey’obuddu, 96:9 Zab 44:2ne mbanunula okuva mu mikono gy’Abamisiri, ne mu mikono gy’abo bonna abababonnyabonnyanga ne mbafuumuula ku lwammwe era ne mbawa mmwe ensi yaabwe; 106:10 a 2Bk 17:35 b Yer 10:2ne mbagamba nti, ‘Nze Mukama Katonda wammwe, temussanga kitiibwa mu bakatonda b’Abamoli, bannannyini nsi gye mubeeramu.’ Naye mmwe temugondedde ddoboozi lyange.”
Mukama Ayita Gidyoni
116:11 a Lub 16:7 b Yos 17:2 c Beb 11:32Malayika wa Mukama Katonda n’ajja mu Ofula, n’atuula wansi w’omuti omwera ogwali ogwa Yowaasi ow’omu ssiga lya Abiezeri: ne mutabani we Gidyoni yali akubira eŋŋaano mu ssogolero alyoke agikweke Abamidiyaani. 126:12 Yos 1:5; Bal 13:3; Luk 1:11, 28Malayika wa Mukama Katonda n’amulabikira, n’amugamba nti, “Ggwe omusajja omulwanyi namige. Mukama ali wamu naawe.”
136:13 a Zab 44:1 b 2By 15:2Gidyoni n’abuuza nti, “Ayi Mukama wange, obanga Mukama ali wamu naffe, kale lwaki bino byonna bitutuuseeko? Eby’amagero eby’ekitalo bajjajjaffe bye baatubuulirako nti, ‘Mukama yatuggya mu Misiri, byo biruwa?’ Naye Kaakano Mukama Katonda atwabulidde era atuwaddeyo mu mikono gy’Abamidiyaani.”
146:14 Beb 11:34Mukama Katonda n’amukyukira n’agamba nti, “Ggenda n’amaanyigo g’olina, onunule Abayisirayiri mu mikono gy’Abamidiyaani: si nze nkutumye?” 156:15 Kuv 3:11; 1Sa 9:21N’amuddamu nti, “Ayi Mukama wange, nnyinza ntya okununula Abayisirayiri? Kubanga essiga mwe nva lye lisinga okunyoomebwa mu kika kya Manase ate nze nsembayo obuto mu maka ga kitaffe.” 166:16 Kuv 3:12; Yos 1:5Mukama n’amugamba nti, “Ndibeera wamu naawe, era olifufuggaza Abamidiyaani ng’olinga akuba omuntu omu.”
176:17 nny 36-37; Lub 24:14; Is 38:7-8Gidyoni n’amuddamu nti, “Obanga nsiimiddwa mu maaso go mpa obukakafu nga ddala ggwe wuuyo ayogera nange. 18Nkwegayiridde, tova wano, ka ŋŋende nkuleetere ekirabo kyange nkiteeke mu maaso go.” Mukama n’agamba nti, “Kale kambeere wano okutuusa lw’onookomawo.”
Ekiweebwayo Kya Gidyoni Kisiimibwa
196:19 Lub 18:7-8Gidyoni n’ayingira mu nju ye, n’atta omwana gw’embuzi n’ateekateeka n’emigaati egitazimbulukuswa ng’akozesa kilo abiri ez’obuwunga bw’eŋŋaano. Ennyama n’agiteeka mu kibbo; ne guleevi waayo ne bamussa mu kibya, n’abimuleetera wansi w’omwera n’abimuwa. 206:20 Bal 13:19Naye malayika wa Katonda n’amulagira nti, “Ddira ennyama n’emigaati egitazimbulukuswa obiteeke ku jjinja lino obifukeko guleevi.” Gidyoni n’akola bw’atyo. 216:21 Lv 9:24Awo malayika wa Mukama Katonda n’akoma ku nnyama ne ku migaati egitazimbulukuswa nga yeeyambisa omuggo gwe yalina. Omuliro ne guva mu jjinja ne gububuuka ne gwokya ennyama n’emigaati egitazimbulukuswa byonna ne bisaanawo. Amangwago malayika wa Mukama n’abulawo. 226:22 a Bal 13:16, 21 b Lub 32:30; Kuv 33:20; Bal 13:22Gidyoni n’ategeera ng’oyo abadde malayika wa Mukama; Gidyoni n’agamba nti, “Zinsanze, Ayi Mukama Katonda, kubanga tulabaganye ne malayika wa Mukama maaso ku maaso.”
236:23 Dan 10:19Naye Mukama Katonda n’amugamba nti, “Emirembe gibe ku ggwe tootya tojja kufa.”
246:24 a Lub 22:14 b Bal 8:32Gidyoni n’azimbira Mukama Katonda ekyoto mu kifo ekyo; n’akituuma erinnya Yakuwasalumu (Mukama gy’emirembe); n’okutuusa kaakano kikyaliyo mu Ofula eky’ab’omu ssiga lya Abiezeri.
Gidyoni azikiriza ekyoto kya Baali
256:25 Kuv 34:13; Ma 7:5Ekiro ekyo Mukama Katonda n’agamba Gidyoni nti, “Mmennya ekyoto kwe basinziza Baali, ofuneyo ente eya sseddume ensava eddirira esinga obulungi okuva mu kiraalo kya kitaawo; otemeeteme ekifaananyi ekibajje ekya Asera ekiriraanye ekyoto kya Baali: 26mu kifo ekyo kungulu ozimbireko Mukama Katonda wo ekyoto mu nzimba entuufu eyalagirwa, oddire ente eyo eya sseddume gy’oggye mu kiraalo kya kitaawo ogiweeyo ng’ekiweebwayo ekyokebwa ng’ogyokya n’ebibajjo by’ekifaanannyi kya Asera.”
27Awo Gidyoni n’atwala kkumi ku baddu be, n’akola nga Mukama Katonda bwe yamulagira, naye kino yakikola kiro olw’okutya ab’omu nju ya kitaawe n’abantu abalala ab’omu kibuga. 286:28 1Bk 16:32Abantu b’omu kibuga baagenda okugolokoka ku nkya mu makya, nga ekyoto kwe baasinzizanga Baali kimenyeddwamenyeddwa, n’ekifaananyi kya Asera ekyakiri okumpi nga nakyo kitemeddwatemeddwa, n’ente eya ssava ng’eweereddwayo ku kyoto ekiggya. 29Ne beebuuza nti, “Ani akoze kino?”
Awo bwe babuuliriza, ne bategeezebwa nti, “Gidyoni mutabani wa Yowaasi y’akikoze”.
30Abantu b’omu kibuga ne bagamba Yowaasi nti, “Ffulumya mutabani wo tumutte, kubanga amenyeemenye ekyoto kwetusinziza Baali; ate era n’atemaatema n’ekifaananyi kya Asera ekibadde kikiriraanye.” 31Yowaasi n’addamu ekibinja ky’abantu abaali bamulumbye nti, “Mwagala kulwanirira Baali? Mwagala kuwagira bigendererwa bye? Omuntu yenna ayagala okumulwanirira wa kuttibwa nga obudde tebunakya; obanga ddala Baali ye Katonda, yerwanirire yekka, kubanga ekyoto kye kyamenyeddwamenyeddwa.” 326:32 Bal 7:1; 8:29, 35; 1Sa 12:11Okuva ku olwo Gidyoni ne bamukazaako erya Yerubbaali ekitegeeza nti, “Baali amulwanyise.” Kubanga yamenyaamenya ekyoto kya Baali.
336:33 a nny 3 b Yos 17:16Awo Abamidiyaani, Abamaleki n’abantu b’ebuvanjuba ne beegatta bonna ne basomoka omugga Yoludaani ne basiisira mu kiwonvu ky’e Yezuleeri. 346:34 a Bal 3:10; 1By 12:18; 2By 24:20 b Bal 3:27Omwoyo wa Mukama Katonda n’akka ku Gidyoni; n’afuuwa ekkondeere ng’ayita ab’essiga lya Abiyezeeri bamugoberere. 356:35 Bal 4:6N’atuma ababaka eri ab’ekika kya Manase nabo bamugoberere. N’atuma n’ababaka abalala eri ab’ekika kya Aseri, n’ekya Zebbulooni n’ekya Nafutaali bamusisinkane.
Gidyoni asaba Katonda Obukakafu
366:36 nny 14Awo Gidyoni n’agamba Katonda nti, “Obanga olinunula Abayisirayiri ng’oyita mu nze nga bwe wasuubiza, 376:37 a Kuv 4:3-7 b Lub 24:14ka nteeke ebyoya by’endiga mu kifo awakubirwa eŋŋaano; bwe binaatoba omusulo naye ng’ettaka eribyetoolodde lyo kkalu, ne ndyoka nkakasa ddala ng’olinunula Abayisirayiri ng’oyita mu nze nga bwe wasuubiza.” 38Ddala bwe kityo bwe kyali; kubanga Gidyoni bwe yagolokoka enkeera mu makya ebyoya by’endiga n’abikamulamu omusulo ne muvaamu ekibya kiramba eky’amazzi. 396:39 Lub 18:32Gidyoni n’agamba Katonda nti, “Nkwegayiridde tonsunguwalira, kankusabe obukakafu omulundi omulala gumu gwokka. Ku luno njagala ebyoya by’endiga bye biba bibeera ebikalu, ettaka eribyetoolodde litobe omusulo.” 40Ekiro ekyo Katonda n’akola nga Gidyoni bwe yamusaba, ebyoya by’endiga ne biba bikalu, lyo ettaka eribyetoolodde ne litoba omusulo.
