1Ang tawo nagaplano, apan ang Ginoo ang nagabuot kon matuman ba kini o dili.16:1 o, Ang tawo nagaplano kon unsay iyang isulti, apan ang Ginoo ang nagabuot kon unsa gayoy iyang isulti.
2Sa atong hunahuna husto na gayod ang tanan natong ginahimo, apan ang Ginoo ray makahukom kon unsay atong tumong.
3Itugyan sa Ginoo ang tanan mong buhaton ug magmalampuson ka.
4Tanang gihimo sa Ginoo may katuyoan, bisan ang mga daotan nga gitakda niya nga malaglag.
5Ngil-aran ang Ginoo sa mga mapahitas-on, ug sigurado gayod nga silotan sila.
6Kon tinuoray natong ginahigugma ang Ginoo, pasayloon niya ang atong mga sala. Kon nagatahod kita kaniya, malikay kita sa kadaotan.
7Kon nalipay ang Ginoo sa atong paggawi, maghimo siyag paagi nga makighigala kanato ang atong mga kaaway.
8Mas maayo pa ang gamayng bahandi nga gihagoan sa tinarong nga paagi kaysa daghang bahandi nga naangkon sa daotang paagi.
9Nagaplano ang tawo sa angay niyang buhaton, apan ang Ginoo ang nagapatigayon niana.
10Kon mohukom ang hari nga giniyahan sa Dios, husto kanunay ang iyang paghukom.16:10 o, Nagahukom ang hari nga may awtoridad gikan sa Dios, ug husto kanunay ang iyang paghukom.
11Dili ikahimuot sa Ginoo nga manglimbong kita sa atong pagnegosyo.
12Ngil-aran ang mga hari sa paghimog daotan, kay ang ilang pagdumala makapadayon lamang kon matarong ang ilang binuhatan.
13Malipay ang mga hari sa mga tawong dili mamakak; palangga nila kadtong nagasulti sa tinuod.
14Kon masuko ang hari malagmit may patyon siya, busa ang tawong maalamon maningkamot gayod nga dili masuko ang hari.
15Kon gikalipay sa hari ang usa ka tawo dili niya kini patyon; ipakita niya niini ang iyang kaayo nga daw sa ulan sa panahon sa tingsibol sa mga tanom.
16Mas labi pang maayo nga makaangkon ug kaalam ug pagsabot kaysa bulawan ug pilak.
17Ang tawong nagsubay sa ensaktong pagkinabuhi naglikay sa kadaotan, ug ang nagmatngon sa iyang kaugalingon layo sa katalagman.
18Ang kahambog ug kamapahitas-on sa usa ka tawo makapalaglag kaniya.
19Mas maayo pang magkinabuhing mapainubsanon uban sa mga kabos kaysa makigbahin sa gipang-ilog sa mga hambogiro.
20Ang tawo nga mamati kon tudloan mouswag. Bulahan ang tawo nga nagasalig sa Ginoo.
21Ang maalamon nga tawo mailhan nga adunay hustong panabot, ug kon maayo siyang manulti may makat-onan ang ubang tawo kaniya.
22Ang kaalam sama sa tuboran nga nagahatag ug kinabuhi—makaangkon ug maayo ug taas nga kinabuhi ang nagabaton niini. Apan ang mga buang-buang silotan tungod sa ilang kabuang.
23Ang maalamon nga tawo nagabantay gayod sa iyang gipanulti, mao kana nga makakat-on ang ubang tawo kaniya.
24Ang tam-is nga mga pulong sama sa dugos; makalipay ug makapalig-on sa tawo.
25Tingali naghunahuna ka nga nagsubay ka sa ensaktong dalan, apan padulong diay kini sa kalaglagan.
26Ang kagutom magtukmod sa tawo sa pagtrabaho.
27Ang tawong daotan nagaplano ug daotan, ug sakit siya manulti nga daw sa kalayo nga makapaso.
28Ang tawong nagapanglibak makamugna ug away ug moguba sa panaghigalaay.
29Ang tawong bangis mohaylo ug mosulsol sa iyang isigka-tawo ngadto sa kadaotan.
30Pagbantay kamo sa mga tawong nagpahiyom ug nagpangidhat kay basin may daotan silang plano.
31Ang katigulangon usa ka kadungganan nga maangkon sa tawo nga may matarong nga kinabuhi.
32Mas maayo pa ang tawo nga mapailubon kaysa tawo nga gamhanan. Mas maayo pa ang tawo nga makapugong sa iyang kaugalingon kaysa tawo nga migahom sa usa ka siyudad.
33Magripa ang mga tawo aron mahibaloan nila kon unsay hustong desisyon, apan ang tanang desisyon nagaagad sa pagbuot sa Ginoo.
1Nós podemos fazer os nossos próprios planos,
mas o Senhor tem a última palavra.
2Ao homem parece-lhe bom tudo o que faz,
mas o Senhor é quem julga as verdadeiras motivações.
3Entrega tudo o que fazes ao Senhor,
e os teus planos irão por diante.
4Tudo o que o Senhor fez tem um objetivo;
até mesmo o perverso, para o dia do castigo.
5Deus abomina o orgulho;
por muito que se faça, o orgulho não escapará ao castigo.
6A culpa é perdoada pela misericórdia e pela verdade;
e é pelo temor ao Senhor que o ser humano se pode resguardar do mal.
7Quando alguém procura agradar ao Senhor,
Deus faz com que até os seus piores inimigos tenham paz com essa pessoa.
8Melhor é ter pouco, mas vivendo uma vida reta,
do que ter uma grande fortuna ganha por meios desonestos.
9Ao elaborarmos os nossos planos,
deveríamos sempre contar com a intervenção do Senhor.
10O rei fala com grande autoridade;
contudo, a sua boca não deve jamais trair a justiça.
11O Senhor exige as balanças certas;
e decide os pesos que se devem utilizar.
12Um chefe de estado tem horror à iniquidade;
o seu direito de governar só pode ter como fundamento a justiça.
13Um povo que fala e respeita a verdade
e que ama a justiça faz felizes os seus governantes.
14A ira do rei é como alguém que anuncia a morte;
o sábio encontrará a forma de a abrandar.
15Quando o rosto do rei exprime alegria, isso é vida;
a sua benevolência é como uma nuvem de chuva serôdia.
16É melhor ter sabedoria do que ouro;
vale mais o entendimento do que prata.
17O caminho dos justos distingue-se, essencialmente, por se desviar do mal;
quem segue por ele está em segurança.
18Ao orgulho segue-se a ruína;
a arrogância vem antes da queda.
19É preferível estar ao lado dos humildes e dos simples,
a partilhar privilégios com gente altiva.
20Deus abençoa os que obedecem consciente e refletidamente à sua palavra;
os que confiam no Senhor serão felizes.
21O indivíduo sábio será conhecido pelo seu bom senso;
quem ensina será mais persuasivo se empregar palavras adequadas.
22A sabedoria é fonte de vida para os que a possuem;
o castigo dos loucos é a sua própria loucura.
23Do íntimo de quem tem entendimento saem palavras inteligentes,
capazes de persuadir os outros.
24As palavras amáveis e delicadas são como o mel;
fazem bem à alma, dão saúde à vida.
25Há caminhos que ao homem parecem direitos e seguros,
mas no final deles encontra-se a morte.
26A fome é boa para levar o homem a trabalhar,
a fim de satisfazer a sua necessidade.
27O malfeitor provoca o mal;
aquilo que diz é como um fogo.
28As pessoas perversas estão sempre a levantar contendas;
o intriguista é capaz de separar os melhores amigos.
29As pessoas violentas costumam aliciar outros,
para os levar por caminhos condenáveis.
30Fecham os olhos, imaginando cuidadosamente o que podem tramar;
de lábios cerrados, levam os seus planos perversos por diante.
31Os cabelos brancos representam dignidade;
eles veem-se nos que caminham na justiça.
32Uma pessoa que é paciente vale mais do que alguém muito corajoso;
é melhor saber dominar-se do que conquistar uma cidade.
33As pessoas lançam sortes para muitas decisões,
mas no fim é sempre do Senhor que dependem as situações.
