1Ang maalamon nga asawa mopalig-on sa iyang panimalay, apan ang buang-buang nga asawa moguba sa iyang panimalay.
2Ang tawo nga nagakinabuhi nga matarong nagatahod sa Ginoo, apan kadtong wala nagakinabuhi nga matarong nagatamay kaniya.
3Ang mga pulong sa tawong buang-buang magpasakit kaniya, apan ang mga pulong sa tawong maalamon magtipig kaniya.
4Kon wala kay mananap nga igdadaro wala kay maani, apan kon may mananap ka, ug kusgan pa, daghan kag maani.
5Ang masaligan nga saksi nagasulti sa tinuod, apan ang bakakon dili masaligan.
6Ang tawong bugalbugalon dili gayod makaangkon ug kaalam bisan unsaon ug paningkamot, apan ang tawo nga may pagsabot dali rang makakat-on.
7Likayi ang mga buang-buang kay wala kay maayong makat-onan gikan kanila.
8Ang kaalam sa tawong kahibalo motimbang-timbang kon unsay maayo o dili maoy nagahatag kaniyag kahibalo kon unsay angay niyang buhaton, apan ang kabuang sa tawong buang-buang maoy magpahisalaag kaniya.
9Daw sa wala lang sa mga buang-buang kon makasala sila, apan niadtong mga matarong nga nagkinabuhi sa ensakto, gusto nila nga dawaton sila sa Dios.
10Ikaw ray nasayod kon unsa ka kamalipayon o kon unsa ka kamasulob-on.
11Laglagon ang panimalay niadtong mga daotan, apan pauswagon ang panimalay niadtong nagkinabuhi sa ensakto.
12Tingali naghunahuna ka nga nagsubay ka sa ensaktong dalan, apan padulong diay kini sa kalaglagan.
13Matago ang imong kasubo pinaagi sa pagkatawa, apan human sa katawa anaa ra gihapon ang kasubo.
14Anaa gayoy balos sa binuhatan sa tawo, maayo man o daotan.
15Bisag unsa ray tuohan sa tawong walay alamag; apan ang tawong kahibalo motimbang-timbang kon unsay husto o dili nagmatngon sa iyang mga lakang.
16Ang tawong maalamon nagaamping sa iyang kaugalingon ug nagalikay sa kasamok; apan ang buang-buang danghag ug walay pagpugong sa kaugalingon.
17Ang tawong dali rang masuko makabuhat ug kabuang. Ang tawong nagalaraw ug daotan kapungtan sa Dios.14:17 kapungtan sa Dios: o, kapungtan sa uban.
18Makita ang kabuang sa tawong walay alamag, apan makita gayod nga may kaalam ang tawong mahibalo motimbang-timbang kon unsay husto o dili.
19Ang mga daotan moluhod ug magpakilooy sa mga matarong.
20Wala kaayoy makighigala sa mga kabos, bisan gani ang ilang mga isigka-ingon, apan ang mga adunahan daghag higala.
21Makasala ang tawo nga nagatamay sa iyang isigka-tawo nga kabos, apan bulahan ang tawo nga maayo sa mga kabos.
22Makasala ka kon magplano kag daotan sa imong isigka-tawo, apan kon magplano kag maayo, may mga tawo nga maghigugma ug mounong kanimo.
23Ang pagtrabaho ug maayo anaay pulos, apan kon pulos ra estorya mapobre ang tawo.
24Ang balos nga madawat sa mga maalamon mao ang ilang bahandi, apan ang kabuang sa mga buang-buang moanig dugang pang kabuang.
25Ang saksi nga nagasugilon sa tinuod makaluwas sa kinabuhi sa tawo, apan ang magsaksig bakak usa ka maluibon.
26Ang pagtahod sa Ginoo maghatag ug seguridad ug kalig-on ngadto sa tawo ug sa ilang mga anak.
27Ang pagtahod sa Ginoo makaayo ug mopalugway sa imong kinabuhi,14:27 makaayo… kinabuhi: sa literal, tuboran nga nagahatag sa kinabuhi. ug makapalikay kanimo sa kamatayon.
28Ang pagkagamhanan sa hari nagdepende sa kadaghan sa iyang katawhan; kon wala ang iyang katawhan mapukan ang hari.
29Ang tawong mapailubon maalamon gayod, apan ang tawo nga daling masuko nagapakita sa iyang pagkabuang-buang.
30Ang malinawong hunahuna makaayo sa lawas, apan ang kasina sama sa sakit nga mokutkot sa kabukogan.
31Ang nagapaantos sa mga kabos nagatamay sa Dios nga naghimo kanila, apan ang maloloy-on sa mga kabos nagapasidungog sa Dios.
32Laglagon sa Dios ang mga daotan tungod sa ilang daotang mga binuhatan, apan panalipdan niya ang mga matarong tungod sa ilang pagkadiosnon.14:32 tungod sa ilang pagkadiosnon: Mao kini sa Septuagint ug sa Syriac; apan sa Hebreo, bisan sa ilang kamatayon.
33Ang kaalam anaa sa hunahuna sa tawong may pagsabot, apan ang mga buang-buang walay14:33 walay: Wala kini sa Hebreo, apan anaa sa Septuagint ug sa Syriac. nahibaloan bahin sa kaalam. 34Mouswag ang usa ka nasod kon ang mga lumulupyo niini magkinabuhi nga matarong; apan kon magpakasala sila, maulawan ang ilang nasod.
35Makapalipay sa hari ang maalamon nga sulugoon, apan kapungtan niya ang sulugoon nga nagapakaulaw kaniya.
1Người nữ khôn ngoan xây dựng cửa nhà,
đàn bà khờ dại vung tay hủy phá.
2Ai đi đường ngay thẳng kính sợ Chúa Hằng Hữu,
ai theo nẻo cong quẹo ghét bỏ Ngài.
3Miệng người ngu là con roi quất vào lưng nó,
nhưng người khôn dùng môi bảo vệ mình.
4Chuồng không bò, máng cỏ vắng tanh,
có bò cày ruộng mới sinh hoa lợi.
5Nhân chứng đáng tin không hề dối trá;
nhân chứng gian tà nói chuyện điêu ngoa.
6Người nhạo báng kiếm khôn ngoan mà chẳng gặp,
người sáng suốt tiếp nhận tri thức cách dễ dàng.
7Nếu muốn được nghe dạy bảo,
hãy lánh xa người dại khờ.
8Cái khôn của người thận trọng là tính toan đường lối,
cái dại của người ngây ngô là tự dối lòng mình.
9Người điên dại nhạo cười tội lỗi,
nhưng người ngay được Chúa ban ơn.
10Chỉ lòng mới thấu rõ nỗi cay đắng con tim,
niềm vui tận thâm tâm, ai người chia sẻ được.
11Nhà người ác sẽ bị tiêu diệt,
lều người ngay sẽ được dựng cao.
12Con đường bạn chọn có vẻ phải,
nhưng cuối nẻo đường là hố diệt vong.
13Miệng cười lòng vẫn tái tê,
nụ cười tắt ngấm, lòng sầu mênh mang.
14Lòng vô tín lãnh hậu quả đau thương;
tâm trong sạch nhận phần thưởng xứng đáng.
15Người ngây ngô tin hết mọi điều!
Người thận trọng dè dặt từng đường đi nước bước.
16Người khôn kính Chúa, lánh tội;
người dại mù quáng làm liều.
17Người nóng tính hành động điên rồ,
người mưu đồ việc ác chẳng được ai ưa.
18Người ngây ngô khoác áo dại khờ,
người thận trọng đội vòng hoa tri thức.
19Người ác phải quỵ lụy trước người lành;
người dữ phải chầu chực trước nhà người công chính.
20Vì nghèo mà hàng xóm cũng lánh xa,
nhờ giàu nên nhiều bạn bè tìm đến.
21Ai khinh bỉ người láng giềng là mắc tội;
ai thương xót người khốn khổ được nhiều phước.
22Người mưu gian đi con đường lầm lạc;
người hướng thiện hưởng tình thương và trung tín.
23Siêng năng làm việc đem lại nhiều lợi lộc,
chỉ nói suông dẫn đến cảnh nghèo hèn!
24Người khôn được ca tụng vì khôn ngoan;
người dại bị khinh bỉ bởi điên cuồng.
25Nhân chứng chân thật cứu người thoát chết,
nhân chứng giả dối âm mưu lừa gạt.
26Người kính sợ Chúa Hằng Hữu tìm được thành lũy;
Ngài là nơi ẩn trú an toàn cho con cái Ngài.
27Kính sợ Chúa Hằng Hữu là nguồn sự sống;
giải cứu con người thoát bẫy tử vong.
28Dân số càng đông là vinh quang của vua;
dân số giảm dần, quan chức cũng suy vong.
29Người kiên nhẫn tỏ mình thông sáng;
người mau giận lộ bản chất dại dột.
30Tâm thanh thản đem sinh lực vào thể xác;
lòng ghen tuôn làm xương mục cốt tàn.
31Ai ức hiếp người nghèo là nguyền rủa Đấng Tạo Hóa,
ai nâng đỡ người cùng túng là tôn vinh Ngài.
32Tai họa đến, người ác bị sụp đổ vì hành vi gian trá,
dù khi hấp hối, người công chính vẫn còn chỗ cậy trông.
33Khôn ngoan nằm sẵn trong lòng người sáng suốt;
điều người điên dại giấu rồi cũng lộ ra.
34Đức công chính làm cho quốc gia được tán tụng,
nhưng tội lỗi đem lại sỉ nhục cho toàn dân.
35Nhà vua dành ân huệ cho quần thần thông sáng,
nhưng trút thịnh nộ trên bầy tôi ương ngạnh.
