1Мудрый сын принимает наставление своего отца,
а глумливый упреков не слушает.
2От плода своих уст человек вкушает благо,
а лживые тяготеют к жестокости.
3Стерегущий уста хранит свою жизнь,
а говорящий опрометчиво себя погубит.
4Лентяй желает и ничего не получает,
а желания усердного исполняются до конца.
5Праведник ненавидит ложь,
а неправедные приносят срам и бесчестие.
6Праведность хранит тех, чей путь прям,
а нечестие губит грешника.
7Один притворяется богатым, но ничего не имеет;
другой притворяется бедным, будучи очень богат.
8Богатством можно выкупить жизнь человека,
а бедняку и не угрожает никто.
9Свет праведных светит весело,
а светильник нечестивых гаснет.
10Высокомерие только рождает ссоры,
а мудрость у тех, кто внимает советам.
11Тает богатство, что быстро нажито13:11 Так в некоторых древних переводах; в еврейском тексте: «Богатство, что от суеты» или: «мошеннически нажито».,
а копящий мало-помалу накопит много.
12Не сбывающаяся надежда томит сердце,
а сбывшееся желание – дерево жизни.
13Презирающий наставление сам себя губит,
а чтущий заповедь будет вознагражден.
14Учение мудрых – источник жизни,
отводящий от сетей смерти.
15Здравый разум вызывает расположение,
а путь вероломных ведет к погибели13:15 Ведет к погибели – или: «суров»; или: «жесток». Смысл еврейского текста здесь неясен..
16Всякий разумный поступает со знанием,
а глупец выказывает свою дурость.
17Жди от плохого посла беды,
а от верного вестника – исцеления.
18Бедность и стыд пренебрегающему наставлением,
а внимающего упреку почтят.
19Сладко душе сбывшееся желание,
а глупцам противно от зла отвернуться.
20Кто общается с мудрыми, сам станет мудр,
а спутник глупцов попадет в беду.
21Несчастье преследует грешника,
а благополучие – награда для праведных.
22Добрый человек оставит наследство детям своих детей,
а богатство грешных копится для праведных.
23Много хлеба может дать и поле бедняка,
но несправедливость отнимает у него урожай.
24Жалеющий розгу не любит своего сына,
а кто любит, прилежно его наказывает.
25Праведник досыта будет есть,
а нечестивый – ходить голодным.
1Ang maalamon nga anak nagapamati kon ginatadlong sang iya amay ang iya pamatasan, pero ang nagayaguta nga anak wala nagapamati kon ginasaway.
2Ang tawo nga maayo ang iya mga ginahambal balusan sing maayo nga mga butang, pero ang maluibon nga tawo balusan sing pagpamintas.
3Ang nagabantay sa iya ginahambal nagahalong sang iya kabuhi, pero ang nagapataka lang kahambal ginalaglag niya ang iya kaugalingon.
4Kon matamad ang isa ka tawo, bisan ano pa ang iya ginahandom, indi gid niya ini maangkon, pero kon mapisan siya, maangkon niya ang sobra pa sa iya ginahandom.
5Ang matarong nga tawo indi gusto sang binutig, pero ang malaot nga tawo nagahimo sang makahuluya nga mga butang.
6Ang tawo nga wala sing kasawayan indi maano tungod sang iya matarong nga pagkabuhi, pero ang makasasala nga tawo malaglag tungod sang iya kalautan.
7May mga tawo nga nagapakuno-kuno nga manggaranon, pero imol gali. Kag may mga tawo man nga nagapakuno-kuno nga imol, pero manggaranon gali.
8Ang manggaranon nagabayad agod magawad ang iya kabuhi sa mga nagapahog sa iya, pero ang imol, wala sing may nagapahog sa iya.
9Ang kabuhi sang matarong nga tawo pareho sa suga nga nagasiga gid sing masanag, pero ang kabuhi sang malaot nga tawo pareho sa suga nga napatay.
10Sa sobra nga bugal, may mga tawo nga indi magpamati sang laygay, kag ini nagapaumpisa sing gamo. Kon gusto nila nga magmaalamon dapat magpamati sila sang laygay.
11Ang manggad nga nakuha sa malain nga paagi madali lang madula, pero ang manggad nga ginpangabudlayan nagadugang pa gid.
12Ang handom sang tawo nga wala matuman nagapaluya sa iya, pero ang iya handom nga natuman nagapabaskog kag nagapalipay sang iya kabuhi.13:12 nagapabaskog… kabuhi: sa literal, kahoy nga nagahatag sang kabuhi.
13Ang tawo nga nagasikway sa mga ginatudlo kag ginasugo sa iya magaantos, pero ang tawo nga nagatuman sini hatagan sang balos.
14Ang ginatudlo sang mga maalamon makapaayo kag makapalawig sang imo kabuhi,13:14 makapaayo… kabuhi: sa literal, tuburan nga nagahatag sang kabuhi. kag makapalikaw sa imo sa kamatayon.
15Ginatahod ang tawo nga may maayo nga panghunahuna. Ang maluibon nga tawo nagapadulong sa kalaglagan.13:15 nagapadulong sa kalaglagan: Amo ini sa Septuagint. Pero sa Hebreo, ang iya pagginawi magapadayon.
16Ang tawo nga nakahibalo magtimbang-timbang kon diin ang husto ukon indi nagahunahuna anay antes niya himuon ang isa ka butang, pero ang buang-buang iya wala nagahunahuna, gani ginapakita gid niya ang iya pagkabuang-buang.
17Ang malaot nga mensahero nagapagamo sa mga tawo, pero ang masaligan nga mensahero nagapaayo sang ila relasyon.
18Ang tawo nga indi magpatadlong sang iya pamatasan magaimol kag mahuy-an, pero ang nagapatadlong sang iya pamatasan padunggan.
19Daw ano kanami ang mabatyagan sang tawo kon matuman ang iya ginahandom; amo gani nga ang mga buang-buang indi man mag-untat sa paghimo sang kalautan.
20Kon mag-upod ka sa mga maalamon, mangin maalamon ka man, pero kon mag-upod ka sa mga buang-buang, magaantos ka.
21Magaabot ang kalaglagan sa mga makasasala bisan diin man sila magkadto, pero ang mga matarong iya balusan sang maayo nga mga butang.
22Ang manggad sang maayo nga tawo panublion sang iya mga kaapuhan, pero ang manggad sang makasasala panublion sang mga matarong.
23Bisan makapatubas sing bugana ang duta sang mga imol, indi sila makapulos sini tungod sa indi matarong nga ginahimo sang iban.
24Wala mo ginahigugma ang imo bata kon wala mo siya ginadisiplina. Kon ginahigugma mo siya, ginatadlong mo ang iya pamatasan.
25Ang mga matarong magakaon nga busog gid, pero ang mga malaot gutumon.
