1Like snow in summer or rain in harvest,
honor is not fitting for a fool.
2Like a fluttering sparrow or a darting swallow,
an undeserved curse does not come to rest.
3A whip for the horse, a bridle for the donkey,
and a rod for the backs of fools!
4Do not answer a fool according to his folly,
or you yourself will be just like him.
5Answer a fool according to his folly,
or he will be wise in his own eyes.
6Sending a message by the hands of a fool
is like cutting off one’s feet or drinking poison.
7Like the useless legs of one who is lame
is a proverb in the mouth of a fool.
8Like tying a stone in a sling
is the giving of honor to a fool.
9Like a thornbush in a drunkard’s hand
is a proverb in the mouth of a fool.
10Like an archer who wounds at random
is one who hires a fool or any passer-by.
11As a dog returns to its vomit,
so fools repeat their folly.
12Do you see a person wise in their own eyes?
There is more hope for a fool than for them.
13A sluggard says, “There’s a lion in the road,
a fierce lion roaming the streets!”
14As a door turns on its hinges,
so a sluggard turns on his bed.
15A sluggard buries his hand in the dish;
he is too lazy to bring it back to his mouth.
16A sluggard is wiser in his own eyes
than seven people who answer discreetly.
17Like one who grabs a stray dog by the ears
is someone who rushes into a quarrel not their own.
18Like a maniac shooting
flaming arrows of death
19is one who deceives their neighbor
and says, “I was only joking!”
20Without wood a fire goes out;
without a gossip a quarrel dies down.
21As charcoal to embers and as wood to fire,
so is a quarrelsome person for kindling strife.
22The words of a gossip are like choice morsels;
they go down to the inmost parts.
23Like a coating of silver dross on earthenware
are fervent26:23 Hebrew; Septuagint smooth lips with an evil heart.
24Enemies disguise themselves with their lips,
but in their hearts they harbor deceit.
25Though their speech is charming, do not believe them,
for seven abominations fill their hearts.
26Their malice may be concealed by deception,
but their wickedness will be exposed in the assembly.
27Whoever digs a pit will fall into it;
if someone rolls a stone, it will roll back on them.
28A lying tongue hates those it hurts,
and a flattering mouth works ruin.
1همانطور كه باريدن برف در تابستان يا باران در فصل درو خلاف قانون طبيعت است، همچنان است احترام گذاشتن به اشخاص نادان.
2نفرين، بر كسی كه مستحق آن نيست اثری ندارد و مانند گنجشک يا پرستويی است كه اين سو و آن سو پرواز می‌كند و در جايی نمی‌نشيند.
3شلاق برای اسب است و افسار برای الاغ، و چوب تنبيه برای آدم احمق.
4كسی كه به سؤال احمقانه جواب دهد مثل سؤال كنندهٔ آن، احمق است. 5بايد به سؤال احمقانه جواب احمقانه داد تا كسی كه سؤال كرده خيال نكند عاقل است.
6كسی كه توسط آدم احمقی پيغام می‌فرستد مثل شخصی است كه پای خود را قطع می‌كند و يا زهر می‌نوشد.
7مثلی كه از دهان شخص نادان بيرون می‌آيد، مانند پای لنگ، سست است.
8احترام گذاشتن به آدم احمق، مانند بستن سنگ به فلاخن، كار احمقانه‌ای است.
9مثلی كه از دهان آدم احمق بيرون می‌آيد همچون خاری كه به دست آدم مست فرو می‌رود و او حس نمی‌كند، بی‌اثر است.
10كسی كه آدم احمقی را استخدام می‌كند مانند تيراندازی است كه هر رهگذری را مجروح می‌سازد.
11آدم احمقی كه حماقت خود را تكرار می‌كند مانند سگی است كه آنچه را كه استفراغ كرده می‌خورد.
12كسی كه در نظر خود عاقل است از يک احمق هم نادانتر است.
13آدم تنبل پايش را از خانه بيرون نمی‌گذارد و می‌گويد: «شيرهای درنده‌ای در كوچه‌ها هستند!» 14او مانند دری كه بر پاشنه‌اش می‌چرخد، در رختخوابش می‌غلتد و از آن جدا نمی‌شود. 15دستش را به طرف بشقاب دراز می‌كند ولی از فرط تنبلی لقمه را به دهانش نمی‌گذارد. 16با اين حال او خود را داناتر از هفت مرد عاقل می‌داند.
17كسی كه در نزاعی دخالت می‌كند كه به او مربوط نيست مانند شخصی است كه گوشهای سگی را می‌كشد.
18-19شخصی كه همسايهٔ خود را فريب بدهد و بعد بگويد كه شوخی كرده است، مثل ديوانه‌ای است كه به هر طرف آتش و تيرهای مرگبار پرت می‌كند.
20هيزم كه نباشد آتش خاموش می‌شود، سخن‌چين كه نباشد نزاع فرو می‌نشيند.
21همانطور كه زغال و هيزم آتش را مشتعل می‌كند، مرد ستيزه‌جو هم جنگ و نزاع بر پا می‌نمايد.
22حرفهای آدم سخن‌چين مانند لقمه‌های لذيذی است كه با لذت بلعيده می‌شود.
23سخنان زيبا و فريبنده، شرارت دل را پنهان می‌سازد، درست مانند لعابی كه ظرف گلی را می‌پوشاند.
24شخص كينه‌توز با حرفهايش كينهٔ دلش را مخفی می‌كند؛ 25اما تو گول حرفهای فريبندهٔ او را نخور، زيرا دلش پر از نفرت است. 26اگرچه نفرتش را با حيله پنهان می‌كند، اما سرانجام پليدی او بر همگان آشكار خواهد شد.
27هر كه برای ديگران چاه بكند، خود در آن خواهد افتاد. هر كه سنگی به طرف ديگران بغلتاند، آن سنگ برمی‌گردد و بر روی خود او می‌افتد.
28زبان دروغگو از مجروح شدگان خود نفرت دارد و دهان چاپلوس خرابی بار می‌آورد.
