Clean and Unclean Food
1The Lord said to Moses and Aaron, 2“Say to the Israelites: ‘Of all the animals that live on land, these are the ones you may eat: 3You may eat any animal that has a divided hoof and that chews the cud.
4“ ‘There are some that only chew the cud or only have a divided hoof, but you must not eat them. The camel, though it chews the cud, does not have a divided hoof; it is ceremonially unclean for you. 5The hyrax, though it chews the cud, does not have a divided hoof; it is unclean for you. 6The rabbit, though it chews the cud, does not have a divided hoof; it is unclean for you. 7And the pig, though it has a divided hoof, does not chew the cud; it is unclean for you. 8You must not eat their meat or touch their carcasses; they are unclean for you.
9“ ‘Of all the creatures living in the water of the seas and the streams you may eat any that have fins and scales. 10But all creatures in the seas or streams that do not have fins and scales—whether among all the swarming things or among all the other living creatures in the water—you are to regard as unclean. 11And since you are to regard them as unclean, you must not eat their meat; you must regard their carcasses as unclean. 12Anything living in the water that does not have fins and scales is to be regarded as unclean by you.
13“ ‘These are the birds you are to regard as unclean and not eat because they are unclean: the eagle,11:13 The precise identification of some of the birds, insects and animals in this chapter is uncertain. the vulture, the black vulture, 14the red kite, any kind of black kite, 15any kind of raven, 16the horned owl, the screech owl, the gull, any kind of hawk, 17the little owl, the cormorant, the great owl, 18the white owl, the desert owl, the osprey, 19the stork, any kind of heron, the hoopoe and the bat.
20“ ‘All flying insects that walk on all fours are to be regarded as unclean by you. 21There are, however, some flying insects that walk on all fours that you may eat: those that have jointed legs for hopping on the ground. 22Of these you may eat any kind of locust, katydid, cricket or grasshopper. 23But all other flying insects that have four legs you are to regard as unclean.
24“ ‘You will make yourselves unclean by these; whoever touches their carcasses will be unclean till evening. 25Whoever picks up one of their carcasses must wash their clothes, and they will be unclean till evening.
26“ ‘Every animal that does not have a divided hoof or that does not chew the cud is unclean for you; whoever touches the carcass of any of them will be unclean. 27Of all the animals that walk on all fours, those that walk on their paws are unclean for you; whoever touches their carcasses will be unclean till evening. 28Anyone who picks up their carcasses must wash their clothes, and they will be unclean till evening. These animals are unclean for you.
29“ ‘Of the animals that move along the ground, these are unclean for you: the weasel, the rat, any kind of great lizard, 30the gecko, the monitor lizard, the wall lizard, the skink and the chameleon. 31Of all those that move along the ground, these are unclean for you. Whoever touches them when they are dead will be unclean till evening. 32When one of them dies and falls on something, that article, whatever its use, will be unclean, whether it is made of wood, cloth, hide or sackcloth. Put it in water; it will be unclean till evening, and then it will be clean. 33If one of them falls into a clay pot, everything in it will be unclean, and you must break the pot. 34Any food you are allowed to eat that has come into contact with water from any such pot is unclean, and any liquid that is drunk from such a pot is unclean. 35Anything that one of their carcasses falls on becomes unclean; an oven or cooking pot must be broken up. They are unclean, and you are to regard them as unclean. 36A spring, however, or a cistern for collecting water remains clean, but anyone who touches one of these carcasses is unclean. 37If a carcass falls on any seeds that are to be planted, they remain clean. 38But if water has been put on the seed and a carcass falls on it, it is unclean for you.
39“ ‘If an animal that you are allowed to eat dies, anyone who touches its carcass will be unclean till evening. 40Anyone who eats some of its carcass must wash their clothes, and they will be unclean till evening. Anyone who picks up the carcass must wash their clothes, and they will be unclean till evening.
41“ ‘Every creature that moves along the ground is to be regarded as unclean; it is not to be eaten. 42You are not to eat any creature that moves along the ground, whether it moves on its belly or walks on all fours or on many feet; it is unclean. 43Do not defile yourselves by any of these creatures. Do not make yourselves unclean by means of them or be made unclean by them. 44I am the Lord your God; consecrate yourselves and be holy, because I am holy. Do not make yourselves unclean by any creature that moves along the ground. 45I am the Lord, who brought you up out of Egypt to be your God; therefore be holy, because I am holy.
46“ ‘These are the regulations concerning animals, birds, every living thing that moves about in the water and every creature that moves along the ground. 47You must distinguish between the unclean and the clean, between living creatures that may be eaten and those that may not be eaten.’ ”
Ang mga Sapat nga Ginakabig nga Matinlo kag Mahigko
(Deu. 14:3-21)
1-3Ginsugo sang Ginoo si Moises kag si Aaron nga ihambal ini sa mga Israelinhon:
Puwede ninyo kaunon ang bisan ano nga sapat nga nagakabuhi sa duta nga nagapihak ang ila kuko kag nagausang liwat sang ila kinaon.11:1-3 nagausang liwat sang ila kinaon: pareho sang baka, kanding, karnero, kag usa. 4-8Pero indi ninyo pagkaunon ang mga sapat nga nagausang liwat sang ila kinaon pero wala nagapihak ang ila kuko, pareho sang kamelyo, badier11:4-8 badier: sa English, rock badger. Ini nga sapat daw pareho kadako sa koneho kag nagaestar sa kabatuhan. kag koneho. Indi man ninyo pagkaunon ang baboy, kay bisan tuod nga nagapihak ang iya kuko, wala ini nagausang liwat sang iya kinaon. Kabigon ninyo nga mahigko11:4-8 mahigko: buot silingon, indi puwede kaunon ukon ihalad sa Ginoo. ang ini nga mga sapat. Indi gid kamo magkaon sang ila mga karne ukon bisan magtandog sang ila patay nga mga lawas.
9-12Puwede ninyo kaunon ang bisan ano nga sapat nga nagakabuhi sa tubig nga may mga sirik11:9-12 sirik: sa iban nga Bisaya, kapay. kag mga himbis. Pero indi gid ninyo pagkaunon ang wala sing sirik kag himbis, kag indi man ninyo pagtandugon ang ila patay nga mga lawas. Kabigon ninyo nga makangilil-ad ini nga mga sapat.
13-19Indi gid ninyo pagkaunon ang mga sapat nga nagalupad11:13-19 Ang iban nga mga sapat diri suno sa nasulat sa Hebreo mabudlay kilalahon kag ang iban wala diri sa Pilipinas. nga pareho sang mga agila, mga uwak, mga pispis nga nagakaon sang bangkay sang tawo ukon sapat, mga dapay, mga bukaw, mga murugmon, mga pispis nga nagapangdagit sang mga isda, mga tulabong, mga dugwak,11:13-19 dugwak: sa English, stork. kag mga kabog.11:13-19 kabog: ukon/kag kulonaknit; sa English, bat. Ginakabig ini sang mga Israelinhon nga pispis. Kabigon ninyo nga makangilil-ad ini nga mga sapat.
20-23Puwede ninyo kaunon ang mga sapat-sapat nga nagalupad kag nagakamang nga may dalagko nga mga tiil nga panglumpat, pareho sang mga apan, mga sirom-sirom, kag mga tibakla. Pero indi gid ninyo pagkaunon ang iban pa nga mga sapat-sapat nga nagalupad kag nagakamang. Kabigon ninyo nga makangilil-ad ini nga mga sapat-sapat.
24-28Indi ninyo pagtandugon ang patay nga mga lawas sang mga sapat nga wala nagapihak ang ila kuko kag wala nagausang liwat sang ila kinaon. Indi man ninyo pagtandugon ang patay nga mga lawas sang mga sapat nga apat ang tiil nga may mga kuko nga inugkaros.11:24-28 mga sapat nga apat ang tiil nga may mga kuko nga inugkaros: Pareho sang kuring, ido, kag leon. Kabigon ninyo nga mahigko ini nga mga sapat. Ang bisan sin-o nga makatandog sang ila patay nga lawas, dapat labhan niya ang iya bayo,11:24-28 labhan niya ang iya bayo: Isa ini ka ritual nga ginahimo sang mga Israelinhon agod mangin matinlo sila kag takos nga magpartisipar sa mga seremonya sang ila relihiyon. pero kabigon pa siya nga mahigko11:24-28 kabigon pa siya nga mahigko: buot silingon, indi pa siya makapartisipar sa mga seremonya sang ila relihiyon. hasta magsirom.
29-31Kabigon ninyo nga mahigko ang mga sapat nga nagakamang pareho sang mga ilaga, mga giting, mga tuko, mga tiki, mga halo, mga buaya, mga taguto, kag mga tambalian.11:29-31 Ang iban nga mga sapat diri suno sa nasulat sa Hebreo mabudlay kilalahon kag ang iban wala diri sa Pilipinas. Ang bisan sin-o nga makatandog sang ila patay nga lawas kabigon nga mahigko hasta magsirom. 32Ang bisan ano nga butang nga mahulugan sang ila patay nga lawas mangin mahigko, bisan butang man ini nga hinimo halin sa kahoy, tela, panit, ukon sako, kag bisan diin man ini ginagamit. Kinahanglan nga hugasan ini sa tubig,11:32 hugasan ini sa tubig: Isa ini ka ritual sa pagtinlo sang isa ka butang agod puwede na ini gamiton. pero kabigon pa ini nga mahigko hasta magsirom. 33Kon mahulugan ang banga sang ila patay nga lawas, ang tanan nga sa sulod sini mangin mahigko, kag kinahanglan nga buk-on ini. 34Ang bisan ano nga kalan-on nga ginbutangan sang tubig nga halin sa sadto nga banga mangin mahigko. Kag mangin mahigko man ang tanan nga klase sang ilimnon nga dira sa sulod sang banga. 35Ang bisan ano nga mahulugan sang ila patay nga lawas mangin mahigko. Kon ang mahulugan pugon ukon kolon, kabigon ninyo ini nga mahigko kag kinahanglan nga buk-on ini. 36Ang tuburan ukon ang buho nga pulunduhan sang tubig nga mahulugan sang ila patay nga lawas magapabilin nga matinlo,11:36 matinlo: buot silingon, puwede ini gamiton bisan pa sa mga seremonya sang ila relihiyon. pero ang magtandog sang sadtong patay nga sapat mangin mahigko. 37Magapabilin man nga matinlo ang bisan ano nga binhi nga inugtanom nga mahulugan sadto, 38pero kon mahulugan ang binhi nga nahulom sa tubig, ini nga binhi mangin mahigko.
39Kon napatay ang isa ka sapat nga puwede makaon, ang bisan sin-o nga magtandog sini kabigon nga mahigko hasta magsirom. 40Ang bisan sin-o nga magkuha ukon magkaon sang lawas sini dapat labhan niya ang iya bayo, pero kabigon pa siya nga mahigko hasta magsirom.11:40 Tan-awa ang duha ka ulihi nga mga footnotes sa bersikulo 24-28.
41-42Indi ninyo pagkaunon ang bisan ano nga sapat nga nagakamang kay makangilil-ad ini: ang bisan ano nga nagakamang paagi sa iya tiyan ukon apat ka tiil ukon madamo nga mga tiil. 43-44Indi ninyo paghigkui ang inyo kaugalingon paagi sa pagkaon sang bisan isa sa sini nga mga sapat, kay ako, ang Ginoo, amo ang inyo Dios. Gani iseparar ninyo ang inyo kaugalingon para sa akon; magkabuhi kamo nga balaan tungod kay ako balaan. 45Ako ang Ginoo nga nagpaguwa sa inyo sa Egipto agod mangin inyo Dios. Gani magkabuhi kamo nga balaan kay ako balaan.
46Paagi sa sining pagsulundan parte sa tanan nga klase sang mga sapat, 47mahibaluan ninyo kon diin sa ila ang matinlo kag ang mahigko, ang puwede kaunon kag ang indi puwede kaunon.
