Jacob Arrives in Paddan Aram
1Then Jacob continued on his journey and came to the land of the eastern peoples. 2There he saw a well in the open country, with three flocks of sheep lying near it because the flocks were watered from that well. The stone over the mouth of the well was large. 3When all the flocks were gathered there, the shepherds would roll the stone away from the well’s mouth and water the sheep. Then they would return the stone to its place over the mouth of the well.
4Jacob asked the shepherds, “My brothers, where are you from?”
“We’re from Harran,” they replied.
5He said to them, “Do you know Laban, Nahor’s grandson?”
“Yes, we know him,” they answered.
6Then Jacob asked them, “Is he well?”
“Yes, he is,” they said, “and here comes his daughter Rachel with the sheep.”
7“Look,” he said, “the sun is still high; it is not time for the flocks to be gathered. Water the sheep and take them back to pasture.”
8“We can’t,” they replied, “until all the flocks are gathered and the stone has been rolled away from the mouth of the well. Then we will water the sheep.”
9While he was still talking with them, Rachel came with her father’s sheep, for she was a shepherd. 10When Jacob saw Rachel daughter of his uncle Laban, and Laban’s sheep, he went over and rolled the stone away from the mouth of the well and watered his uncle’s sheep. 11Then Jacob kissed Rachel and began to weep aloud. 12He had told Rachel that he was a relative of her father and a son of Rebekah. So she ran and told her father.
13As soon as Laban heard the news about Jacob, his sister’s son, he hurried to meet him. He embraced him and kissed him and brought him to his home, and there Jacob told him all these things. 14Then Laban said to him, “You are my own flesh and blood.”
Jacob Marries Leah and Rachel
After Jacob had stayed with him for a whole month, 15Laban said to him, “Just because you are a relative of mine, should you work for me for nothing? Tell me what your wages should be.”
16Now Laban had two daughters; the name of the older was Leah, and the name of the younger was Rachel. 17Leah had weak29:17 Or delicate eyes, but Rachel had a lovely figure and was beautiful. 18Jacob was in love with Rachel and said, “I’ll work for you seven years in return for your younger daughter Rachel.”
19Laban said, “It’s better that I give her to you than to some other man. Stay here with me.” 20So Jacob served seven years to get Rachel, but they seemed like only a few days to him because of his love for her.
21Then Jacob said to Laban, “Give me my wife. My time is completed, and I want to make love to her.”
22So Laban brought together all the people of the place and gave a feast. 23But when evening came, he took his daughter Leah and brought her to Jacob, and Jacob made love to her. 24And Laban gave his servant Zilpah to his daughter as her attendant.
25When morning came, there was Leah! So Jacob said to Laban, “What is this you have done to me? I served you for Rachel, didn’t I? Why have you deceived me?”
26Laban replied, “It is not our custom here to give the younger daughter in marriage before the older one. 27Finish this daughter’s bridal week; then we will give you the younger one also, in return for another seven years of work.”
28And Jacob did so. He finished the week with Leah, and then Laban gave him his daughter Rachel to be his wife. 29Laban gave his servant Bilhah to his daughter Rachel as her attendant. 30Jacob made love to Rachel also, and his love for Rachel was greater than his love for Leah. And he worked for Laban another seven years.
Jacob’s Children
31When the Lord saw that Leah was not loved, he enabled her to conceive, but Rachel remained childless. 32Leah became pregnant and gave birth to a son. She named him Reuben,29:32 Reuben sounds like the Hebrew for he has seen my misery; the name means see, a son. for she said, “It is because the Lord has seen my misery. Surely my husband will love me now.”
33She conceived again, and when she gave birth to a son she said, “Because the Lord heard that I am not loved, he gave me this one too.” So she named him Simeon.29:33 Simeon probably means one who hears.
34Again she conceived, and when she gave birth to a son she said, “Now at last my husband will become attached to me, because I have borne him three sons.” So he was named Levi.29:34 Levi sounds like and may be derived from the Hebrew for attached.
35She conceived again, and when she gave birth to a son she said, “This time I will praise the Lord.” So she named him Judah.29:35 Judah sounds like and may be derived from the Hebrew for praise. Then she stopped having children.
Nakaabot si Jacob sa Balay ni Laban
1Nagpadayon si Jacob sa iya pagpanglakaton hasta nga nakaabot siya sa duta sang mga taga-sidlangan. 2Didto may nakita siya sa latagon nga isa ka bubon nga sa tupad sini may nagaluko nga tatlo ka panong sang mga karnero, kay didto nagakuha ang mga tawo sang tubig nga ipainom sa mga karnero. Ini nga bubon ginatakpan sang dako nga bato. 3Ginahulat anay sang mga manugbantay sang karnero nga makatipon ang tanan nga karnero antes nila paligiron ang takop nga bato. Pagkatapos nila painom sang mga karnero, ginauli nila ang bato.
4Karon, nagpamangkot si Jacob sa mga manugbantay sang karnero, “Mga abyan, taga-diin kamo?” Nagsabat sila, “Taga-Haran.” 5Nagpamangkot liwat si Jacob, “Kilala bala ninyo si Laban nga apo ni Nahor?” Nagsabat sila, “Huo, kilala namon.” 6Nagpadayon sa pagpamangkot si Jacob, “Ti, kamusta siya?” Nagsabat sila, “Maayo man. Tan-awa, ara ang iya anak nga si Raquel nga nagapakadto diri upod sang mga karnero.” 7Nagsiling si Jacob sa ila, “Tungod kay temprano pa man kag indi pa tion sa pagtipon sang mga karnero, maayo siguro nga paimnon ninyo sila kag pahalbon liwat.” 8Nagsabat sila, “Indi namon ina mahimo kon indi anay matipon ang tanan nga karnero. Kon diri na gani ang tanan, amo na ina ang pagpaligid namon sa takop nga bato agod paimnon sila.”
9Nagahambal pa si Jacob sa ila sang mag-abot si Raquel dala ang mga karnero sang iya amay, tungod kay siya ang nagabantay sini. 10Pagkakita ni Jacob kay Raquel nga anak sang iya tiyo nga si Laban, kaupod sang mga karnero ni Laban, nagkadto siya sa bubon kag ginpaligid niya ang bato kag ginpainom ang mga karnero sang iya tiyo nga si Laban. 11Pagkatapos ginhalukan niya si Raquel kag naghibi siya sa kalipay. 12Nagsiling siya kay Raquel, “Bata ako ni Rebeka, gani hinablos ako ni tatay mo.” Nagdalagan pauli si Raquel kag ginsugiran ang iya amay. 13Pagkabati ni Laban nga ara si Jacob nga iya hinablos kay Rebeka, nagdali-dali siya sa pagsugata sa iya. Ginhakos niya si Jacob kag ginhalukan kag gindala sa ila balay. Kag didto ginsugid ni Jacob kay Laban ang tanan nga nagkalatabo. 14Nagsiling si Laban sa iya, “Matuod gid nga magkadugo kita.”
Nagserbisyo si Jacob kay Laban Tungod kay Raquel kag kay Lea
Pagkaligad sang isa ka bulan nga pagtiner ni Jacob sa ila ni Laban, 15nagsiling si Laban sa iya, “Indi maayo nga mag-obra ka para sa akon nga wala sing suhol tungod lang kay hinablos ko ikaw. Sugiri ako kon ano ang gusto mo nga isuhol ko sa imo.”
16May duha ka anak si Laban nga dalaga. Si Lea ang magulang kag si Raquel ang manghod. 17Manami29:17 Manami: ukon, Huloy. ang mata ni Lea, pero mas guwapa kag manami sang lawas si Raquel. 18Tungod kay naluyag si Jacob kay Raquel, nagsiling siya kay Laban, “Magaserbisyo ako sa imo sing pito ka tuig kon ipaasawa mo sa akon si Raquel.” 19Nagsabat si Laban, “Mas maayo pa nga sa imo ko siya ipaasawa sang sa iban nga lalaki. Pabilin ka lang diri.” 20Gani nagserbisyo si Jacob kay Laban sing pito ka tuig agod lang mapangasawa niya si Raquel. Tungod sa iya paghigugma kay Raquel daw pila lang ka adlaw sa iya ang pito ka tuig.
21Pagkaligad sang pito ka tuig, nagsiling si Jacob kay Laban, “Natapos na ang akon pagserbisyo sa imo, gani ihatag na sa akon si Raquel agod mag-upod na kami.” 22Nagsugot si Laban, gani naghiwat siya sang punsyon kag gin-imbitar niya ang tanan nga tawo sa sina nga lugar. 23Pero pagkagab-i, imbes nga si Raquel ang dal-on ni Laban kay Jacob, si Lea ang iya gindala. Kag naghulid si Jacob kay Lea. 24(Ginhatag ni Laban kay Lea ang iya suluguon nga babayi nga si Zilpa agod mangin suluguon ni Lea.)
25Pagkaaga, nahibaluan ni Jacob nga si Lea gali ang iya kahulid. Gani ginkadtuan niya si Laban kag ginsilingan, “Ngaa ginhimo mo ini sa akon? Nagserbisyo ako sa imo agod mapangasawa ko si Raquel. Karon ngaa nga gintunto mo ako?” 26Nagsabat si Laban, “Indi ina kinabatasan diri sa amon lugar nga ipaasawa ang manghod una sa magulang. 27Hulata lang nga matapos ang isa ka semana nga pagsaulog sining kasal kay ipaasawa ko dayon sa imo si Raquel, ina kon magserbisyo ka liwat sa akon sing pito pa gid ka tuig.”
28Nagsugot si Jacob sa ginsiling ni Laban. Pagkatapos sang isa ka semana nga pagsaulog sang kasal nila ni Lea, ginpaasawa ni Laban sa iya si Raquel. 29(Ginhatag ni Laban kay Raquel ang iya suluguon nga babayi nga si Bilha agod mangin suluguon ni Raquel.) 30Gani naghulid man si Jacob kay Raquel. Mas palangga niya si Raquel sang sa kay Lea. Nagserbisyo si Jacob kay Laban sing pito pa gid ka tuig.
Ang mga Anak ni Jacob
31Nakita sang Ginoo nga indi palangga ni Jacob si Lea, gani ginbuot niya nga makapamata si Lea, pero si Raquel iya indi. 32Nagbusong si Lea kag nagbata sing lalaki kag gin-ngalanan niya nga Reuben,29:32 Reuben: posible ang buot silingon sa Hebreo, nakita niya ang akon kalisod. kay siling niya, “Nakita sang Ginoo ang akon kalisod, kag karon sigurado nga higugmaon na ako sang akon bana.” 33Nagbusong siya liwat kag nagbata sing isa naman ka lalaki. Nagsiling siya, “Ginhatagan liwat ako sang Ginoo sing isa ka anak nga lalaki kay nakabati siya nga wala ako ginahigugma sang akon bana.” Gani gin-ngalanan niya ang bata nga Simeon.29:33 Simeon: posible ang buot silingon sa Hebreo, nakabati siya. 34Nagbusong liwat si Lea kag nagbata sing isa pa gid ka lalaki. Nagsiling siya, “Karon mangin malapit na sa akon ang akon bana kay tatlo na ang amon anak nga lalaki.” Gani gin-ngalanan niya ang bata nga Levi.29:34 Levi: posible ang buot silingon sa Hebreo, ginpalapit. 35Nagbusong pa gid liwat si Lea kag nagbata sing isa naman ka lalaki. Nagsiling siya, “Karon dayawon ko ang Ginoo.” Gani gin-ngalanan niya ang bata nga Juda.29:35 Juda: posible ang buot silingon sa Hebreo, dayawon siya. Halin sadto, wala na siya nakapamata.
