Elijah and Obadiah
1It was now three years since it had rained. A message came to Elijah from the Lord. He said, “Go. Speak to Ahab. Then I will send rain on the land.” 2So Elijah went to speak to Ahab.
There wasn’t enough food in Samaria. The people there were very hungry. 3Ahab had sent for Obadiah. He was in charge of Ahab’s palace. Obadiah had great respect for the Lord. 4Ahab’s wife Jezebel had been killing off the Lord’s prophets. So Obadiah had hidden 100 prophets in two caves. He had put 50 in each cave. He had supplied them with food and water. 5Ahab had said to Obadiah, “Go through the land. Go to all the valleys and springs of water. Maybe we can find some grass there. It will keep the horses and mules alive. Then we won’t have to kill any of our animals.” 6So they decided where each of them would look. Ahab went in one direction. Obadiah went in another.
7As Obadiah was walking along, Elijah met him. Obadiah recognized him. He bowed down to the ground. He said, “My master Elijah! Is it really you?”
8“Yes,” he replied. “Go and tell your master Ahab, ‘Elijah is here.’ ”
9“What have I done wrong?” asked Obadiah. “Why are you handing me over to Ahab to be put to death? 10My master has sent people to look for you everywhere. There isn’t a nation or kingdom where he hasn’t sent someone to look for you. Suppose a nation or kingdom would claim you weren’t there. Then Ahab would make them give their word that they couldn’t find you. And that’s just as sure as the Lord your God is alive. 11But now you are telling me to go to my master. You want me to say, ‘Elijah is here.’ 12But the Spirit of the Lord might carry you away when I leave you. Then I won’t know where you are. If I go and tell Ahab and he doesn’t find you, he’ll kill me. But I’ve worshiped the Lord ever since I was young. 13My master, haven’t you heard what I did? Jezebel was killing the Lord’s prophets. But I hid 100 of them in two caves. I put 50 in each cave. I supplied them with food and water. 14And now you are telling me to go to my master Ahab. You want me to say to him, ‘Elijah is here.’ Ahab will kill me!”
15Elijah said, “I serve the Lord who rules over all. You can be sure that he lives. And you can be just as sure that I will speak to Ahab today.”
Elijah on Mount Carmel
16Obadiah went back to Ahab. He told Ahab that Elijah wanted to see him. So Ahab went to where Elijah was. 17When he saw Elijah, he said to him, “Is that you? You are always stirring up trouble in Israel.”
18“I haven’t made trouble for Israel,” Elijah replied. “But you and your father’s family have. You have turned away from the Lord’s commands. You have followed gods that are named Baal. 19Now send for people from all over Israel. Tell them to meet me on Mount Carmel. And bring the 450 prophets of the god named Baal. Also bring the 400 prophets of the female god named Asherah. All of them eat at Jezebel’s table.”
20So Ahab sent that message all through Israel. He gathered the prophets together on Mount Carmel. 21Elijah went there and stood in front of the people. He said, “How long will it take you to make up your minds? If the Lord is the one and only God, worship him. But if Baal is the one and only God, worship him.”
The people didn’t say anything.
22Then Elijah said to them, “I’m the only one of the Lord’s prophets left. But Baal has 450 prophets. 23Get two bulls for us. Let Baal’s prophets choose one for themselves. Let them cut it into pieces. Then let them put it on the wood. But don’t let them set fire to it. I’ll prepare the other bull. I’ll put it on the wood. But I won’t set fire to it. 24Then you pray to your god. And I’ll pray to the Lord. The god who answers by sending fire down is the one and only God.”
Then all the people said, “What you are saying is good.”
25Elijah said to the prophets of Baal, “Choose one of the bulls. There are many of you. So prepare your bull first. Pray to your god. But don’t light the fire.” 26So they prepared the bull they had been given.
They prayed to Baal from morning until noon. “Baal! Answer us!” they shouted. But there wasn’t any reply. No one answered. Then they danced around the altar they had made.
27At noon Elijah began to tease them. “Shout louder!” he said. “I’m sure Baal is a god! Perhaps he has too much to think about. Or maybe he has gone to the toilet. Or perhaps he’s away on a trip. Maybe he’s sleeping. You might have to wake him up.” 28So they shouted louder. They cut themselves with swords and spears until their blood flowed. That’s what they usually did when things really looked hopeless. 29It was now past noon. The prophets of Baal continued to prophesy with all their might. They did it until the time came to offer the evening sacrifice. But there wasn’t any reply. No one answered. No one paid any attention.
30Then Elijah said to all the people, “Come here to me.” So they went to him. He rebuilt the altar of the Lord. It had been torn down. 31Elijah got 12 stones. There was one for each tribe in the family line of Jacob. The Lord’s message had come to Jacob. It had said, “Your name will be Israel.” 32Elijah used the stones to build an altar to honor the Lord. He dug a ditch around it. The ditch was large enough to hold 24 pounds of seeds. 33He arranged the wood for the fire. He cut the bull into pieces. He placed the pieces on the wood. Then he said to some of the people, “Fill four large jars with water. Pour it on the offering and the wood.” So they did.
34“Do it again,” he said. So they did it again.
“Do it a third time,” he ordered. And they did it the third time. 35The water ran down around the altar. It even filled the ditch.
36When it was time to offer the evening sacrifice, the prophet Elijah stepped forward. He prayed, “Lord, you are the God of Abraham, Isaac and Israel. Today let everyone know that you are God in Israel. Let them know I’m your servant. Let them know I’ve done all these things because you commanded me to. 37Answer me. Lord, answer me. Then these people will know that you are the one and only God. They’ll know that you are turning their hearts back to you again.”
38The fire of the Lord came down. It burned up the sacrifice. It burned up the wood and the stones and the soil. It even dried up the water in the ditch.
39All the people saw it. Then they fell down flat with their faces toward the ground. They cried out, “The Lord is the one and only God! The Lord is the one and only God!”
40Then Elijah commanded them, “Grab the prophets of Baal. Don’t let a single one of them get away!” So they grabbed them. Elijah had them brought down to the Kishon Valley. There he had them put to death.
41Elijah said to Ahab, “Go. Eat and drink. I can hear the sound of a heavy rain.” 42So Ahab went off to eat and drink. But Elijah climbed to the top of Mount Carmel. He bent down toward the ground. Then he put his face between his knees.
43“Go and look toward the sea,” he told his servant. So he went up and looked.
“I don’t see anything there,” he said.
Seven times Elijah said, “Go back.”
44The seventh time the servant said, “I see a cloud. It’s as small as a man’s hand. It’s coming up over the sea.”
Elijah said, “Go to Ahab. Tell him, ‘Tie your chariot to your horse. Go down to Jezreel before the rain stops you.’ ”
45Black clouds filled the sky. The wind came up, and a heavy rain began to fall. Ahab rode off to Jezreel. 46The power of the Lord came on Elijah. He tucked his coat into his belt. And he ran ahead of Ahab all the way to Jezreel.
ئەلیاس و عۆبەدیا
1دوای ماوەیەکی زۆر، لە ساڵی سێیەمی وشکەساڵی فەرمایشتی یەزدان بۆ ئەلیاس هات: «بڕۆ و خۆت بۆ ئەحاڤ دەربخە، منیش باران بۆ سەر خاکەکە دەبارێنم.» 2جا ئەلیاس چوو خۆی بۆ ئەحاڤ دەربخات.
قاتوقڕی لە سامیرە پەرەی سەندبوو، 3ئیتر ئەحاڤ بانگی عۆبەدیای کرد، کە سەرپەرشتیاری کۆشکەکەی ئەو بوو. (عۆبەدیا کەسێکی لەخواترس بوو. 4کاتێک کە ئیزابێل پێغەمبەرەکانی یەزدانی قڕ دەکرد، عۆبەدیا سەد پێغەمبەری بردبوو و لە دوو ئەشکەوتدا شاردبوونییەوە، هەر پەنجا لە ئەشکەوتێکدا و نان و ئاوی بۆ دابین کردبوون.) 5ئەحاڤ بە عۆبەدیای گوت: «بەناو خاکەکەدا بڕۆ هەموو دۆڵ و کانیاوەکان، بەڵکو گیا پەیدا بکەین و ئەسپ و هێسترەکان بە زیندوویی بهێڵینەوە و بە ناچاری ئاژەڵەکانمان سەرنەبڕین.» 6ئینجا خاکەکەیان لەنێوانیان دابەش کرد هەتا بەناویدا بڕۆن، ئەحاڤ بە تەنها بە ڕێگایەکدا ڕۆیشت و عۆبەدیاش بە تەنها بە ڕێگایەکی دیکەدا ڕۆیشت.
7کاتێک عۆبەدیا لە ڕێگا بوو، تووشی ئەلیاس بوو، جا ناسییەوە و کڕنۆشی بۆ برد و گوتی: «ئەوە تۆی گەورەم، ئەلیاس؟»
8ئەویش گوتی: «منم، بڕۆ بە گەورەکەت بڵێ: ”ئەلیاس لێرەیە.“»
9عۆبەدیاش گوتی: «گوناهم چییە، هەتا خزمەتکارەکەت بدەیتە دەستی ئەحاڤ بۆ ئەوەی بمکوژێت؟ 10بە یەزدانی زیندوو، خودای خۆت، گەلێک و پاشایەتییەک نەماوە پاشای گەورەکەم کەسێکی بەدواتدا نەناردبێ. دەیانگوت کە تۆ لەلای ئەوان نیت، جا سوێندی دەدان بۆ ئەوەی لە قسەکەیان دڵنیابێتەوە. 11تۆش ئێستا دەڵێیت: ”بڕۆ بە گەورەکەت بڵێ، ’ئەلیاس لێرەیە.‘ “ 12کاتێک کە من لەلات دەڕۆم ڕۆحی یەزدان هەڵتدەگرێت بۆ شوێنێک کە من نایزانم، جا کە دەچم و بە ئەحاڤ ڕادەگەیەنم، ئەویش ناتدۆزێتەوە، من دەکوژێت. خۆشت دەزانیت خزمەتکارەکەت لە منداڵییەوە لەخواترسە. 13ئایا ئەوەی کە کردم بە گەورەم ڕانەگەیەنراوە، کاتێک ئیزابێل پێغەمبەرەکانی یەزدانی کوشت، منیش سەد پێغەمبەری یەزدانم شاردەوە، هەر پەنجا و لە ئەشکەوتێک، نان و ئاوم بۆ دابین کردن. 14ئێستاش تۆ پێم دەڵێیت: ”بڕۆ بە پاشای گەورەت بڵێ، ’ئەلیاس لێرەیە،‘ “ ئەویش دەمکوژێت!»
15ئەلیاسیش گوتی: «بە یەزدانی زیندوو، خودای سوپاسالار، ئەوەی دەیپەرستم، من ئەمڕۆ خۆم بۆ ئەحاڤ دەردەخەم.»
ئەلیاس لە کێوی کارمەل
16ئینجا عۆبەدیا چوو بۆ لای ئەحاڤ و پێی ڕاگەیاند، ئەحاڤیش چوو بۆ لای ئەلیاس. 17کاتێک ئەحاڤ ئەلیاسی بینی، پێی گوت: «ئەوە تۆی، ئەی تێکدەری ئیسرائیل؟»
18ئەلیاسیش گوتی: «من ئیسرائیلم تێکنەداوە، بەڵکو تۆ و ماڵی باوکت ئەمەتان کردووە، بە وازهێنانتان لە فەرمانەکانی یەزدان و ملکەچبوونتان بۆ بەعلەکان. 19ئێستاش بنێرە و لە کێوی کارمەل هەموو ئیسرائیلم لێ کۆبکەوە، هەروەها چوار سەد و پەنجا پێغەمبەرەکەی بەعل و چوار سەد پێغەمبەرەکەی ئەشێراش، کە لەسەر خوانەکەی ئیزابێل نان دەخۆن.»
20جا ئەحاڤ بەدوای هەموو نەوەی ئیسرائیلیدا نارد، هەموو پێغەمبەرەکانی لە کێوی کارمەل کۆکردەوە. 21ئەلیاسیش لە هەموو گەل چووە پێشەوە و گوتی: «هەتا کەی لەنێوان ئەم دووانەدا دوو دڵ دەبن؟ ئەگەر یەزدان18:21 یەزدان: لە زمانی عیبری بە وشەی یەهوا هاتووە. خودا ئەم ناوەی بۆ خۆی بەکارهێناوە، بۆ بەستنی پەیمان لەگەڵ مرۆڤ. بڕوانە پەڕتووکی دەرچوون 3:13-15. خودایە دوای بکەون، ئەگەر بەعلیش خودایە دوای ئەو بکەون.»
بەڵام گەل بە یەک وشەش وەڵامیان نەدایەوە.
22پاشان ئەلیاس بە گەلی گوت: «بە تەنها من بە پێغەمبەری یەزدان ماومەتەوە، پێغەمبەرەکانی بەعلیش چوار سەد و پەنجا پیاون. 23دوو جوانەگامان18:23 لەو کاتەوەی کە گوێرەکەی نێر لە شیر دەبڕدرێتەوە پێی دەگوترێت (نۆبەن) یان (جوانەگا). بدەنێ، با ئەوان گایەک بۆ خۆیان هەڵبژێرن و لەتی بکەن و لەسەر تەختەدارەکان دایبنێن، بەڵام با ئاگری تێبەر نەدەن. منیش گایەکەی دیکە بەو جۆرە لێ دەکەم و لەسەر تەختەدارەکان دایدەنێم و ئاگری تێبەر نادەم. 24ئینجا بە ناوی خوداوەندی خۆتانەوە بپاڕێنەوە و منیش بە ناوی یەزدانەوە دەپاڕێمەوە. ئەو خودایەی کە بە ئاگر وەڵام دەداتەوە، ئەو خودایە.»
هەموو گەل وەڵامیان دایەوە و گوتیان: «قسەیەکی جوانە.»
25ئینجا ئەلیاس بە پێغەمبەرەکانی بەعلی گوت: «جوانەگایەک بۆ خۆتان هەڵبژێرن و یەکەم جار ئێوە ئامادەی بکەن لەبەر ئەوەی ئێوە زۆرترن، بە ناوی خوداوەندەکەشتانەوە بپاڕێنەوە، بەڵام ئاگری تێبەر مەدەن.» 26ئیتر ئەوان ئەو جوانەگایەیان برد کە پێیان درابوو، ئامادەیان کرد.
لە بەیانییەوە هەتا نیوەڕۆ بە ناوی بەعلەوە پاڕانەوە و گوتیان: «ئەی بەعل، وەڵاممان بدەوە!» بەڵام نە دەنگ هەبوو، نە کەسیش وەڵامی دایەوە. هەروەها بە دەوری ئەو قوربانگایەدا هەڵدەبەزینەوە کە دروستیان کردبوو.
27لە نیوەڕۆدا ئەلیاس دەستی کرد بە گاڵتەپێکردنیان و گوتی: «قاییمتر هاوار بکەن! ئەو خوداوەندە! لەوانەیە داڵغەی لێدابێت، چووبێتە سەرئاو، لە گەشت بێت، یان لەوانەیە نوستبێت و دەبێت خەبەر بکرێتەوە.» 28ئەوانیش بە دەنگی بەرز هاواریان کرد، وەک پیشەی خۆیان بە شمشێر و ڕم لە خۆیان دا، هەتا خوێنیان لێ چۆڕایەوە. 29کاتێک عەسر داهات هەتا کاتی قوربانی ئێوارە18:29 مەبەستی لە قوربانی ئێوارانی پەرستگای یەزدانە. بڕوانە دەرچوون 29:38-41. حاڵیان کرد، بەڵام کوا دەنگ و کوا وەڵام و کوا گوێگر؟
30ئەلیاس بە هەموو گەلی گوت: «وەرنە پێشەوە بۆ لام.» ئەوانیش لێی چوونە پێشەوە. ئینجا قوربانگا وێرانکراوەکەی یەزدانی چاککردەوە. 31پاشان ئەلیاس دوازدە بەردی برد، هێندەی ژمارەی هۆزەکانی نەوەی یاقوب کە فەرمایشتی یەزدانی بۆ هاتبوو، پێی فەرمووبوو: «ناوت ئیسرائیل دەبێت.» 32لەو بەردانە قوربانگایەکی بە ناوی یەزدان بنیاد نا و لە دەوری قوربانگاکە ئاوەڕۆیەکی دروستکرد کە جێگای دوو پێوانە18:32 دوو پێوانە: عیبری: دوو سەئا، نزیکەی پازدە لیتر. تۆوی تێدا دەبووەوە. 33ئینجا تەختەدارەکانی ڕێکخست و جوانەگاکەی لەتوپەت کرد و لەسەر تەختەدارەکان داینا. ئینجا گوتی: «چوار گۆزە ئاو پڕ بکەن و بەسەر قوربانییەکە و بەسەر دارەکانیدا بکەن.»
34گوتی: «دووبارەی بکەنەوە.» دووبارەیان کردەوە.
گوتی: «سێ بارەی بکەنەوە.» سێ بارەیان کردەوە. 35جا ئاو لە دەوری قوربانگاکە ڕۆیشت و ئاوەڕۆکەش پڕ بوو لە ئاو.
36لە کاتی پێشکەشکردنی قوربانی، ئەلیاسی پێغەمبەر هاتە پێشەوە و گوتی: «ئەی یەزدان، خودای ئیبراهیم و ئیسحاق و ئیسرائیل، ئەمڕۆ با بزانرێت کە تۆ لە ئیسرائیل خودایت، منیش بەندەی تۆم و بە فەرمایشتی تۆ هەموو ئەم کارانەم کردووە. 37وەڵامم بدەوە ئەی یەزدان، وەڵامم بدەوە تاکو ئەم گەلە بزانن کە تۆ یەزدانی پەروەردگاریت، تۆ دڵیان بەرەو لای خۆت ڕادەکێشیت.»
38ئینجا ئاگری یەزدان کەوتە خوارەوە، قوربانی و تەختەدار و بەرد و خۆڵەکەی خوارد، ئاوی ناو ئاوەڕۆکەشی وشک کرد.
39کاتێک هەموو گەل ئەوەیان بینی، بە ڕوودا کەوتن و گوتیان: «یەزدان خودایە، یەزدان خودایە!»
40ئینجا ئەلیاس پێی گوتن: «پێغەمبەرەکانی بەعل بگرن و مەهێڵن پیاوێکیان لێ دەرباز بێت.» ئەوانیش گرتیانن، ئەلیاس بردنییە خوارەوە بۆ دۆڵی قیشۆن و لەوێ سەری بڕین.
41پاشان ئەلیاس بە ئەحاڤی گوت: «بڕۆ بخۆ و بخۆوە، چونکە دەنگی بارانێکی زۆر دێت.» 42جا ئەحاڤ چوو بخوات و بخواتەوە، بەڵام ئەلیاس سەرکەوتە سەر لووتکەی کارمەل، چەمایەوە سەر زەوی و دەموچاوی خستە نێو ئەژنۆکانییەوە.
43بە خزمەتکارەکەی گوت: «هەستە، ڕووەو دەریا بڕوانە.» ئەویش هەستا و ڕووەو دەریا ڕوانی و گوتی: «هیچ نییە.»
ئەلیاسیش حەوت جار گوتی: «دیسان تەماشا بکەوە.»
44لە جاری حەوتەم گوتی: «ئەوەتا پەڵە هەورێکی بچووک کە هێندەی لەپی دەستێک دەبێت لە دەریاوە بەرز دەبێتەوە.»
ئینجا ئەلیاس گوتی: «بڕۆ بە ئەحاڤ بڵێ: ”گالیسکەکەت ئامادە بکە و بڕۆ خوارەوە با بارانەکە ڕێت لێ نەگرێت.“»
45ئاسمان لەم لاوە بۆ ئەو لا بە هەور و با ڕەشداگەڕا و بارانێکی زۆر باری، ئەحاڤ سوار بوو و چوو بۆ یەزرەعیل. 46هێزی یەزدان بۆ ئەلیاس هات، ناوقەدی بەست و هەتا یەزرەعیل لەپێش ئەحاڤەوە ڕایکرد.
