Proverbios 6 – NVI & APSD-CEB

Nueva Versión Internacional

Proverbios 6:1-35

Advertencia contra la insensatez

1Hijo mío, si has salido fiador de tu vecino,

si has hecho tratos para responder por un extraño,

2si te has comprometido verbalmente,

enredándote con tus propias palabras,

3entonces has caído en manos de tu prójimo.

Si quieres librarte, hijo mío, este es el camino:

Ve corriendo y humíllate ante él;

procura deshacer tu compromiso.

4No permitas que se duerman tus ojos;

no dejes que tus párpados se cierren.

5Líbrate, como se libra del cazador6:5 del cazador (LXX y otras versiones antiguas); de la mano (TM). la gacela,

como se libra de la trampa6:5 de la trampa (LXX y otras versiones antiguas); de la mano del trampero (TM). el ave.

6¡Anda, perezoso, fíjate en la hormiga!

¡Fíjate en lo que hace y adquiere sabiduría!

7No tiene quien la mande

ni quien la vigile ni gobierne;

8con todo, en el verano almacena provisiones

y durante la cosecha recoge alimentos.

9Perezoso, ¿cuánto tiempo más seguirás acostado?

¿Cuándo despertarás de tu sueño?

10Un corto sueño, una breve siesta,

un pequeño descanso, cruzado de brazos…

11¡y te asaltará la pobreza como un bandido,

y la escasez como un hombre armado!6:11 como un hombre armado. Alt. como un limosnero.

12El perverso y el malvado,

el vagabundo de boca corrupta,

13hace guiños con los ojos

y señas con los pies y con los dedos.

14Él trama el mal en su corazón6:14 corazón. En la Biblia se usa para designar el asiento de las emociones, pensamientos y voluntad, es decir, el proceso de toma de decisiones del ser humano.

y siempre anda provocando pleitos.

15Por eso le sobrevendrá la ruina;

¡de repente será destruido y no podrá evitarlo!

16Hay seis cosas que el Señor aborrece

y siete que le son detestables:

17los ojos que se enaltecen,

la lengua que miente,

las manos que derraman sangre inocente,

18el corazón que trama planes perversos,

los pies que corren a hacer lo malo,

19el testigo falso que propaga mentiras

y el que siembra discordia entre hermanos.

Advertencia contra el adulterio

20Hijo mío, obedece el mandamiento de tu padre

y no abandones la enseñanza de tu madre.

21Grábatelos en tu corazón;

cuélgatelos al cuello.

22Cuando camines, te servirán de guía;

cuando duermas, vigilarán tu sueño;

cuando despiertes, hablarán contigo.

23El mandamiento es una lámpara,

la enseñanza es una luz

y la disciplina es

el camino a la vida.

24Te protegerán de la mujer malvada,

de la mujer ajena y de su lengua seductora.

25No abrigues en tu corazón deseos por su belleza

ni te dejes cautivar por sus ojos.

26Pues la ramera va tras un pedazo de pan,

pero la mujer ajena busca tu valiosa vida.

27¿Puede alguien echarse brasas en el pecho

sin quemarse la ropa?

28¿Puede alguien caminar sobre las brasas

sin quemarse los pies?

29Pues tampoco quien se acuesta con la mujer ajena

puede tocarla y quedar impune.

30No se desprecia al ladrón

que roba para mitigar su hambre;

31pero si lo atrapan, deberá devolver

siete tantos lo robado,

aun cuando eso le cueste todas sus posesiones.

32Pero el que comete adulterio es falto de juicio;

el que así actúa se destruye a sí mismo.

33No sacará más que golpes y vergüenzas,

y no podrá borrar su humillación.

34Porque los celos desatan la furia del esposo

y este no perdonará en el día de la venganza.

35No aceptará nada en desagravio

ni se contentará con muchos regalos.

Ang Pulong Sa Dios

Panultihon 6:1-35

Dugang mga Pahimangno

1Anak, kon moako ka nga mobayad sa utang sa ubang tawo, 2masulod ka sa kompromiso, 3ug manubag ka ngadto sa imong gisaaran. Apan mao kini ang himoa aron makalingkawas ka sa imong obligasyon: Adtoa ang imong gisaaran ug pagpakilooy nga ipalingkawas ka niya sa maong obligasyon. 4Ayaw gayod tulog-tulogi o unya-unyaa 5hangtod nga makalingkawas ka niini, nga daw sa usa o sa langgam nga nakaikyas gikan sa mangangayam.

6Kamong mga tapolan, obserbahi ug kat-oni ang pagkinabuhi sa mga lamigas, aron magmaalamon kamo. 7Bisan walay pangulo o tigdumala nga nagsugo kanila, 8nagatigom silag pagkaon sa panahon sa ting-init ug ting-ani, aron may pagkaon sila sa ting-ulan. 9Kamong mga tapolan, magsige ra ba gayod mog katulog? Kanus-a man mo magmata? 10Sige ramog tulog-tulog, hayang-hayang, ug panguyogpos, 11unya sa kalit lang moabot kaninyo ang kawad-on nga daw sa armadong tulisan.

12Ang mga walay pulos ug daotang mga tawo manugilon ug bakak. 13Pinaagi sa ilang kidhat-kidhat ug sinyas-sinyas sa ilang mga kamot ug tiil manglimbong sila sa uban. 14Sa ilang pagka-mangingilad, kanunay silang nagaplano sa paghimo ug daotan, ug tigpasiugda silag kagubot. 15Busa sa kalit lang laglagon sila, ug wala gayoy makatabang kanila.

16May pito6:16 pito: sa literal, unom o pito. ka matang sa tawo nga gikapungtan ug gikangil-aran sa Ginoo:

17ang mga hambogiro,

ang mga bakakon,

ang mga nagapamatay ug tawo,

18ang mga nagaplanog daotan,

ang mga abtik mohimog daotan,

19ang mga nagasaksi ug bakak,

ug ang mga nagapaaway sa iyang isigka-tawo.

20Anak, sunda ang mga sugo ug gipanudlo sa imong ginikanan. 21Itanom kini sa imong hunahuna aron dili mo gayod malimtan. 22Maggiya kini, magtipig, ug magpahinumdom kanimo sa bisan unsay imong buhaton.6:22 bisan unsay imong buhaton: sa literal, sa imong paglakaw, pagtulog, ug pagbangon. 23Kay ang ilang mga sugo sama sa suga nga mohatag kanimog kahayag. Ug ang pagbadlong ug pagtul-id nila sa imong pamatasan makaayo ug makapataas sa imong kinabuhi. 24Ilikay ka usab niini gikan sa babayeng daotan nga makadaning manulti. 25Ayaw pagpatintal sa iyang katahom. Ayaw pagpadala sa iyang mga kidhat.6:25 kidhat: o, matahom nga mata. 26Ang pagpakighilawas sa babayeng nagabaligya sa iyang dungog mabayran rag pilak, apan ang pagpakighilawas sa asawa sa uban bayran mo sa imong kinabuhi.

27Kon ipaduol mo ang kalayo sa imong dughan masunog ang imong bisti. 28Kon maglakaw ka sa baga mapaso ang imong tiil. 29Mao kana nga kon makighilawas ka sa asawa sa uban, silotan ka!

30Mahimong palabyon ang gihimo sa kawatan nga nangawat tungod kay gigutom siya, 31apan kon madakpan siya, pabayron siyag pito ka pilo sa kantidad nga iyang gikawat, bisan pag mahurot ang tanan niyang butang.

32Ang tawong nakigrelasyon sa asawa sa uban walay hustong panabot. Gidaot lang niya ang iyang kaugalingon. 33Sakiton siya ug maulawan hangtod sa kahangtoran. 34Ang bana nga nangabugho masuko pag-ayo, ug mobalos siya nga walay kalooy. 35Dili siya modawat ug bayad, bisan pag unsa kini kadako.