الأمثال 14 – NAV & GKY

Ketab El Hayat

الأمثال 14:1-35

1حِكْمَةُ الْمَرْأَةِ تَبْنِي بَيْتَهَا، وَحَمَاقَتُهَا تَهْدِمُهُ بِيَدَيْهَا. 2السَّالِكُ بِاسْتِقَامَتِهِ يَتَّقِي الرَّبَّ، وَذُو الطُّرُقِ الْمُعْوَجَّةِ يَسْتَخِفُّ بِهِ. 3فِي أَقْوَالِ فَمِ الْجَاهِلِ سَفَاهَةٌ تُخْزِي كِبْرِيَاءَهُ، أَمَّا شِفَاهُ الْحُكَمَاءِ فَتَصُونُهُمْ. 4الْحَظِيرَةُ الْخَاوِيَةُ مِنَ الْبَقَرِ مَعْلِفُهَا فَارِغٌ، وَوَفْرَةُ الْغِلالِ بِقُوَّةِ الثَّوْرِ. 5الشَّاهِدُ الأَمِينُ لَا يَكْذِبُ، وَالشَّاهِدُ الزُّورُ يَنْفُثُ كَذِباً. 6عَبَثاً يَلْتَمِسُ الأَحْمَقُ حِكْمَةً، أَمَّا الْعِلْمُ فَمُتَيَسِّرٌ لِلْفَطِنِ. 7انْصَرِفْ مِنْ حَضْرَةِ الْجَاهِلِ إِذْ لَا عِلْمَ فِي أَقْوَالِهِ. 8حِكْمَةُ الْعَاقِلِ فِي تَبَيُّنِ حُسْنِ مَسْلَكِهِ، وَغَبَاوَةُ الْجُهَّالِ فِي ارْتِكَابِ خِدَعِهِمْ. 9كُلُّ جَاهِلٍ يَسْتَهْزِئُ بِالإِثْمِ، أَمَّا بَيْنَ الْمُسْتَقِيمِينَ فَيَشِيعُ رِضَى اللهِ. 10الْقَلْبُ وَحْدَهُ يَعْرِفُ عُمْقَ مَرَارَةِ نَفْسِهِ، وَلا يُقَاسِمُهُ فَرَحَهُ غَرِيبٌ.

11بَيْتُ الأَشْرَارِ يَنْهَارُ، وَخِبَاءُ الْمُسْتَقِيمِينَ يَزْدَهِرُ. 12رُبَّ طَرِيقٍ تَبْدُو لِلإِنْسَانِ قَوِيمَةً، وَلَكِنَّ عَاقِبَتَهَا هُوَّةُ الْمَوْتِ. 13فِي الضَّحِكِ أَيْضاً تَطْغَى الْكَآبَةُ عَلَى الْقَلْبِ، وَعَاقِبَةُ الْفَرَحِ الْغَمُّ. 14ذُو الْقَلْبِ الْمُرْتَدِّ يُجَازَى بِمُقْتَضَى طُرُقِهِ، وَالصَّالِحُ يُثَابُ. 15الْغَبِيُّ يُصَدِّقُ كُلَّ كَلِمَةٍ تُقَالُ لَهُ، وَالْعَاقِلُ يَتَنَبَّهُ إِلَى مَوْقِعِ خَطْوَاتِهِ. 16الْحَكِيمُ يَخْشَى الشَّرَّ وَيَتَفَادَاهُ، وَالْجَاهِلُ يَتَصَلَّفُ وَيَدَّعِي الثِّقَةَ بِالنَّفْسِ. 17ذُو الطَّبْعِ الْحَادِّ يَتَصَرَّفُ بِحُمْقٍ، وَذُو الْمَكَائِدِ مَمْقُوتٌ. 18يَرِثُ الأَغْبِيَاءُ الْحَمَاقَةَ، وَيُتَوَّجُ الْعُقَلاءُ بِالْعِلْمِ. 19يَنْحَنِي الأَشْرَارُ فِي مَحْضَرِ الأَخْيَارِ، وَالأَثَمَةُ لَدَى الصِّدِّيقِ.

20الْفَقِيرُ مَكْرُوهٌ حَتَّى عِنْدَ جَارِهِ، أَمَّا مُحِبُّو الْغَنِيِّ فَكَثِيرُونَ. 21مَنْ يَحْتَقِرُ صَاحِبَهُ يَأْثَمُ، وَطُوبَى لِمَنْ يَرْحَمُ الْبَائِسِينَ.

22أَلا يَضِلُّ مُخْتَرِعُو الشَّرِّ؟ أَمَّا الْعَامِلُونَ خَيْراً فَيُلاقُونَ رَحْمَةً وَصِدْقاً. 23فِي كُلِّ جَهْدٍ مَبْذُولٍ رِبْحٌ، أَمَّا مُجَرَّدُ الْكَلامِ فَيُؤَدِّي إِلَى الْفَقْرِ. 24تَاجُ الْحُكَمَاءِ غِنَى حِكْمَتِهِمْ، وَالْحَمَاقَةُ إِكْلِيلُ الْجُهَّالِ. 25شَاهِدُ الْحَقِّ يُنَجِّي النُّفُوسَ، وَالنَّاطِقُ بِالزُّورِ يَنْفُثُ كَذِباً. 26فِي تَقْوَى الرَّبِّ ثِقَةٌ شَدِيدَةٌ؛ فِيهَا يَجِدُ أَبْنَاؤُهُ مَلاذاً. 27تَقْوَى الرَّبِّ يَنْبُوعُ حَيَاةٍ لِتَفَادِي أَشْرَاكِ الْمَوْتِ. 28فِي كَثْرَةِ الشَّعْبِ فَخْرٌ لِلْمَلِكِ، وَفِي فُقْدَانِ الرَّعِيَّةِ دَمَارٌ لِمَقَامِ الأَمِيرِ. 29الْبَطِيءُ الْغَضَبِ ذُو فَهْمٍ كَثِيرٍ، أَمَّا السَّرِيعُ إِلَى السَّخْطِ فَيُبْدِي حَمَاقَةً. 30الْقَلْبُ الْمُطْمَئِنُّ يَهَبُ أَعْضَاءَ الْجَسَدِ حَيَاةً، وَالْحَسَدُ يَنْخُرُ فِي الْعِظَامِ. 31مَنْ يَجُورُ عَلَى الْفَقِيرِ يُهِينُ صَانِعَهُ، وَمَنْ يَرْحَمُ الْبَائِسَ يُكْرِمُ خَالِقَهُ، 32يُعَاقَبُ الشِّرِّيرُ بِمُقْتَضَى سُوءِ تَصَرُّفَاتِهِ، أَمَّا الصِّدِّيقُ فَلَهُ مُعْتَصَمٌ عِنْدَ مَوْتِهِ. 33فِي قَلْبِ الْفَطِنِ تَسْتَقِرُّ الْحِكْمَةُ، وَيَخْلُو مِنْهَا قَلْبُ الْجُهَّالِ. 34الْبِرُّ يَسْمُو بِالأُمَّةِ، وَالْخَطِيئَةُ عَارٌ لِكُلِّ شَعْبٍ. 35الْعَبْدُ الْعَاقِلُ يَحْظَى بِرِضَى الْمَلِكِ، وَالْعَبْدُ الْمُخْزِي يَسْتَجْلِبُ سُخْطَهُ.

Holy Bible in Gĩkũyũ

Thimo 14:1-35

1Mũtumia mũũgĩ nĩ gwaka akaga nyũmba yake,

no mũtumia mũkĩĩgu nĩgũtharia atharagia nyũmba yake na moko make mwene.

2Mũndũ ũrĩa ũthiiaga na mĩthiĩre mĩrũngĩrĩru nĩwe mwĩtigĩri Jehova,

no ũrĩa mĩthiĩre yake ĩrĩ mĩhĩtanu nĩamũmenete.

314:3 Koh 10:12; Thim 12:6Mĩario ya mũndũ mũkĩĩgu nĩ rũthanju rwa kũmũhũũra,

no mĩromo ya arĩa oogĩ nĩĩmagitagĩra.

4Kũrĩa gũtarĩ ndegwa mĩharatĩ ĩkoragwo ĩrĩ mĩtheru,

no maciaro maingĩ moimanaga na hinya wa ndegwa.

514:5 Thim 12:17Mũira mwĩhokeku ndaheenanagia,

no mũira wa maheeni aaragia o maheeni.

6Mũnyũrũrania acaragia ũũgĩ na ndangĩwona,

no kũgĩa na ũmenyo nĩ ũhũthũ kũrĩ mũndũ ũrĩa ũkũũranaga maũndũ.

7Ikara kũraya na mũndũ mũkĩĩgu,

nĩgũkorwo ndũrĩ ũmenyo ũngĩona kuuma mĩromo-inĩ yake.

8Ũũgĩ wa arĩa abaarĩrĩri nĩũtũmaga mamenye ũhoro wa njĩra ciao,

no ũrimũ wa andũ arĩa akĩĩgu nĩũmahĩtithagia.

9Andũ arĩa akĩĩgu manyũrũragia horohio ya mehia,

no ũtugi wonekaga harĩ arĩa arũngĩrĩru.

10Ngoro o yothe nĩyũũĩ ũrũrũ wayo,

o na gĩkeno-inĩ kĩayo gũtirĩ mũndũ ũngĩnyiitanĩra nayo.

1114:11 Ayub 8:22; Thab 72:7Nyũmba ya mũndũ mwaganu nĩĩkanangwo,

no hema ya mũndũ mũrũngĩrĩru nĩĩkagaacĩra.

1214:12 Thim 16:25Kũrĩ njĩra mũndũ onaga ta yagĩrĩire,

no marigĩrĩrio mayo yerekagĩria mũndũ o gĩkuũ-inĩ.

1314:13 Koh 2:2O na hĩndĩ ya gũtheka ngoro no ĩkorwo ĩgĩtuura,

na gĩkeno no kĩrigĩrĩrie na kĩeha.

1414:14 Thim 1:31; 2Maũ 15:7Andũ arĩa matarĩ ehokeku nĩmakarĩhwo kũna nĩ ũndũ wa mĩthiĩre yao,

nake mũndũ mwega aheo kĩheo kũringana na mĩthiĩre yake.

15Mũndũ ũtarĩ ũũgĩ etĩkagia ũndũ o wothe,

no mũndũ mũbaarĩrĩri nĩacũũranagia ũhoro wa makinya make.

1614:16 Thaam 20:20; Thim 22:3Mũndũ mũũgĩ nĩetigagĩra Jehova na akeherera ũũru,

no mũndũ mũkĩĩgu ekaga maũndũ na kwĩgerera atekũmenyerera ũndũ.

1714:17 2Ath 5:12; Esit 5:9Mũndũ ũhiũhaga kũrakara ekaga maũndũ ma ũrimũ,

nake mũndũ mwara nĩamenagwo.

18Andũ arĩa matarĩ ũũgĩ magayaga ũrimũ,

no arĩa abaarĩrĩri mahumbagwo thũmbĩ ya ũmenyo.

19Andũ arĩa ooru nĩmakainamĩrĩra harĩ arĩa ega,

na arĩa aaganu mainamĩrĩre ihingo-inĩ cia arĩa athingu.

2014:20 Thim 19:4, 7Andũ arĩa athĩĩni mathũũragwo o na nĩ andũ a itũũra rĩao,

no itonga irĩ arata aingĩ.

21Mũndũ ũrĩa ũmenaga mũndũ wa itũũra rĩake nĩ kwĩhia ehagia,

no kũrathimwo nĩ ũrĩa ũiguagĩra athĩĩni tha.

2214:22 Thim 4:16-17Andũ arĩa mathugundaga ũũru githĩ ti njĩra mahĩtagia?

No arĩa mabangaga maũndũ mega monaga ũtugi na wĩhokeku.

23Wĩra wothe wa hinya ũrehaga uumithio,

no mĩario mĩtheri ĩrehaga o ũthĩĩni.

24Ũtonga wa andũ arĩa oogĩ nĩguo thũmbĩ yao,

no ũrimũ wa andũ akĩĩgu ũciaraga ũrimũ.

2514:25 Thim 12:17Mũira mwĩhokeku nĩahonokagia mĩoyo,

no mũira wa maheeni nĩ mũheenania.

26Mũndũ ũrĩa wĩtigagĩra Jehova arĩ na kĩĩhitho kĩrũmu,

o na ciana ciake nĩho irĩũragĩra.

2714:27 Thim 10:11; Thab 18:5Gwĩtigĩra Jehova nĩ gĩthima kĩa muoyo,

kũhũndũraga mũndũ kuuma mĩtego-inĩ ya gĩkuũ.

2814:28 2Sam 19:7Ũingĩ wa andũ nĩguo riiri wa mũthamaki,

no mũnene ũtarĩ andũ a gwatha nĩ mwanangĩku.

2914:29 2Ath 5:12; Koh 7:8-9Mũndũ mũkirĩrĩria arĩ ũmenyo mũingĩ,

no mũndũ ũhiũhaga kũrakara onanagia ũrimũ.

30Ngoro ĩrĩ na thayũ ĩheaga mwĩrĩ muoyo,

no ũiru ũbuthagia mahĩndĩ.

3114:31 Thim 17:5; Math 10:42Mũndũ ũrĩa ũhinyagĩrĩria athĩĩni nĩkũnyarara anyararaga Ũrĩa wamombire,

no ũrĩa wothe ũiguagĩra athĩĩni tha, nĩ Ngai atĩĩaga.

32Rĩrĩa mũtino woka, arĩa aaganu matungumanagio thĩ,

no arĩa athingu, o na gĩkuũ-inĩ makoragwo marĩ na rĩũrĩro.

33Ũũgĩ nĩ ũikaraga ngoro-inĩ ya ũrĩa ũũĩ gũkũũrana maũndũ,

o na gatagatĩ ka irimũ nĩwĩmenyithanagia.

34Ũthingu nĩgũtũũgĩria ũtũũgagĩria rũrĩrĩ,

no mehia nĩ gĩconoko harĩ andũ o othe.

3514:35 Math 24:45-51Mũthamaki nĩakenagio nĩ ndungata njũgĩ,

no nĩangʼũrĩkagio nĩ ndungata ĩrĩa ĩmũconorithagia.