1የልብ ዕቅድ የሰው ነው፤
የአንደበት መልስ ግን ከእግዚአብሔር ዘንድ ነው።
2ለሰው መንገዱ ሁሉ ንጹሕ መስሎ ይታየዋል፤
መነሻ ሐሳቡ ግን በእግዚአብሔር ይመዘናል።
3የምታደርገውን ሁሉ ለእግዚአብሔር ዐደራ ስጥ፤
ዕቅድህም ሁሉ ይሳካልሃል።
4እግዚአብሔር ሁሉንም ነገር ለራሱ ዐላማ ሠርቷል፤
ክፉዎችንም እንኳ ለጥፋት ቀን አዘጋጅቷል።
5እግዚአብሔር በልብ የሚታበዩትን ሁሉ ይጸየፋል፤
እነርሱም ከቅጣት እንደማያመልጡ በርግጥ ዕወቅ።
6በፍቅርና በታማኝነት ኀጢአት ይሰረያል፤
እግዚአብሔርን በመፍራት ሰው ከክፋት ይርቃል።
7የሰው መንገድ እግዚአብሔርን ደስ ሲያሰኘው፣
ጠላቶቹ እንኳ አብረውት በሰላም እንዲኖሩ ያደርጋል።
8ከጽድቅ ጋር ጥቂቱ ነገር፣
በግፍ ከሚገኝ ብዙ ትርፍ ይሻላል።
9ሰው በልቡ መንገዱን ያቅዳል፤
እግዚአብሔር ግን ርምጃውን ይወስንለታል።
10የንጉሥ ከንፈሮች እንደ አምላክ ቃል ይናገራሉ፤
አንደበቱ ፍትሕን ያዛባ ዘንድ አይገባም።
11ሐቀኛ መስፈሪያና ሚዛን ከእግዚአብሔር ናቸው፤
በከረጢት ውስጥ ያሉት መመዘኛዎችም ሁሉ ሥራዎቹ ናቸው።
12ክፋትን ማድረግ ለነገሥታት አስጸያፊ ነው፤
ዙፋን የሚጸናው በጽድቅ ነውና።
13ነገሥታት በታማኝ ከንፈሮች ደስ ይላቸዋል፤
እውነት የሚናገረውን ሰው ይወድዱታል።
14የንጉሥ ቍጣ የሞት መልእክተኛ ነው፤
ጠቢብ ሰው ግን ቍጣውን ያበርዳል።
15የንጉሥ ፊት ሲፈካ ሕይወት አለ፤
በጎነቱም ዝናብ እንዳዘለ የበልግ ደመና ነው።
16ከወርቅ ይልቅ ጥበብን ማግኘት፣
ከብርም ማስተዋልን መምረጥ ምንኛ ይበልጣል!
17የቅኖች ጐዳና ከክፋት የራቀ ነው፤
መንገዱንም የሚጠብቅ ሕይወቱን ይጠብቃል።
18ትዕቢት ጥፋትን፣
የእብሪት መንፈስም ውድቀትን ትቀድማለች።
19በተዋረደ መንፈስ ከተጨቈኑት ጋር መሆን፣
ከትዕቢተኞች ጋር ብዝበዛን ከመካፈል ይሻላል።
20ምክርን የሚሰማ ይለመልማል፤
በእግዚአብሔርም የሚታመን ቡሩክ ነው።
21ልባቸው ጠቢብ የሆነ አስተዋዮች ይባላሉ፤
ደስ የሚያሰኙ ቃላትም ዕውቀትን ያዳብራሉ።16፥21 ወይም ቃላትም ተደማጭነት ያስገኛሉ
22ማስተዋልን ገንዘብ ላደረጋት የሕይወት ምንጭ ናት፤
ቂልነት ግን በተላሎች ላይ ቅጣት ታመጣባቸዋለች።
23የጠቢብ ሰው ልብ አንደበቱን ይመራል፤
ከንፈሮቹም ዕውቀትን ያዳብራሉ።16፥23 ወይም አንደበቱን አሳማኝ ያደርጋሉ
24ደስ የሚያሰኝ ቃል የማር ወለላ ነው፤
ለነፍስ ጣፋጭ፣ ለዐጥንትም ፈውስ ነው።
25ለሰው ቀና መስሎ የሚታይ መንገድ አለ፤
በመጨረሻ ግን ወደ ሞት ይመራል።
26ሠራተኛን የዕለት ጕርስ ፍላጎቱ ታታሪ ያደርገዋል፤
ራቡም ይገፋፋዋል።
27ወራዳ ሰው ክፋትን ያውጠነጥናል፤
ንግግሩም እንደሚለበልብ እሳት ነው።
28ጠማማ ሰው ጠብን ይዘራል፤
ሐሜተኛም የቅርብ ወዳጆችን ይለያያል።
29ክፉ ሰው ባልንጀራውን ያባብለዋል፤
መልካም ወዳልሆነውም መንገድ ይመራዋል።
30በዐይኑ የሚጠቅስ ሰው ጠማማነትን ያውጠነጥናል፤
በከንፈሩ የሚያሽሟጥጥም ወደ ክፋት ያዘነብላል።
31ሽበት የክብር ዘውድ ነው፤
የሚገኘውም በጽድቅ ሕይወት ነው።
32ታጋሽ ሰው ከጦረኛ፣
ስሜቱን የሚገዛም ከተማን በጕልበቱ ከሚይዝ ይበልጣል።
33ዕጣ በጕያ ውስጥ ይጣላል፤
ውሳኔው በሙሉ ግን ከእግዚአብሔር ዘንድ ነው።
Mukama Agera Ekkubo ly’Omuntu
116:1 Nge 19:21Omuntu ateekateeka by’ayagala okukola mu mutima gwe,
Naye okuddamu kuva eri Mukama.
216:2 Nge 21:2Amakubo g’omuntu gonna gaba matuufu mu maaso ge ye,
naye Mukama y’apima ebigendererwa.
316:3 Zab 37:5-6; Nge 3:5-6Emirimu gyo gyonna gikwasenga Mukama,
naye anaatuukirizanga entegeka zo.
416:4 a Is 43:7 b Bar 9:22Mukama buli kimu akikola ng’alina ekigendererwa,
n’abakozi b’ebibi y’abakolera olunaku lwe batuukibwako ebizibu.
516:5 a Nge 6:16 b Nge 11:20-21Buli muntu alina omutima ogw’amalala wa muzizo eri Mukama;
weewaawo talirema kubonerezebwa.
616:6 Nge 14:16Olw’okwagala n’olw’obwesigwa, ekibi kisasulibwa,
n’okutya Mukama kuleetera omuntu okwewala okukola ebibi.
7Amakubo g’omuntu bwe gaba gasanyusa Mukama,
aleetera abalabe b’omuntu oyo okubeera naye mu mirembe.
816:8 Zab 37:16Akatono akafune mu butuukirivu,
kasinga obugagga obungi obufune mu bukyamu.
916:9 Yer 10:23Omutima gw’omuntu guteekateeka ekkubo lye,
naye Mukama y’aluŋŋamya bw’anaatambula.
10Kabaka ky’ayogera kiba ng’ekiva eri Katonda,
n’akamwa ke tekasaanye kwogera bitali bya bwenkanya.
1116:11 Nge 11:1Ebipimo ne minzaani ebituufu bya Mukama,
ebipimo byonna ebikozesebwa y’abikola.
1216:12 Nge 25:5Kya muzizo bakabaka okukola ebibi,
kubanga entebe ye ey’obwakabaka enywezebwa butuukirivu.
1316:13 Nge 14:35Akamwa akogera eby’amazima bakabaka ke basanyukira,
era baagala oyo ayogera amazima.
1416:14 Nge 19:12Obusungu bwa kabaka buli ng’ababaka abaleese okufa,
omusajja ow’amagezi alibukkakkanya.
1516:15 Yob 29:24Kabaka bw’asanyuka kireeta obulamu;
n’okuganza kwe, kuli nga ekire eky’enkuba16:15 Ekire ky’enkuba mu biseera ebya ttoggo etegeeza kujimuka, era kabonero ka kukulaakulana na ssanyu mu biseera ebya ttoggo.
1616:16 Nge 8:10, 19Okufuna amagezi nga kusinga nnyo okufuna zaabu,
era n’okufuna okutegeera kikira ffeeza!
17Ekkubo ly’abagolokofu kwe kwewala ebibi,
n’oyo eyeekuuma mu kutambula kwe, awonya emmeeme ye.
1816:18 Nge 11:2; 18:12Amalala gakulembera okuzikirira,
n’omwoyo ogwegulumiza gukulembera ekigwo.
19Okubeera n’omwoyo ogwetoowaza era n’okubeera n’abaavu,
kisinga okugabana omunyago n’ab’amalala.
2016:20 Zab 2:12; 34:8; Nge 19:8; Yer 17:7Oyo assaayo omwoyo ku kuyigirizibwa alikulaakulana,
era alina omukisa oyo eyeesiga Mukama.
2116:21 nny 23Abalina emitima egy’amagezi baliyitibwa bategeevu,
n’enjogera ennungi eyongera okuyamba okutegeera.
2216:22 Nge 13:14Amagezi nsulo ya bulamu eri oyo agalina,
naye obusirusiru buleetera abasirusiru okubonerezebwa.
23Omutima gw’omuntu ow’amagezi gumuwa enjogera ennungi,
era akamwa ke kayigiriza abalala.
2416:24 Nge 24:13-14Ebigambo ebirungi biri ng’ebisenge by’omubisi gw’enjuki,
biwoomera emmeeme, ne biwonya n’amagumba.
2516:25 a Nge 12:15 b Nge 14:12Wabaawo ekkubo erirabika ng’ettuufu eri omuntu,
naye ku nkomerero limutuusa mu kufa.
26Okwagala okulya kuleetera omuntu okukola n’amaanyi,
kubanga enjala emukubiriza okweyongera okukola.
2716:27 Yak 3:6Omuntu omusirusiru ategeka okukola ebitali bya butuukirivu,
era n’ebigambo bye, biri ng’omuliro ogwokya ennyo.
2816:28 a Nge 15:18 b Nge 17:9Omuntu omubambaavu asiikuula entalo,
n’ow’olugambo ayawukanya ab’omukwano enfirabulago.
2916:29 Nge 1:10; 12:26Omuntu omukyamu asendasenda muliraanwa we
n’amutwala mu kkubo eritali ttuufu.
30Omuntu atemya ku liiso ateekateeka kwonoona,
n’oyo asongoza emimwa ategeka kukola bitali birungi.
3116:31 Nge 20:29Omutwe ogw’envi ngule ya kitiibwa,
gufunibwa abo abatambulira mu bulamu obutuukirivu.
32Omuntu omugumiikiriza asinga omutabaazi,
n’oyo afuga obusungu bwe akira awamba ekibuga.
3316:33 Nge 18:18; 29:26Akalulu kayinza okukubibwa,
naye okusalawo kwa byonna kuva eri Mukama.
