Tarpuj runahuan chʼimbapurashpa yuyachishca parlomi
(Mar 4:1-12; Luc 8:4-10)
1Jesusca chai punllallatajmi, huasimanta rishpaca, cucha uripi tiyarirca. 2Chaipi tiyacujpimi, Pai yachachishcata uyashun nishpa achcacuna shamurca. Yallitaj achcacuna tandanacujpimi, Jesusca shuj barcoman yaicushpa tiyarirca. Gentecunaca, tucuicunami cucha patapi carca. 3Chaipimi Jesusca, yuyachij achca parlocunahuan cashna yachachirca: «Shuj runami tarpunaman llujshirca. 4Muyuta pai shitacujpica, asha muyuca ñanpimi urmarca. Ñanpi urmashca muyutaca, pajarocuna shamushpami pallarca. 5Shinallataj, asha muyuca rumilla allpapimi urmarca. Chai muyuca, ashalla allpa cajpimi utca huiñarca. 6Chashna huiñashpapish inti llujshishpa rupachijpica, jahualla sapi cashcamanta, anguyashpa chaquirircallami. 7Cutin asha muyuca, casha chaupipimi urmarca. Chaica, huiñashpapish, casha huiñashpa llapijpi mana pʼucurcachu. 8Ashtahuanpish alli allpapi tarpushca muyuca, huiñashpa alli pʼucushpaca, maijanca shuj muyumanta patsajta, maijanca sujta chungata, maijanca quimsa chunga granotami pʼucurca. 9Uyangapaj rinrinta charijca, uyaichigari» nircami.
10Chashna parlashca qʼuipami, Jesuspaj yachacujcuna Paipajman shamushpaca:
—¿Ima nishpataj canta uyajcunamanca, yuyachij parlocunallahuan yachachingui?— nishpa tapurcacuna.
11Chashna tapujpica, Jesusca cashnami nirca:
—Cancunamanca, jahua pacha Diosmi, pai mandacun ima shina cashcata ricuchishca. Ashtahuanpish paicunamanca, mana ricuchishcachu. 12Chai yachaita chasquijmanca, ashtahuan cungami. Chaimanta, ashtahuan yachangami. Ashtahuanpish chai yachaita mana chasquisha nijtaca, ashalla yachashcatapish quichungami. 13Chaimantami paicunamanca, yuyachij parlocunallahuan yachachini.
“Paicunaca ricushpapish mana ricunchu,
uyashpapish mana uyashca shinallatajmi.
Mana yuyaita japincunachu.”
14Dios ima nishcata huillaj Isaías cashna huillashcamari, paicunapi pajtashca:
“Mashnata uyashpapish, manataj yuyaita japincunachu.
Ricushpapish, ima cashcataca, manataj ricungacunachu.
15Cai runacunaca, chʼahuan shungumari tucushca,
ña ama uyangapajmi rinrinta huichcashcacuna,
ama ricungapajmi ñahuita sipushcacuna.
Mana chashna cashpaca, ricushpapish ima cashcata yachanmanmi,
uyashpapish yuyaita japinmanmi,
shungupi yuyaita japishpa ñucapajman cutirinmanmi” nishcami pajtashca.
16Ashtahuanpish cancunaca, quiquin ñahuihuan ricushcamanta, quiquin rinrinhuan uyashcamanta cushicuichij. 17Cunan cancuna ricushcataca Dios ima nishcata huillajcunapish, cashcata ruraj shujtaj runacunapish ricushun yuyashpapish mana ricurcacunachu. Cunan cancuna uyacushcatapish, uyashun yuyashpapish mana uyarcacunachu, chaica chashnatajmi.
Tarpuj runamanta parlashcatami Jesús entendichishca
(Mar 4:13-20; Luc 8:11-15)
18Cunanca uyahuaichij. Tarpuj runamanta ñuca parlashcaca, caitami nisha nin: 19Maijancunaca, Dios mandacunta huillajpi uyashpapish, mana yuyaita japincunachu. Alli huillaita uyashpa, shungupi tarpushcata shina charicujtaca, diablo cungachinllami. Paicunaca, ñanpi urmashca muyu shinami. 20Alli huillaita uyashcahuan cushilla chasquijcunaca, rumilla allpapi urmaj muyu shinami. 21Paicunaca, alli huillaita chaquishpapish, mana tucui shunguhuan crinchu. Chaimantami llaquicuna japijpi, mana cashpaca alli huillaita chasquishcamanta pi llaquichijpica, uchilla sapiyuj yura chaquirij shina, ña mana catishun nishpa saquirinllacuna. 22Cai causaillapi imatapish charinata yuyajcunaca, casha chaupipi urmaj muyu shinami. Paicunaca cai causaipajlla tucuita yuyarishpa, charishcacunallapi yuyaita churashpami, alli huillaita uyashcataca cungarinllacuna. Chaimantami, grano illaj pʼichu yuracuna shina chushaj saquirincuna. 23Ashtahuanpish Diospaj Shimita uyashpa, shungupi huaquichijcunaca alli allpapi tarpushca muyu shinami. Maijancunaca, shuj muyumanta patsaj granota, maijancunaca sujta chungata, maijancunaca quimsa chunga granota pʼucuj shinami causancuna— nircami.
Cizañahuan chʼimbapurashpa yuyachishca parlomi
24Yuyachij cai parlotapishmi Jesusca, cashna parlarca: «Jahua pacha Dios mandacunca, shuj amo paipaj allpapi alli muyuta tarpuj shinami. 25Ña tarpushpa, tucuicuna dormicujpimi, chagrayujta pʼiñaj runaca tuta shamurca. Paimi trigo tarpushcapi cizaña muyuta shitashpa rirca. 26Trigo ña tujtumujpimi, chai cizañapish chagru ricurirca. 27Amopaj runacunaca, chashna huiñashcata ricushpaca: “Amo, canca alli muyutamari tarpuchircangui. Ima nishpatajshi cizañamari huiñashca” nishpami huillarcacuna. 28Chashna huillajpi amoca: “Ñucata pʼiñajmari chashna rurashca canga” nijpi, paipaj runacunaca: “¿Chai cizañacunataca anchuchigrishunchu?” nircacuna. 29Shina nijpimi amoca cashna nirca: “Saquichijlla, ama anchuchigrichijchu. Cizañacunata anchuchicushpaca, ñataj trigotapish aisashpa shitanguichijman. 30Tandana punllacama ishquindijtaj huiñachun saquichijlla. Chai punllapimari tandajcunataca: Cizañacunataraj rupachingapaj tandachishpa huataichij. Trigotaca, ñuca huasipi huaquichichij” nircami» nishpami parlarca.
Mostaza muyuhuanpish, levadurahuanpish chʼimbapurashpa yuyachishca parlomi
(Mar 4:30-32; Luc 13:18-21)
31Yuyachij cai parlotapishmi, Jesusca cashna parlarca: «Jahua pacha Dios mandacunca, shuj runa paipaj allpapi mostaza muyuta tarpushca shinami. 32Chai muyuca, tucuita yalli uchilla cashpapish, huiñashpaca micuna tucui yuyucunata yalli jatun yurami tucun. Chai yurapica, pajarocunapish tʼaźinta rurashpa causanllami» nircami.
33Yuyachij cai parlotapishmi, Jesusca cashna parlarca: «Jahua pacha Dios mandacunca, levadurata shuj huarmi quimsa taza cutapi chapujpi, chai levaduraca tucui chaputa pʼunguillichij shinami» nircami.
Yuyachij parlocunallahuanmi Jesusca yachachishca
(Mar 4:33-34)
34Jesusca, Paita uyajcunataca, cai tucui yachanacunatami yuyachij parlocunallahuan yachachirca. Imata yachachishpapish, yuyachij parlocunahuantajmi yachachirca.
35Dios ima nishcata huillajmi cashna nishca:
“Yuyachij parlollahuanmi, paicunamanca yachachisha.
Dios cai pachata rurashca punllamantapacha, pi mana
yachashcacunatami huillasha” nishcami.
Chaimi pajtashca.
Cizañamanta parlashcatami Jesús entendichishca
36Jesusca chashna yachachishca qʼuipami, tucui chaipi cajcunata ‘Cayacama’ nishpa, huasiman rirca. Chaipimi Jesuspaj yachacujcunaca:
—Chagrapi cizaña huiñashcata can parlashca imata nisha nishcata alli yachachihuaiari— nircacuna.
37Shina nijpi Jesusca, cashnami nirca:
—Alli muyuta tarpujca, Runa Aichayuj ñucallatajmi cani. 38Tarpushca allpaca, cai pachapi causajcunami. Alli muyu shinaca, Dios mandacun huahuacunami. Cizaña shinaca, diablopaj huahuacunami. 39Chagrayujta pʼiñashpa cizañata tarpujca, diablollatajmi. Chagra tandanaca, cai pacha tucuri punllami, tandajcunaca angelcunami. 40Ima shinami cizañata anchuchishpa, ninapi shitashpa rupachin, cai pacha tucuri punllapipish chashnallatajmi canga. 41Runa Aichayuj ñucami, ñuca mandacunpi cajcunata pandachijcunatapish, millaita rurajcunatapish tandachichun, ñuca angelcunata cachasha. 42Paicunata tandachishpaca, rupacuj horno ninapimi shitangacuna. Chaipimi huacangacuna, quirupish caniringacuna. 43Ashtahuanpish cashcata rurajcunaca, paicunapaj Yaya mandacunpica inti shinami achij nicunga. Rinrinta charijca, caita uyaraichij.
Pacashca cullquihuan chʼimbapurashpa yuyachishca parlomi
44Jahua pacha Dios mandacunca, allpapi pambashca pacalla tiyacuj achca cullqui shinapishmi. Chai pacashca cullquita shuj runa ricushpaca, chaillapitajmi alli pacashpa saquin. Chai qʼuipaca achcata cushicushpami, paipaj tucui charishcacunata cʼatushpa chai allpata randin.
Yallitaj sumaj perlahuan chʼimbapurashpa yuyachishca parlomi
45Jahua pacha Dios mandacunca, sumaj perlasta mashcashpa randishpa purij runa shinapishmi. 46Randingapaj mashcacushpaca tucuita yalli sumaj perlata ricushpami, paipaj tucui charishcacunata cʼatushpa, chai perlataca randirca.
Linchihuan chʼimbapurashpa uyachishca parlomi
47Jahua pacha Dios mandacunca, linchita jatun cuchapi shitashpa, tucui laya chalhuacunata japicuj shinapishmi. 48Chalhuata japijcunaca linchipi jundajpica, cucha pataman aisamunmi. Chaipi tiyarishpaca chalhuacunata agllashpa, allicunataca canastapi huaquichinmi, mana allicunataca shitanmi. 49Chashnallatajmi cai pacha tucuri punllapipish canga. Chai punllami angelcuna shamushpaca, millaita rurajcunataca allicunamanta agllangacuna. 50Chashna agllashpaca, millaicunataca rupacuj hornopimi shitangacuna. Chaipimi huacangacuna, quirupish caniringacuna— nircami.
Yachachinaca charinacunata maucata, mushujta llujshichicuj shinami
51Chai qʼuipaca, Jesusca Paipaj yachacujcunataca cashnami nirca:
—Ñuca imalla yachachishcataca, ¿allichu yachacunguichij?— nirca.
Shina nijpimi paicunaca:
—Ari, Apunchij Jesús— nircacuna.
52Shina nijpimi Jesusca:
—Mandashcacunata alli yachachij runa, jahua pacha Dios mandacunta yachashpaca, shuj huasiyuj yaya paipaj charishcacunamanta mushujta, maucata llujshichij shinami yachachin— nircami.
Nazaretpica Jesusta mana crishcacunachu
(Mar 6:1-6; Luc 4:16-30)
53Yuyachij cai parlocunata parlashpaca, Jesusca chaimanta rircallami. 54Ña Paipaj quiquin llajtaman chayashpaca, tandanacuna huasipimi yachachirca. Pai huillashcata uyajcunaca tucuicuna mancharishpami, cashna ninacurca:
—¿Maipishi cai runaca, cai tucuitaca yachamun? Ima shina cashpaca, cai tucui milagrocunatapishmari ruran. 55Paica carpinteropaj churillamari. Paipaj mamapish Mariami. Paipaj huauquicunapish Jacobo, José, Simón, Judasmi. 56Paipaj tucui panicunapish caillapitajmi causancuna. ¿Maipishi Paica cai tucuitaca yachamurca?— ninacurcami.
57Chashna nishpami Jesustaca, mana ricunachircacuna. Chaimantami Jesusca cashna nirca:
—Dios ima nishcata huillajtaca, maipipish alli chasquishpa uyanllacunami. Ashtahuanpish quiquin llajtapimi, quiquin huasimanta callarishpa mana uyashun nincuna— nircami.
58Jesusca, Paita mana crijpimi, Paipaj llajtapica mana achca milagrocunata rurarca.
Ẩn Dụ Người Gieo Giống
1Cũng trong ngày đó, Chúa Giê-xu ra khỏi nhà, đến bờ biển. 2Dân chúng tụ tập rất đông đảo, nên Chúa xuống một chiếc thuyền, ngồi đó giảng dạy, còn dân chúng đứng trên bờ, chăm chú nghe. 3Chúa dùng nhiều ẩn dụ dạy dỗ họ:
“Một người ra đồng gieo lúa. 4Lúc vãi hạt giống, có hạt rơi trên đường mòn, liền bị chim ăn sạch. 5Có hạt dính vào lớp đất mỏng phủ trên đá; cây non sớm mọc lên 6nhưng khi bị ánh mặt trời thiêu đốt, nó héo dần rồi chết, vì rễ không bám sâu vào lòng đất. 7Có hạt rơi giữa bụi gai, bị gai mọc lên chặn nghẹt. 8Những hạt gieo vào đất tốt kết quả gấp ba mươi, sáu mươi, hay một trăm lần. 9Ai có tai để nghe, nên lắng nghe.”
10Các môn đệ đến và hỏi Chúa: “Sao Thầy dùng những chuyện ẩn dụ nói với dân chúng?”
11Chúa đáp: “Các con hiểu huyền nhiệm về Nước Trời, còn những người khác không hiểu được. 12Vì ai nghe lời dạy Ta, sẽ cho thêm sự hiểu biết, nhưng ai không nghe, dù còn gì cũng bị lấy đi. 13Cho nên Ta dùng ẩn dụ này:
Vì họ nhìn, nhưng không thật sự thấy.
Họ nghe, nhưng không thật sự lắng nghe hay hiểu gì.
14Đúng như lời Tiên tri Y-sai:
‘Các ngươi nghe điều Ta nói
mà các ngươi không hiểu.
Các ngươi thấy điều Ta làm
mà các ngươi không nhận biết.
15Vì lòng dân này chai lì,
đôi tai nghễnh ngãng,
và đôi mắt khép kín—
nên chúng không thể thấy,
tai không thể nghe,
lòng không thể hiểu,
và chúng không thể quay về với Ta
để được Ta chữa lành cho.’13:15 5 Ysai 6:9-10
16Nhưng, phước cho mắt các con vì thấy được, phước cho tai các con, vì nghe được. 17Có biết bao nhà tiên tri và người công chính thời xưa mong mỏi được thấy những việc các con thấy, và nghe những lời các con nghe, mà không được.
18Và đây là ý nghĩa ẩn dụ người gieo giống. 19Người nghe sứ điệp về Nước Trời mà không hiểu chẳng khác gì hạt giống rơi nhằm đường mòn chai đá. Vừa nghe xong, liền bị Sa-tan đến cướp hạt giống đi, ấy là hạt giống đã được gieo trong lòng. 20Hạt giống rơi nơi lớp đất mỏng phủ trên đá tượng trưng cho người nghe Đạo, vội vui mừng tiếp nhận, 21nhưng quá hời hợt, rễ không vào sâu trong lòng. Khi bị hoạn nạn, bức hại vì Đạo Đức Chúa Trời, họ vội buông tay đầu hàng. 22Hạt giống rơi nhằm bụi gai là những người nghe đạo Đức Chúa Trời nhưng quá lo âu về đời này và ham mê phú quý đến nỗi làm cho Đạo bị nghẹt ngòi, không thể nào kết quả được. 23Còn hạt giống rơi vào vùng đất tốt chỉ về người nghe Đạo Đức Chúa Trời và hiểu rõ, nên đem lại kết quả dồi dào ba mươi, sáu mươi, hay cả trăm lần như lúc gieo trồng!”
Ẩn Dụ về Lúa Mì và Cỏ Dại
24Chúa Giê-xu kể cho dân chúng nghe một câu chuyện khác: “Nước Trời giống như một người gieo lúa ngoài đồng. 25Đang đêm, lúc mọi người an giấc, kẻ thù đến gieo cỏ dại lẫn với lúa. 26Khi lúa lớn lên, trổ bông kết hạt, cỏ dại cũng lớn theo.
27Đầy tớ đến trình với chủ: ‘Thưa, trước kia chủ gieo lúa nhưng bây giờ cỏ dại mọc đầy đồng!’
28Chủ giải thích: ‘Kẻ thù gieo cỏ dại vào đó!’
Đầy tớ hỏi: ‘Chủ muốn chúng tôi giẫy cỏ đi không?’
29Chủ trả lời: ‘Không, giẫy cỏ thế nào cũng động đến lúa. 30Cứ để yên cho đến mùa gặt, Ta sẽ bảo thợ gặt gom cỏ dại đốt sạch, rồi thu lúa vào kho.’”
Ẩn Dụ về Hạt Cải
31Chúa Giê-xu kể tiếp: “Nước Trời giống như hạt cải người ta gieo ngoài đồng. 32Đó là hạt nhỏ nhất trong các loại hạt giống, nhưng khi mọc lên trở thành cây lớn, đến nỗi chim có thể đến làm tổ trên cành.”
Ẩn Dụ về Men
33Chúa Giê-xu còn dạy ẩn dụ này nữa: “Nước Trời giống như men làm bánh. Một thiếu phụ kia lấy men trộn vào bột, nhồi cho đến lúc đống bột dậy lên.”
34Đó là những ẩn dụ Chúa Giê-xu dạy dỗ dân chúng. Ngài luôn luôn dùng ẩn dụ giảng dạy. 35Đúng như lời Đức Chúa Trời phán qua tiên tri:
“Ta sẽ dùng ẩn dụ giảng dạy
Ta sẽ kể những huyền nhiệm từ khi sáng tạo thế gian.”13:35 Thi 78:2
Giải Thích Ẩn Dụ về Lúa Mì và Cỏ Dại
36Rời đám đông bên ngoài, Chúa Giê-xu đi vào nhà. Các môn đệ Ngài thưa: “Xin Chúa giải thích cho chúng con câu chuyện cỏ dại ngoài đồng.”
37Chúa Giê-xu đáp: “Con Người là người gieo lúa. 38Đồng ruộng là thế gian. Hạt giống là công dân Nước Trời. Còn cỏ dại là người theo quỷ Sa-tan. 39Kẻ thù gieo cỏ dại vào lúa chính là ma quỷ; mùa gặt là ngày tận thế; thợ gặt là các thiên sứ.
40Cũng như cỏ dại bị gom lại đốt đi, đến ngày tận thế, 41Con Người sẽ sai thiên sứ tập họp những kẻ gây ra tội lỗi và người gian ác lại, 42ném chúng vào lò lửa là nơi đầy tiếng than khóc và nghiến răng. 43Còn những người công chính sẽ chiếu sáng như mặt trời trong Nước Cha. Ai có tai để nghe, nên lắng nghe!”
Ẩn Dụ về Sự Chôn Giấu Châu Báu và Ngọc Trai
44“Nước Trời giống như châu báu chôn dưới đất. Có người tìm được, vui mừng bán cả gia tài, lấy tiền mua miếng đất đó.
45Nước Trời còn giống trường hợp nhà buôn đi tìm ngọc quý. 46Khi tìm thấy viên ngọc vô giá, liền bán hết của cải để mua viên ngọc.”
Ẩn Dụ về Lưới Cá
47“Nước Trời cũng giống như người đánh cá ném lưới xuống biển bắt đủ thứ cá. 48Khi lưới đã đầy, người ấy kéo vào bờ, ngồi chọn cá tốt bỏ vào thùng, và vất bỏ mọi thứ khác. 49Cũng vậy, trong ngày tận thế, thiên sứ sẽ đến chia rẽ người gian ác với người công chính, 50ném người gian ác vào lò lửa, là nơi khóc lóc và nghiến răng. 51Các con có hiểu những ẩn dụ ấy không?”
Môn đệ đáp: “Thưa Thầy, hiểu.”
52Chúa lại tiếp: “Người nào vốn thông thạo luật pháp, nay làm môn đệ Ta là người có hai thứ châu báu: Châu báu cũ và châu báu mới.”
Chúa Giê-xu Bị Chối Bỏ tại Na-xa-rét
53Khi Chúa Giê-xu kể xong các ẩn dụ, Ngài rời khỏi nơi đó. 54Ngài trở về quê hương, ngồi dạy dân chúng trong hội đường. Mọi người đều kinh ngạc về lời lẽ khôn ngoan và các phép lạ của Chúa. 55Họ bảo nhau: “Ông ấy con nhà thợ mộc, chúng ta đều biết cả! Mẹ là bà Ma-ri; các em trai là Gia-cơ, Giô-sép, Si-môn, và Giu-đe. 56Các em gái cũng đều sinh trưởng tại đây. Sao ông ấy tài giỏi thế?” 57Vì đó họ khước từ Ngài.
Nhưng Chúa Giê-xu phán với họ: “Các tiên tri chẳng bao giờ được gia đình tôn kính, hay quê hương ca ngợi.” 58Chúa làm rất ít phép lạ tại quê hương, vì người ta không tin Ngài.
