پەندەکانی دیکەی سلێمان
1ئەمانەش هەر پەندی سلێمانن کە پیاوەکانی حەزقیای پاشای یەهودا نووسیویانەتەوە:
2شکۆمەندیی خودا لە شاردنەوەی بابەتدایە،
شکۆمەندیی پاشایانیش لە لێکۆڵینەوەی بابەتدایە.
3هەروەک ئاسمان بۆ بەرزییە و زەوی بۆ قووڵییە،
دڵی پاشایانیش ناپشکنرێت.
4خڵت لە زیو داماڵە،
ئەو کاتە دەتوانرێت کەرەستەی لێ دروستبکرێت.
5بەدکار لەبەردەم پاشا داماڵە،
بە ڕاستودروستی تەختەکەی دەچەسپێت.
6لەبەردەم پاشا خۆت بەرز مەکەرەوە،
لە شوێنی گەورە پیاوان ڕامەوەستە.
7وا چاکترە پێت بگوترێت: «سەربکەوە بۆ ئێرە،»
نەک لەلای میر تەریق بیتەوە.
ئەوەی بە چاوی خۆت بینیت،
8خێرا مەیبە بۆ دادگا،
چونکە لە کۆتاییەکەی چی دەکەیت
ئەگەر دراوسێکەت شەرمەزاری کردیت؟
9کە باسی کێشەکەت دەکەیت لەگەڵ دراوسێکەت،
نهێنی خەڵکی دیکە مەدرکێنە،
10نەوەک گوێگرێک شەرمەزارت بکات،
جا ناوە زڕاوەکەت لێ نابێتەوە.
11سێوێکی زێڕە و لە زیو گیراوە،
ئەو قسەیەی لە کاتی خۆیدا دەکرێت.
12وەک گوارەی زێڕە و خشڵی زێڕی بێگەردە،
سەرزەنشتی دانا بۆ گوێی بیسەر.
13وەک ساردی بەفرە لە ڕۆژی دروێنەدا،
نوێنەری دەستپاک بۆ ئەوانەی دەینێرن،
دڵی گەورەکانی فێنک دەکاتەوە.
14هەور و بای بێ بارانە،
ئەوەی شانازی بە دیاری بکات و نەیبەخشێت.
15بە نەسرەوتن فەرمانڕەوا قایل دەکرێت،
زمانی نەرمیش ئێسک دەشکێنێت.
16ئەگەر هەنگوینت دۆزییەوە بەگوێرەی پێویست بیخۆ،
ئەگینا پڕ دەبیت و دەیڕشێنیتەوە.
17بە کەمی پێت لە ماڵی دراوسێکەت دابنێ،
ئەگینا لێت تێر دەبێت و ڕقی لێت دەبێتەوە.
18وەک کوتەک و شمشێر و تیری تیژە،
ئەوەی شایەتی درۆ لەسەر دراوسێکەی بدات.
19وەک ددانی کلۆر و قاچی لەجێ چووە،
پشتبەستن بە ناپاک لە ڕۆژی تەنگانەدا.
20وەک داکەندنی بەرگ لە ڕۆژی سەرمادا،
یان سرکەیە بەسەر سۆدەدا،25:20 لە تێکەڵکردنی سرکە و سۆدەدا کارلێکی کیمیایی ڕوودەدات، هەڵدەچێت و ئۆکسجینی لێ دەردەچێت.
چڕینی گۆرانی بۆ دڵتەنگ.
21ئەگەر دوژمنەکەت برسی بوو نانی دەرخوارد بدە،
ئەگەر تینووی بوو ئاوی بدەرێ.
22بەمە پشکۆ لەسەر سەری کەڵەکە دەکەیت،25:22 بەم کارە شەرمەزار دەبێت و پەشیمانی دەکەیتەوە.
یەزدانیش پاداشتت دەداتەوە.
23بای باکوور باران دەهێنێت،
زمانی پاشملەش ڕووی گرژ.
24باشترە لە گۆشەی سەربانێک نیشتەجێ بیت،
نەک ماڵێکی هاوبەش لەگەڵ ژنێکی شەڕانی.
25وەک ئاوی ساردە بۆ گیانێکی شەکەت،
هەواڵی خۆش لە وڵاتێکی دوور.
26وەک کانییەکی لێڵ و بیرێکی بۆگەنە،
ئەو کەسە ڕاستودروستەی لەبەردەم بەدکار کۆڵ دەدات.
27زۆر خواردنی هەنگوین باش نییە،
ڕێزدار نابێت ئەوەی داوای ڕێزلێنان بۆ خۆی دەکات.
28وەک شارێکی ڕووخاوی بێ شوورایە،
ئەو پیاوەی بەسەر خۆیدا زاڵ نەبێت.
Más proverbios de Salomón
1Estos son otros proverbios de Salomón, copiados por los escribas de Ezequías, rey de Judá.
2Gloria de Dios es ocultar un asunto,
y gloria de los reyes el investigarlo.
3Tan impenetrable es el corazón de los reyes
como alto es el cielo y profunda la tierra.
4Quita la escoria de la plata,
y de allí saldrá material para25:4 saldrá material para. Alt. sacará una copa para. el orfebre;
5quita de la presencia del rey al malvado,
y el rey afirmará su trono en la justicia.
6No te des importancia en presencia del rey,
ni reclames un lugar entre los magnates;
7vale más que el rey te diga: «Sube acá»,
y no que te humille ante gente importante.
Lo que veas con tus ojos
8no lo lleves25:7-8 gente importante. / Lo que … no lo lleves. Alt. gente importante / sobre la que hayas posado tus ojos. 8 No vayas. de inmediato al tribunal,
pues ¿qué harás si al final
tu prójimo te pone en vergüenza?
9Defiende tu causa contra tu prójimo,
pero no traiciones la confianza de nadie,
10no sea que te avergüence el que te oiga
y ya no puedas quitarte la infamia.
11Como naranjas de oro con incrustaciones de plata
son las palabras dichas a tiempo.
12Como anillo o collar de oro fino
son los regaños del sabio en oídos atentos.
13Como frescura de nieve en día de verano
es el mensajero confiable para quien lo envía,
pues infunde nuevo ánimo en sus amos.
14Nubes y viento, y nada de lluvia,
es quien presume de dar y nunca da nada.
15Con paciencia se convence al gobernante.
¡La lengua amable quebranta hasta los huesos!
16Si encuentras miel, no te empalagues;
la mucha miel provoca náuseas.
17No frecuentes la casa de tu amigo;
no sea que lo fastidies y llegue a aborrecerte.
18Un mazo, una espada, una aguda saeta,
¡eso es el falso testigo contra su amigo!
19Confiar en gente desleal en momentos de angustia
es como tener un diente picado o una pierna rota.
20Dedicarle canciones al corazón afligido
es como echarle vinagre25:20 vinagre (LXX); salitre (TM). a una herida
o como andar desabrigado en un día de frío.
21Si tu enemigo tiene hambre, dale de comer;
si tiene sed, dale de beber.
22Actuando así, harás que se avergüence de su conducta,25:22 harás … conducta. Lit. ascuas amontonarás sobre su cabeza.
y el Señor te lo recompensará.
23Con el viento del norte vienen las lluvias;
con la lengua viperina, las malas caras.
24Más vale habitar en un rincón de la azotea
que compartir el techo con mujer pendenciera.
25Como el agua fresca a la garganta reseca
son las buenas noticias desde lejanas tierras.
26Manantial turbio, contaminado pozo,
es el justo que flaquea ante el impío.
27No hace bien comer mucha miel,
ni es honroso buscar la propia gloria.
28Como ciudad sin defensa y sin murallas
es quien no sabe dominarse.
