1ئیرەیی بە پیاوخراپان مەبە،
ئارەزوو مەکە لەگەڵیاندا بیت،
2چونکە دڵیان پیلانی زۆرداری دەکێشێت و
لێوەکانیان باسی گرفتنانەوە دەکەن.
3بە دانایی ماڵ بنیاد دەنرێت،
بە تێگەیشتنیش دەچەسپێت،
4بە زانیاریش ژوورەکان پڕ دەبن
لە هەموو گەنجینەیەکی بە نرخ و جوان.
5پیاوی دانا بەتوانایە،
کەسی زانا هێزی زیاد دەبێت.
6بێگومان بە ڕاوێژەوە شەڕ دەکەیت،
سەرکەوتنیش بە زۆری ئامۆژگارانە.
7دانایی بەرزە بۆ گێل،
لە کۆڕی ناو دەروازەدا24:7 مەبەست لە کۆڕی خەڵکی شارە بۆ گفتوگۆ سەبارەت بە پرسە گرنگەکان. دەمی لێک ناکاتەوە.
8ئەوەی بیر لە خراپە بکاتەوە،
بە تەڵەکەباز ناودەبردرێت.
9پیلانی گێلایەتی گوناهە،
خەڵک قێزیان لە گاڵتەجاڕە.
10ئەگەر ورە بەردەیت لە ڕۆژی تەنگانە،
بێ هێزیت!
11ئەوانە دەرباز بکە کە بۆ مردن دەبردرێن و
لەوانەی بۆ سەربڕین پاڵخراون، کەمتەرخەم مەبە.
12ئەگەر بڵێی: «ئەوەتا ئەمەم نەزانیوە،»
ئایا هەڵسەنگێنەری دڵەکان تێناگات؟
ئەوەی گیانت دەپارێزێت ئایا نازانێت؟
ئایا سزای مرۆڤ بەپێی کردەوەکانی ناداتەوە؟
13ڕۆڵە، هەنگوین بخۆ، چونکە باشە و
شیلەی هەنگوین لە گەرووت شیرینە،
14هەروەها بزانە دانایی بۆ گیانت بەم جۆرەیە.
ئەگەر دانایی بدۆزیتەوە دواڕۆژت دەبێت و
ئومێدبڕ نابیت.
15وەک خراپەکار خۆت مەڵاس مەدە بۆ ماڵی کەسی ڕاستودروست،
هەڵمەکوتە سەر جێی حەسانەوەی،
16چونکە کەسی ڕاستودروست حەوت جار دەکەوێت و هەڵدەستێتەوە،
بەڵام کارەسات بەدکاران تێکدەشکێنێت.
17بە ساتمەکردنی دوژمنت شاد مەبە،
بە کەوتنیشی دڵت خۆش نەبێت،
18نەوەک یەزدان ببینێت و بەلایەوە خراپ بێت،
جا تووڕەیی خۆی لێ بگێڕێتەوە.
19مەراق لە خراپەکاران مەخۆ،
ئیرەیی بە بەدکاران مەبە،
20چونکە خراپەکار دواڕۆژی نابێت و
چرای بەدکاران دەکوژێتەوە.
21ڕۆڵە، لە یەزدان و پاشا بترسە،
تێکەڵی یاخیبووەکان مەبە،
22چونکە بەڵایان لەپڕ دێت،
بەڵای هەردووکیان کێ دەیزانێت؟
قسەی دیکەی دانایان
23هەروەها ئەمەش قسەی دانایانە:
لایەنگریکردن لە دادوەری باش نییە.
24ئەوەی بە بەدکار بڵێت: «تۆ بێتاوانی،»
گەلان نەفرەتی لێ دەکەن و نەتەوەکان تاوانباری دەکەن.
25بەڵام ئەوانەی بەدکار تاوانبار دەکەن دەکەونە خۆشی و
بەرەکەتی باشیان بەسەردا دەڕژێت.
26وەڵامی ڕاست
وەک ماچی لێوە.
27کاروباری خۆت لە دەرەوە ڕاپەڕێنە و
لە کێڵگەکەت ئامادەی بکە،
دوای ئەمە ماڵی خۆت بنیاد بنێ.
28بەبێ هۆ لە دژی دراوسێکەت شایەتی مەدە،
بە لێوەکانت فێڵ مەکە.
29مەڵێ: «چی لێکردووم، ئاوای لێ دەکەم،
سزای ئەو پیاوە بەپێی کردەوەکەی دەدەمەوە.»
30بەلای کێڵگەی پیاوی تەمبەڵ تێپەڕیم،
بەلای ڕەزەمێوی کەسی تێنەگەیشتووش.
31چقڵ هەمووی داگرتبوو،
گەزگەزکە هەمووی داپۆشی بوو،
کەڵەکە بەردەکانی ڕووخابوو.
32تەماشام کرد و لە دڵی خۆمدا لێکم دایەوە،
بینیم و وانەم لێ وەرگرت:
33کەمێک خەوتن، کەمێک خەواڵووبوون،
کەمێکیش دەست تێکنان بۆ ڕاکشان،
34ئینجا هەژاریت وەک چەتە دێت،
نەبوونیشت وەک چەکدار.
1不要羡慕恶人，
不要向往与他们为友；
2因为他们心里图谋暴行，
口中谈论恶事。
3家靠智慧而建立，
靠悟性而稳固，
4借知识而充满各种珍宝。
5智者充满能力，
哲士力上加力。
6出征打仗，要凭智谋；
谋士众多，胜券在握。
7智慧对愚人高不可及，
他在城门口沉默不语。
8图谋作恶的必被称为阴谋家。
9愚人的计谋是罪恶，
人人都厌恶嘲讽者。
10逆境中丧胆的是弱者。
11被拉去屠杀的，你要抢救；
踉跄受死的，你要拦阻。
12不要推说自己毫不知情，
鉴察人心的主洞悉一切，
保守你生命的上帝知情，
祂必按你的行为报应你。
13孩子啊，你要吃美好的蜂蜜，
蜂房滴下的蜜甘甜可口。
14智慧同样使你的心灵甘甜；
你若找到智慧，前途必光明，
盼望也不会幻灭。
15不要像恶人一样暗算义人，
破坏他的家。
16因为义人跌倒七次也必起来，
恶人却被灾祸击垮。
17仇敌跌倒，不要幸灾乐祸；
仇敌败落，不要心里欢喜。
18否则，耶和华看见会不悦，
不再向仇敌发烈怒。
19不要因恶人而愤愤不平，
也不要羡慕歹徒；
20因为恶人毫无前途，
恶人的灯终必熄灭。
21孩子啊，要敬畏耶和华和君王，
不要跟反复无常之徒为伍。
22因为灾祸必骤然临到他们，
谁知道耶和华和君王如何毁灭他们？
其他智言
23以下也是智者的箴言：
判案时偏袒实为不善。
24判恶人无罪的，
必遭万人咒诅，
为列国痛恨。
25责备恶人的必有欢乐，
美好的福气必临到他。
26诚实的回答如同友好的亲吻。
27要安排好外面的事，
把田间的工作准备妥当，
然后建造房屋。
28别无故作证害邻舍，
也不可撒谎欺骗人。
29不可说：“别人怎样待我，
我就怎样待他；
我要照他所做的报复他。”
30我走过懒惰人的田地和无知者的葡萄园，
31那里荆棘遍地，
刺草丛生，
石墙倒塌。
32我仔细思想所见之事，
领悟到一个教训：
33再睡一会儿，
打个盹儿，
抱着手躺一会儿，
34贫穷必像强盗一样临到你，
缺乏必像武士一样扑向你。
