1After these things Jesus went over the sea of Galilee, which is the sea of Tiberias. 2And a great multitude followed him, because they saw his miracles which he did on them that were diseased. 3And Jesus went up into a mountain, and there he sat with his disciples. 4And the passover, a feast of the Jews, was nigh.
5¶ When Jesus then lifted up his eyes, and saw a great company come unto him, he saith unto Philip, Whence shall we buy bread, that these may eat? 6And this he said to prove him: for he himself knew what he would do. 7Philip answered him, Two hundred pennyworth of bread is not sufficient for them, that every one of them may take a little. 8One of his disciples, Andrew, Simon Peter’s brother, saith unto him, 9There is a lad here, which hath five barley loaves, and two small fishes: but what are they among so many? 10And Jesus said, Make the men sit down. Now there was much grass in the place. So the men sat down, in number about five thousand. 11And Jesus took the loaves; and when he had given thanks, he distributed to the disciples, and the disciples to them that were set down; and likewise of the fishes as much as they would. 12When they were filled, he said unto his disciples, Gather up the fragments that remain, that nothing be lost. 13Therefore they gathered them together, and filled twelve baskets with the fragments of the five barley loaves, which remained over and above unto them that had eaten. 14Then those men, when they had seen the miracle that Jesus did, said, This is of a truth that prophet that should come into the world.
15¶ When Jesus therefore perceived that they would come and take him by force, to make him a king, he departed again into a mountain himself alone. 16And when even was now come, his disciples went down unto the sea, 17And entered into a ship, and went over the sea toward Capernaum. And it was now dark, and Jesus was not come to them. 18And the sea arose by reason of a great wind that blew. 19So when they had rowed about five and twenty or thirty furlongs, they see Jesus walking on the sea, and drawing nigh unto the ship: and they were afraid. 20But he saith unto them, It is I; be not afraid. 21Then they willingly received him into the ship: and immediately the ship was at the land whither they went.
22¶ The day following, when the people which stood on the other side of the sea saw that there was none other boat there, save that one whereinto his disciples were entered, and that Jesus went not with his disciples into the boat, but that his disciples were gone away alone; 23(Howbeit there came other boats from Tiberias nigh unto the place where they did eat bread, after that the Lord had given thanks:) 24When the people therefore saw that Jesus was not there, neither his disciples, they also took shipping, and came to Capernaum, seeking for Jesus. 25And when they had found him on the other side of the sea, they said unto him, Rabbi, when camest thou hither? 26Jesus answered them and said, Verily, verily, I say unto you, Ye seek me, not because ye saw the miracles, but because ye did eat of the loaves, and were filled. 27Labour not for the meat which perisheth, but for that meat which endureth unto everlasting life, which the Son of man shall give unto you: for him hath God the Father sealed. 28Then said they unto him, What shall we do, that we might work the works of God? 29Jesus answered and said unto them, This is the work of God, that ye believe on him whom he hath sent. 30They said therefore unto him, What sign shewest thou then, that we may see, and believe thee? what dost thou work? 31Our fathers did eat manna in the desert; as it is written, He gave them bread from heaven to eat. 32Then Jesus said unto them, Verily, verily, I say unto you, Moses gave you not that bread from heaven; but my Father giveth you the true bread from heaven. 33For the bread of God is he which cometh down from heaven, and giveth life unto the world. 34Then said they unto him, Lord, evermore give us this bread. 35And Jesus said unto them, I am the bread of life: he that cometh to me shall never hunger; and he that believeth on me shall never thirst. 36But I said unto you, That ye also have seen me, and believe not. 37All that the Father giveth me shall come to me; and him that cometh to me I will in no wise cast out. 38For I came down from heaven, not to do mine own will, but the will of him that sent me. 39And this is the Father’s will which hath sent me, that of all which he hath given me I should lose nothing, but should raise it up again at the last day. 40And this is the will of him that sent me, that every one which seeth the Son, and believeth on him, may have everlasting life: and I will raise him up at the last day. 41The Jews then murmured at him, because he said, I am the bread which came down from heaven. 42And they said, Is not this Jesus, the son of Joseph, whose father and mother we know? how is it then that he saith, I came down from heaven? 43Jesus therefore answered and said unto them, Murmur not among yourselves. 44No man can come to me, except the Father which hath sent me draw him: and I will raise him up at the last day. 45It is written in the prophets, And they shall be all taught of God. Every man therefore that hath heard, and hath learned of the Father, cometh unto me. 46Not that any man hath seen the Father, save he which is of God, he hath seen the Father. 47Verily, verily, I say unto you, He that believeth on me hath everlasting life. 48I am that bread of life. 49Your fathers did eat manna in the wilderness, and are dead. 50This is the bread which cometh down from heaven, that a man may eat thereof, and not die. 51I am the living bread which came down from heaven: if any man eat of this bread, he shall live for ever: and the bread that I will give is my flesh, which I will give for the life of the world. 52The Jews therefore strove among themselves, saying, How can this man give us his flesh to eat? 53Then Jesus said unto them, Verily, verily, I say unto you, Except ye eat the flesh of the Son of man, and drink his blood, ye have no life in you. 54Whoso eateth my flesh, and drinketh my blood, hath eternal life; and I will raise him up at the last day. 55For my flesh is meat indeed, and my blood is drink indeed. 56He that eateth my flesh, and drinketh my blood, dwelleth in me, and I in him. 57As the living Father hath sent me, and I live by the Father: so he that eateth me, even he shall live by me. 58This is that bread which came down from heaven: not as your fathers did eat manna, and are dead: he that eateth of this bread shall live for ever. 59These things said he in the synagogue, as he taught in Capernaum. 60Many therefore of his disciples, when they had heard this, said, This is an hard saying; who can hear it? 61When Jesus knew in himself that his disciples murmured at it, he said unto them, Doth this offend you? 62What and if ye shall see the Son of man ascend up where he was before? 63It is the spirit that quickeneth; the flesh profiteth nothing: the words that I speak unto you, they are spirit, and they are life. 64But there are some of you that believe not. For Jesus knew from the beginning who they were that believed not, and who should betray him. 65And he said, Therefore said I unto you, that no man can come unto me, except it were given unto him of my Father.
66¶ From that time many of his disciples went back, and walked no more with him. 67Then said Jesus unto the twelve, Will ye also go away? 68Then Simon Peter answered him, Lord, to whom shall we go? thou hast the words of eternal life. 69And we believe and are sure that thou art that Christ, the Son of the living God. 70Jesus answered them, Have not I chosen you twelve, and one of you is a devil? 71He spake of Judas Iscariot the son of Simon: for he it was that should betray him, being one of the twelve.
Gipakaon ni Jesus ang 5,000 ka mga Tawo
(Mat. 14:13-21; Mar. 6:30-44; Luc. 9:10-17)
1Pagkahuman niadto, mitabok si Jesus sa Linaw sa Galilea, nga gitawag usab nga Dagat sa Tiberias. 2Daghan kaayo ang katawhan nga misunod kaniya, tungod kay nakita nila ang iyang mga gibuhat nga mga milagro sa iyang pagpang-ayo sa mga masakiton. 3Mitungas si Jesus ug ang iyang mga tinun-an sa bungtod ug didto nanglingkod. 4(Hapit na niadto ang pagsaulog sa mga Judio sa Pista sa Paglabay sa Anghel.) 5Sa pagtan-aw ni Jesus, nakita niya ang daghang mga tawo nga nagpadulong kaniya. Busa miingon siya kang Felipe, “Asa ba kita makapalit ug pagkaon aron makakaon kining mga tawo?” 6(Mao kini ang iyang pangutana tungod kay gusto niya nga sulayan si Felipe. Apan sa pagkatinuod, may plano na siyang daan kon unsa ang iyang buhaton.) 7Miingon si Felipe kaniya, “Sa kadaghan niining mga tawo, bisag gamay lang ang atong ihatag nga pagkaon sa matag usa kanila, ang walo ka bulan nga sweldo sa usa ka tawo kulang pa nga ipalit.” 8Apan miingon ang igsoon ni Pedro nga si Andres nga usa usab sa mga tinun-an ni Jesus, 9“May batang lalaki dinhi nga adunay lima ka buok pan ug duha ka isda. Apan mag-unsa man kini sa kadaghan sa mga tawo?” 10Miingon si Jesus, “Sige, palingkora ninyo ang mga tawo.” Daghang mga balili niadtong mga lugara, busa nanglingkod ang mga tawo. Ang mga lalaki lang mikabat nang daan ug mga 5,000. 11Unya, gikuha ni Jesus ang pan ug gipasalamatan niya ang Dios, ug giapod-apod ngadto sa mga tawo nga nanglingkod didto. Mao gihapon kini ang iyang gibuhat sa isda, ug silang tanan nangaon kutob sa ilang gusto. 12Pagkahuman nila ug pangaon, miingon si Jesus sa iyang mga tinun-an, “Tigoma ninyo ang mga sobra aron wala gayoy mausik.” 13Busa gitigom nila ang tanan nga sobra. Ug gikan sa lima ka pan nga gipakaon sa mga tawo, nakapuno pa sila ug 12 ka bukag.
14Pagkakita sa mga tawo niadtong milagro nga gibuhat ni Jesus, miingon sila, “Mao na gayod kini ang tinuod nga Propeta nga atong gipaabot nga moanhi dinhi sa kalibotan!” 15Nahibalo nang daan si Jesus nga aduna silay tuyo nga kuhaon siya ug pugson nga mahimong hari. Busa mipahawa siya didto ug mitungas na usab sa mas taas pa nga bahin sa bungtod ug nagainusara.
Naglakaw si Jesus Ibabaw sa Tubig
(Mat. 14:22-33; Mar. 6:45-52)
16Sa pagkakilomkilom na, nanglugsong sa baybayon ang iyang mga tinun-an 17ug nanakay sa sakayan. Ngitngit na, apan wala pa mahiapas kanila si Jesus. Busa misugod na lang sila sa pagtabok balik sa Capernaum. 18Samtang nanabok sila, kalit nga mikusog ang hangin ug midagko ang mga balod. 19Sa dihang nakapalayo na sila ug mga lima o kaha unom ka kilometro, nakita nila si Jesus nga nagalakaw ibabaw sa tubig padulong sa ilang sakayan, ug nahadlok sila. 20Apan si Jesus miingon kanila, “Ayaw kamo kahadlok, ako kini!” 21Busa gipasakay nila siya. Ug nakaabot dayon sila sa ilang padulngan.
Gipangita sa mga Tawo si Jesus
22-23Pagkasunod adlaw, wala pa gayod mamahawa ang mga tawo didto sa lugar nga gipakan-an kanila sa Ginoo sa pan nga iyang gipasalamatan sa Dios. Nahibalo sila nga sa miaging gabii may usa lang ka sakayan didto, ug mao kadto ang gisakyan sa mga tinun-an ni Jesus. Nahibalo usab sila nga wala mosakay si Jesus uban sa iyang mga tinun-an. Unya, may miabot nga mga sakayan didto nga gikan sa Tiberias. 24Busa pagkahibalo sa mga tawo nga wala na didto si Jesus ug ang iyang mga tinun-an, nanakay sila sa mga sakayan ug nangadto sa Capernaum aron pangitaon si Jesus.
Ang Pagkaon nga Nagahatag ug Kinabuhi
25Pag-abot nila didto sa Capernaum nakita nila si Jesus. Miingon sila, “Magtutudlo, kanus-a ka pa dinhi?” 26Miingon si Jesus kanila, “Sa pagkatinuod, sultihan ko kamo nga ginapangita ninyo ako dili tungod sa mga milagro nga inyong nakita, kondili tungod kay gipakaon ko kamo ug pan ug nabusog kamo. 27Apan ayaw kamo paghago alang sa pagkaon nga madunot lang, kondili paghago kamo alang sa pagkaon nga molungtad ug nagahatag ug kinabuhi nga walay kataposan. Ako nga Anak sa Tawo mao ang mohatag kaninyo niini nga pagkaon, kay ako ang gihatagan sa Dios nga Amahan sa katungod nga mohatag niini.” 28Busa nangutana sila kaniya, “Unsa man ang angay namong buhaton aron masunod namo ang gusto nga ipabuhat sa Dios?” 29Mitubag si Jesus, “Ang gusto sa Dios nga inyong buhaton mao kini: motuo kamo kanako nga iyang gipadala.” 30Miingon usab sila, “Unsa man nga milagro ang imong ipakita kanamo aron motuo kami kanimo? 31Kaniadto ang atong mga katigulangan mikaon sa pagkaon nga gitawag nga manna sa dihang didto pa sila sa kamingawan. Kay nagaingon ang Kasulatan nga gihatagan sila ni Moises ug pagkaon nga gikan sa langit.”6:31 Tan-awa usab ang Exo. 16:4; Neh. 9:15; Salmo 78:24. 32Miingon si Jesus kanila, “Sa pagkatinuod, sultihan ko kamo nga dili si Moises ang naghatag ug pagkaon nga gikan sa langit kondili ang akong Amahan. Ug siya mao usab ang nagahatag kaninyo sa tinuod nga pagkaon gikan sa langit. 33Kay ang pagkaon nga ginahatag sa Dios walay lain kondili siya nga gikan sa langit ug nagahatag ug kinabuhi sa mga tawo dinhi sa kalibotan.” 34Miingon dayon ang mga tawo, “Hatagi kami kanunay nianang pagkaon nga imong gi-ingon.” 35Miingon si Jesus, “Ako mao ang pagkaon nga nagahatag ug kinabuhi. Ang nagaduol ug nagatuo kanako dili na gayod pagagutomon o pagauhawon.”
36“Apan sama sa giingon ko na kaninyo kaniadto, dili gihapon kamo motuo kanako bisan nakita na ninyo ang mga milagro nga akong gibuhat.6:36 bisan nakita na ninyo ang mga milagro nga akong gibuhat: sa ubang teksto, bisan nakita na ninyo ako. 37Ang tanang mga tawo nga ginahatag sa Amahan kanako moduol kanako, ug ang moduol kanako dili ko gayod isalikway. 38Kay nanaog ako gikan sa langit dili aron tumanon ko ang akong kaugalingon nga kabubut-on, kondili ang kabubut-on sa akong Amahan nga nagpadala kanako. 39Ug mao kini ang kabubut-on sa nagpadala kanako: nga dili ko pasagdan nga mawala ang bisan usa kanila nga iyang gitugyan kanako, hinuon banhawon ko sila sa kataposan nga adlaw. 40Kay mao kini ang kabubut-on sa akong Amahan: nga ang tanan nga nagaila ug nagatuo kanako makaangkon sa kinabuhi nga walay kataposan, ug banhawon ko sila sa kataposan nga adlaw.”
41Nagbagulbol ang mga Judio batok kang Jesus, kay miingon man siya nga siya mao ang kalan-on nga gikan sa langit. 42Miingon sila, “Si Jesus lang kana nga anak ni Jose. Nganong nagaingon man siya nga gikan siya sa langit, nga nakaila man gani kita sa iyang amahan ug inahan?” 43Gitubag sila ni Jesus, “Ayaw kamo pagbagulbol. 44Walay makaduol kanako kon dili tandogon sa Amahan nga nagpadala kanako ang iyang kasingkasing. Ug sila nga moduol kanako banhawon ko sa kataposan nga adlaw. 45May gisulat ang usa sa mga propeta nga nagaingon, ‘Silang tanan tudloan sa Dios.’6:45 Tan-awa usab ang Isa. 54:13. Busa ang tanan nga magpatalinghog sa mga gitudlo sa Amahan moduol kanako. 46Wala kini magpasabot nga may tawo na nga nakakita sa Amahan. Ako nga naggikan sa Dios nga Amahan mao lang gayod ang nakakita kaniya.”
47“Sa pagkatinuod, sultihan ko kamo nga ang nagatuo kanako adunay kinabuhi nga walay kataposan, 48tungod kay ako mao ang kalan-on nga nagahatag ug kinabuhi. 49Ang inyong mga katigulangan mikaon sa kalan-on nga gitawag nga manna sa didto pa sila sa kamingawan, apan nangamatay gihapon sila. 50Apan ako ang kalan-on nga mikanaog gikan sa langit. Si bisan kinsa nga mokaon niini nga pagkaon dili na mamatay. 51Ako mao ang buhing kalan-on nga mikanaog gikan sa langit. Si bisan kinsa nga mokaon niini magakinabuhi sa walay kataposan. Tungod kay ang kalan-on nga akong ihatag kaniya mao ang akong lawas. Ihatag ko kini aron makaangkon ang mga tawo dinhi sa kalibotan ug kinabuhi nga walay kataposan.”
52Naglantugi ang mga Judio nga naminaw kang Jesus. Miingon sila, “Unsaon ba paghatag niini nga tawo kanato sa iyang lawas aron atong kaonon?” 53Miingon si Jesus kanila, “Sa pagkatinuod, sultihan ko kamo nga kon dili kamo mokaon sa lawas sa Anak sa Tawo ug kon dili kamo moinom sa iyang dugo, dili gayod kamo makabaton sa kinabuhi nga walay kataposan. 54Apan si bisan kinsa nga mokaon sa akong lawas ug moinom sa akong dugo may kinabuhi nga walay kataposan, ug banhawon ko siya sa kataposan nga adlaw. 55Kay ang akong lawas mao ang tinuod nga pagkaon ug ang akong dugo mao ang tinuod nga ilimnon.6:55 tinuod nga pagkaon… tinuod nga ilimnon nga nagahatag sa kinabuhi nga walay kataposan. 56Si bisan kinsa nga nagakaon sa akong lawas ug nagainom sa akong dugo nagapabilin kanako ug ako nagapabilin usab kaniya. 57Ang Dios nga Amahan nga nagpadala kanako mao ang sinugdanan sa kinabuhi, ug tungod kaniya nagakinabuhi ako. Sama usab niini ang mahitabo sa mga nagakaon kanako, magakinabuhi usab sila tungod kanako. 58Ako ang kalan-on nga naggikan sa langit. Dili kini sama sa manna nga gikaon sa inyong mga katigulangan, kay nangamatay man gihapon sila. Ang nagakaon niining pagkaon nga akong giingon kaninyo mabuhi sa walay kataposan.” 59Gisulti kini ni Jesus samtang nagtudlo siya didto sa sinagoga sa mga Judio sa Capernaum.
Ang mga Pulong nga Nagahatag sa Kinabuhi nga Walay Kataposan
60Daghan sa iyang mga tinun-an ang nakadungog sa iyang gitudlo ug miingon, “Labihan kalisod kining iyang gitudlo, kinsay makadawat niini?” 61Bisan walay nagsulti kang Jesus, nahibaloan niya nga ang iyang mga tinun-an nagabagulbol tungod niadtong iyang gitudlo. Busa miingon si Jesus kanila, “Nahiubos ba kamo sa akong gisulti? 62Unsaon na lang kon ako nga Anak sa Tawo makita ninyo nga mokayab balik sa akong sinugdanan? 63Ang Espiritu Santo mao ang nagahatag sa kinabuhi. Ang tawo dili makahimo niini. Ang akong gisulti kaninyo gikan sa Espiritu Santo, ug nagahatag sa kinabuhi. 64Apan diha kaninyo adunay mga wala nagatuo kanako.” (Miingon siya niini tungod kay nahibaloan na niyang daan kon kinsa kadtong mga dili motuo ug kon kinsa ang magluib kaniya.) 65Ug midugang siya pag-ingon, “Mao kini ang hinungdan kon nganong nagaingon ako kaninyo nga walay makaduol kanako kon dili itugot sa Amahan.”
66Sukad niadto, daghan sa mga tinun-an ni Jesus ang mibiya ug wala na mokuyog kaniya. 67Busa miingon si Jesus sa iyang 12 ka apostoles, “Mobiya ba usab kamo kanako?” 68Mitubag si Simon Pedro kaniya, “Ginoo, kang kinsa pa man kami moadto? Ikaw lang ang nagtudlo mahitungod sa kinabuhi nga walay kataposan. 69Nagatuo kami kanimo tungod kay nahibaloan namo nga ikaw mao gayod ang Balaan nga gipadala sa Dios.” 70Miingon si Jesus kanila, “Dili ba gipili ko kamong dose? Apan anak sa Yawa6:70 anak sa Yawa: Ang buot ipasabot, gigamit sa yawa. ang usa kaninyo!” 71Ang gitumong ni Jesus mao si Judas nga anak ni Simon Iscariote.6:71 Simon Iscariote: dili apelyido ni Simon ang “Iscariote.” Tingali ang buot ipasabot, Simon nga taga-Keriot. Kay bisan tuod si Judas usa sa dose ka mga apostoles, siya mao ang magluib kang Jesus.
