1And he commanded the steward of his house, saying, Fill the men’s sacks with food, as much as they can carry, and put every man’s money in his sack’s mouth.44.1 the steward…: Heb. him that was over his house 2And put my cup, the silver cup, in the sack’s mouth of the youngest, and his corn money. And he did according to the word that Joseph had spoken. 3As soon as the morning was light, the men were sent away, they and their asses. 4And when they were gone out of the city, and not yet far off, Joseph said unto his steward, Up, follow after the men; and when thou dost overtake them, say unto them, Wherefore have ye rewarded evil for good? 5Is not this it in which my lord drinketh, and whereby indeed he divineth? ye have done evil in so doing.44.5 divineth: or, maketh trial?
6¶ And he overtook them, and he spake unto them these same words. 7And they said unto him, Wherefore saith my lord these words? God forbid that thy servants should do according to this thing: 8Behold, the money, which we found in our sacks’ mouths, we brought again unto thee out of the land of Canaan: how then should we steal out of thy lord’s house silver or gold? 9With whomsoever of thy servants it be found, both let him die, and we also will be my lord’s bondmen. 10And he said, Now also let it be according unto your words: he with whom it is found shall be my servant; and ye shall be blameless. 11Then they speedily took down every man his sack to the ground, and opened every man his sack. 12And he searched, and began at the eldest, and left at the youngest: and the cup was found in Benjamin’s sack. 13Then they rent their clothes, and laded every man his ass, and returned to the city.
14¶ And Judah and his brethren came to Joseph’s house; for he was yet there: and they fell before him on the ground. 15And Joseph said unto them, What deed is this that ye have done? wot ye not that such a man as I can certainly divine?44.15 divine: or, make trial? 16And Judah said, What shall we say unto my lord? what shall we speak? or how shall we clear ourselves? God hath found out the iniquity of thy servants: behold, we are my lord’s servants, both we, and he also with whom the cup is found. 17And he said, God forbid that I should do so: but the man in whose hand the cup is found, he shall be my servant; and as for you, get you up in peace unto your father.
18¶ Then Judah came near unto him, and said, Oh my lord, let thy servant, I pray thee, speak a word in my lord’s ears, and let not thine anger burn against thy servant: for thou art even as Pharaoh. 19My lord asked his servants, saying, Have ye a father, or a brother? 20And we said unto my lord, We have a father, an old man, and a child of his old age, a little one; and his brother is dead, and he alone is left of his mother, and his father loveth him. 21And thou saidst unto thy servants, Bring him down unto me, that I may set mine eyes upon him. 22And we said unto my lord, The lad cannot leave his father: for if he should leave his father, his father would die. 23And thou saidst unto thy servants, Except your youngest brother come down with you, ye shall see my face no more. 24And it came to pass when we came up unto thy servant my father, we told him the words of my lord. 25And our father said, Go again, and buy us a little food. 26And we said, We cannot go down: if our youngest brother be with us, then will we go down: for we may not see the man’s face, except our youngest brother be with us. 27And thy servant my father said unto us, Ye know that my wife bare me two sons: 28And the one went out from me, and I said, Surely he is torn in pieces; and I saw him not since: 29And if ye take this also from me, and mischief befall him, ye shall bring down my gray hairs with sorrow to the grave. 30Now therefore when I come to thy servant my father, and the lad be not with us; seeing that his life is bound up in the lad’s life; 31It shall come to pass, when he seeth that the lad is not with us, that he will die: and thy servants shall bring down the gray hairs of thy servant our father with sorrow to the grave. 32For thy servant became surety for the lad unto my father, saying, If I bring him not unto thee, then I shall bear the blame to my father for ever. 33Now therefore, I pray thee, let thy servant abide instead of the lad a bondman to my lord; and let the lad go up with his brethren. 34For how shall I go up to my father, and the lad be not with me? lest peradventure I see the evil that shall come on my father.44.34 come…: Heb. find my father
Ang Nadula nga Kupa
1Karon, ginsugo ni Jose ang mayordomo sang iya balay. Siling niya, “Pun-a sang pagkaon ang mga sako sang mag-ulutod suno sa ila madala, kag ibutang ang kuwarta nga ila ginbayad sa ila mga sako. 2Dayon ibutang ang akon pilak nga kupa sa sako sang kamanghuran upod sang kuwarta nga ginbayad niya sa pagkaon.”44:2 pagkaon: sa literal, uyas. Ginhimo sang mayordomo ang ginsiling ni Jose.
3Aga pa gid sang madason nga adlaw, ginpalakat ang mag-ulutod upod sang ila mga asno. 4Indi pa gid malayo sa banwa ang ila nalaktan sang nagsiling si Jose sa iya mayordomo, “Dali, lagsa ang mga tawo! Kag kon maabtan mo sila, silinga sila, ‘Ngaa malain ang ginbalos ninyo sa kaayo nga ginpakita namon sa inyo? 5Ngaa ginkuha ninyo ang kupa nga ginaimnan sang akon agalon kag ginagamit niya sa pagpakot? Malain ining inyo ginhimo.’ ”
6Naabtan sang mayordomo ang mag-ulutod kag ginhambal niya ato sa ila. 7Nagsiling sila sa mayordomo, “Sir, paano nga nasiling mo ina? Imposible nga himuon namon ina nga butang. 8Kahibalo ka man nga halin sa Canaan gindala namon balik sa imo ang kuwarta nga nakita namon sa amon mga sako. Ti ngaa mangawat pa kami sang pilak ukon bulawan sa balay sang imo agalon? 9Kon makita mo ina nga kupa sa isa sa amon, pagapatyon siya kag mangin ulipon ninyo kami.” 10Nagsiling ang mayordomo, “Sige, kon makit-an ang kupa sa isa sa inyo mangin ulipon ko siya, kag ang nabilin sa inyo wala na sing salabton.” 11Gani nagdali-dali ang kada isa sa pagpanaog sang ila mga sako kag gin-abrihan nila. 12Dayon gin-usisa sang mayordomo ang mga sako halin sa iya sang kamagulangan hasta sa iya sang kamanghuran, kag ang kupa nakita sa sako ni Benjamin. 13Pagkakita sini sang mag-ulutod, gin-gisi nila ang ila mga bayo sa kalain sang ila buot. Dayon ginkarga nila liwat sa mga asno ang ila mga sako kag nagbalik sa banwa.
14Sang pag-abot ni Juda kag sang iya mga utod sa Egipto, didto pa gihapon si Jose sa iya balay. Nagsulod sila sa balay kag nagluhod sa atubangan ni Jose. 15Nagsiling si Jose sa ila, “Ano bala ining ginhimo ninyo? Wala bala kamo makahibalo nga kahibalo ako magpakot? Gani wala gid kamo sing matago sa akon.” 16Nagsiling si Juda, “Sir, wala na kami sang may irason pa sa imo, kag indi kami makasiling nga wala kami sang sala. Ang Dios amo ang nagpahayag sang amon sala. Karon, tanan kami imo na nga ulipon—kami kag ang isa nga nakit-an sa iya ang kupa.” 17Pero nagsiling si Jose, “Indi ko mahimo ina. Siya lang nga sa iya nakita ang kupa amo ang akon mangin ulipon. Kag kamo makapauli na sa inyo amay nga wala sing sablag.”
Nagpakitluoy si Juda para kay Benjamin
18Nagpalapit si Juda kay Jose kag nagsiling, “Nagapangabay ako sa imo, sir, nga kon mahimo pamatii ako. Indi ka lang kuntani mangakig sa akon, ikaw nga daw pareho na sa hari sang Egipto. 19Nagpamangkot ka sadto sa amon kon may amay pa kami kag utod, 20kag ginsabat ka namon nga may amay kami nga tigulang na kag may kamanghuran nga utod nga natawo sa iya katigulangon. Nagsiling man kami nga patay na ang iya utod kag siya na lang ang nabilin nga anak sang iya iloy, kag palangga gid siya sang amon44:20 amon: sa literal, iya. amay. 21Dayon nagsiling ka sa amon nga dal-on namon siya sa imo agod makita mo man siya. 22Nagsiling kami sa imo nga indi puwede nga bayaan sang amon kamanghuran ang amon amay, kay basi amo pa ini ang ikamatay niya. 23Pero ginsiling mo nga indi kami magpakita sa imo kon indi namon kaupod ang amon kamanghuran. 24Ini tanan ginsugid namon sa amon amay sang nagpauli kami. 25Sang ulihi nagsiling ang amon amay nga magbalik kami diri liwat kag magbakal sang pagkaon. 26Pero nagsiling kami sa iya nga malakat lang kami kon upod namon ang amon kamanghuran, tungod kay indi kami puwede magpakita sa imo kon indi namon kaupod ang amon kamanghuran. 27Amo ini ang iya ginsabat sa amon, ‘Nahibaluan naman ninyo nga duha lang ang akon anak sa akon asawa nga si Raquel. 28Ang isa wala na; siguro ginus-ab siya sang mabangis nga sapat. Kag hasta subong wala ko na siya makita. 29Kon kuhaon pa gid ninyo ining isa nga nabilin sa akon, kag kon may matabo sa iya, ako nga tigulang na mapatay na lang sa kalisod.’
30“Gani, sir, ang kabuhi sang amon amay naangot sa kabuhi sang amon kamanghuran. Kon magpauli kami nga indi namon siya kaupod, 31sigurado gid nga mapatay sa kasubo ang amon tigulang nga amay. 32Gin-garantiya ko ang akon kabuhi para sa amon kamanghuran. Ginsilingan ko ang akon amay nga kon indi ko siya mabalik sa iya, ako ang basulon hasta san-o. 33Gani, sir, ako na lang ang magpabilin diri bilang imo ulipon sa baylo niya, kag tuguti na lang siya nga magpauli upod sa iya mga utod. 34Indi ako magpauli nga indi siya kaupod. Indi ko mabatas nga makita ang malain nga matabo sa amon amay.”
