1
箴言の目的と主題
1ダビデ王の子、イスラエルの王ソロモンの教え。
2-3ソロモン王がこの教訓を書いたのは、
人々がどんな時にも物事を正しく判断し、
公正であってほしいと考えたからです。
4「未熟な人たちが賢くなってほしい。」
「若い人が正しい生活を送るように注意したい。」
5-6「賢い人には、
これらの知恵のことばの深い真理をもっと探究し、
より賢くなり、
人々を指導できるようになってほしい。」
それが彼の願いでした。
序文――知恵を求め、悪者には警戒しなさい
7-9では、どうしたら賢く
なれるのでしょう。
まず主を信じ、主を大切にすることです。
愚かな人は主の教えをさげすみます。
両親の忠告に従いなさい。
そうすれば、あとになって
人々にほめられるようになります。
10もし悪い仲間が、「われわれの仲間に入れ」
と言っても、きっぱり断りなさい。
11「待ち伏せして人を襲い、
身ぐるみ巻き上げ、殺そう、
12正しい者も悪い者も見境なく。
13盗んだ物はわれわれのものだ。
あらゆる物が！
14さあ、仲間に入れ。山分けしよう」と誘われても、
15決してその誘いにのってはいけません。
そんな者たちには近寄らないようにしなさい。
16彼らは悪いことをするだけが生きがいで、
人殺しは彼らの専売特許なのです。
17鳥は罠が仕掛けられているところを見れば、
近寄りません。
18ところが、彼らは自分で自分を罠にかけているのです。
愚かなことに、罠をかけて
自分のいのちをつけねらっているのです。
19暴力をふるったり人殺しをしたりする者たちは、
みなこうなるのです。
彼らには悲惨な死が待っています。
知恵の勧め
20知恵は町の中で叫んでいます。
21大通りの群衆や法廷の裁判官、
そして国中の人に呼びかけます。
22「愚か者よ、いつまで聞き分けがないのか。
いつまで知恵をさげすみ、素直に真実を認めないのか。
23さあ、わたしの言うことを聞きなさい。
あなたに知恵の霊を注ぎ、賢くしよう。
24わたしは何度も呼んだのに、
あなたがたはそばに来ようともしなかった。
嘆願までしたのに、知らん顔をしていた。
25わたしの忠告にも叱責にも、耳を貸そうとしない。
26あなたがたには、いつか災いが起こる。
そのとき、わたしはあなたがたを笑う。
27災いが嵐のように襲いかかり、
恐れや苦しみに打ちのめされそうになるとき、
28そのときになって助けてくれと言っても、
わたしはあなたがたを助けない。
わたしを懸命に捜しても、もう遅い。
29それはあなたがたが真実から目をそむけ、
主を信頼せず、
30わたしの忠告を聞かずに、
やりたいことをやっていたからだ。
31あなたがたは、その報いを受けなければならない。
自分で選んだ道なのだから、十分苦しみ、
恐ろしい思いをするがいい。
32わたしをきらうとは、全く愚かな人たちだ。
一歩一歩死に近づいているのも知らずに、
いい気になっている。
33しかし、わたしに聞き従う人は、
何の心配もなく、毎日を平和に暮らす。」
Ang Kapuslanan sa mga Panultihon
1Mao kini ang mga panultihon ni Solomon, nga anak ni David ug hari sa Israel.
2Pinaagi niining mga panultihon, makat-onan mo ang kaalam1:2 kaalam: Kini nga matang sa kaalam, nga kanunayng gihisgotan dinhi sa panultihon, mao ang kaalam nga nagahatag sa maayo ug husto nga pamatasan. ug maayong pamatasan, ug ang pagsabot sa mga pulong nga nagahatag ug kaalam. 3Motul-id kini sa imong pamatasan aron mahimo kang maalamon, nga nagasubay sa ensakto, matarong, ug makiangayon. 4Maghatag kini ug kaalam sa mga walay nahibaloan, ug maayong pagdesisyon ngadto sa mga kabatan-onan. 5Pinaagi sa pagpamati niini madugangan pa gayod ang kaalam sa mga maalamon ug magiyahan ang mga may kahibalo, 6aron masabtan ang kahulogan sa mga panultihon, mga sambingay, ug mga tigmo sa mga maalamon.
7Ang tawo nga gustong magmaalamon angayng magtahod sa Ginoo. Ang tawong buang-buang1:7 buang-buang: Kini nga pulong nga kanunayng hisgotan sa Mga Panultihon nagpasabot niadtong mga tawo nga wala moila sa Dios ug sa iyang kasugoan. gipakawalay bili ang kaalam ug dili gustong matul-id ang iyang pamatasan.
Ang Tambag sa Paglikay sa mga Tawong Daotan
8Anak, pamatia ang pagtul-id sa imong ginikanan sa imong pamatasan, 9tungod kay kini makapasidungog kanimo sama sa korona ug makapaanyag sama sa kuwintas.
10Anak, ayaw pagpadala sa pagpangdani sa mga tawong makasasala 11o mouban kanila kon moingon sila, “Dali, uban kanamo; mangatang kitag tawo ug atong patyon bisag walay sala. 12Buhi pa sila karon ug maayog panglawas apan pamatyon nato sila; mahisama sila sa mga nahiadto na sa dapit sa mga patay. 13Makakuha kita kanilag mahalong kabtangan, ug pun-on nato ang atong mga balay sa atong mga inilog. 14Sige na, uban kanamo, ug bahinon ta ang atong mga inilog.”
15Anak, ayaw gayod pag-uban kanila; likayi sila. 16Kay sayon ra nila ang pagpakasala ug pagpatay ug tawo. 17Kawang lang ang pagbutang ug lit-ag kon ang langgam nga dakponon nagatan-aw. 18Nasayod ang langgam nga lit-agon siya, apan kining mga daotan wala masayod nga sila mismo ang mabiktima sa ilang binuhatan. Mangatang silag patyonon apan silay pagapatyon. 19Mao kanay dangatan sa mga tawong moangkon ug kabtangan sa daotang paagi. Mao ra kanay ilang kamatyan.
Ang Resulta sa Pagsalikway sa Kaalam
20-21Ang kaalam sama sa tawo nga nagawali sa kadalanan, mga plasa, mga merkado, ug sa mga pultahan sa mga lungsod. Nagkanayon siya,
22“Kamong mga walay kahibalo, hangtod kanus-a kamo magpabiling ingon niana?
Kamong mga bugalbugalon, hangtod kanus-a ninyo ikalipay ang pagbugalbugal?
Kamong mga buang-buang, hangtod kanus-a kamo magdumili sa kaalam?
23Pamatia ang akong pagbadlong.
Ipadayag ko kaninyo ang akong hunahuna.1:23 Ipadayag ko kaninyo ang akong hunahuna: sa literal, Ibubo ko kaninyo ang akong Espiritu.
Ipadayag ko ang buot kong isulti batok kaninyo:
24Tungod kay wala kamo manumbaling sa akong pagtawag nga moduol kanako,
25ug tungod kay gipakawalay-bili ninyo ang tanan kong mga tambag ug pagbadlong,
26-27kataw-an ko kamo kon moabot kaninyo ang katalagman nga daw sa buhawi;
biay-biayon ko kamo kon moabot kaninyo ang daw sa bagyo nga kalisdanan ug ang makalilisang nga mga panghitabo.
28Unya manawag kamo kanako, apan dili ko kamo panumbalingon.
Mangita kamo kanako, apan dili ninyo ako makit-an.
29Tungod kay dili kamo magpatudlo ug wala kamoy pagtahod sa Ginoo,
30gipakawalay-bili ninyo ang akong mga tambag ug gipakadaotan ang akong pagbadlong.
31Busa anihon ninyo ang bunga sa inyong binuhatan ug sa inyong mga daotang plano.
32Kay ang pagkamalapason sa mga walay kahibalo maoy mopatay kanila,
ug ang kawalay pagpakabana sa mga buang-buang maoy molaglag kanila.
33Apan ang nagapamati kanako magkinabuhi nga luwas sa katalagman.
Walay mahitabo kaniya ug wala siyay angayng kahadlokan.”
