1Wanneer u bij een hooggeplaatste aan tafel zit, let dan op wat u wordt voorgezet.
2Beheers u als u een liefhebber van lekker eten bent,
3laat u niet het hoofd op hol brengen door dat heerlijke eten, want weelde is maar al te verlokkelijk.
4Doe geen moeite rijk te worden, u kunt uw gaven beter voor iets anders gebruiken.
5Staar u niet blind op rijkdom, die in feite niets voorstelt. Rijkdom is ook maar vergankelijk. Zoals een vogel opvliegt, kan het weer verdwijnen.
6Eet niet bij een vrekkig en jaloers mens, staar u niet blind op al zijn heerlijke eten.
7Hij houdt zijn gedachten voor zichzelf en al nodigt hij u vriendelijk uit, in zijn hart meent hij dat niet.
8U zou er spijt van krijgen dat u daar gegeten hebt en uw vriendelijke woorden zouden zijn verspild.
9Praat niet tegen een dwaas, want hij heeft geen enkele waardering voor de wijsheid van uw woorden.
10Houd u aan de morele grenzen die al van oudsher gelden en blijf van de bezittingen van wezen af.
11Want God, hun Verlosser, is sterk, Hij zal hen tegen u in bescherming nemen.
12Open uw hart voor wijze lessen en spits uw oren als er verstandig wordt gesproken.
13Aarzel niet een jongen te straffen, van een pak slaag gaat hij echt niet dood.
14Door hem af en toe te straffen kunt u hem voor de ondergang behoeden.
15Mijn zoon! Reken maar dat ik blij ben als ik zie dat je je verstandig gedraagt.
16Als ik je oprechte dingen hoor zeggen, zindert de blijdschap door mij heen.
17Wind je niet op over zondaars, leef voortdurend in eerbiedig ontzag voor de Here.
18Want je kunt er zeker van zijn dat je een beloning wacht, je komt niet bedrogen uit als je op God vertrouwt.
19Luister goed, mijn jongen! Wees verstandig en richt je volledig op Gods wil voor je leven.
20Houd je afzijdig van drinkebroers en veelvraten,
21want dat soort mensen staat armoede te wachten, hun roes brengt hen tot de bedelstaf.
22Luister naar je vader die je heeft verwekt, en kijk niet op je moeder neer, wanneer zij oud geworden is.
23Maak je de waarheid eigen tot elke prijs en houd haar, koste wat het kost, vast. Hetzelfde geldt voor wijsheid, onderwijzing en verstand.
24Een rechtvaardige zoon doet zijn vader enorm veel plezier. Wie een wijze zoon krijgt, mag blij en dankbaar zijn.
25Maak je vader blij en ook je moeder die jou ter wereld bracht.
26Mijn zoon, stel je hart voor mij open en let goed op hoe ik leef.
27Want een hoer is een diepe, verraderlijke gracht en een vrouw die niet van jou is, is een smalle put waaruit geen ontsnapping mogelijk is.
28Als een rover loert zij rond en zij is de oorzaak dat velen God ontrouw worden.
29Wie klagen steen en been? Wie maken doorlopend ruzie en raken zonder reden verwond? Wie bekijken de wereld door roodomrande ogen?
30Dat zijn de mensen die zich tot in de kleine uurtjes te buiten gaan aan wijn en sterke drank.
31Verlang niet naar de wijn, die rood fonkelt en heerlijk geurt in de beker, die drinkt wel heel gemakkelijk,
32maar bijt uiteindelijk als een slang en spuwt gif als een adder.
33Dan ga je kijken naar dingen die niet van jou zijn, en je mond zal vuile taal spuien.
34Je voelt je dan alsof je op een schip bent en alles draait om je heen.
35Je zult zeggen: ‘Ze hebben me geslagen en op me losgebeukt zonder dat ik iets merkte. Wanneer word ik weer wakker? Ik ben hard toe aan een slokje wijn.’
1Bliver du indbudt til en fest hos en magtfuld person,
så læg godt mærke til den mad, du får serveret.
2Lad være med at proppe dig,
selvom du er nok så sulten.
3Se ikke længselsfuldt efter de lækre retter,
for der er måske en bagtanke med det hele.
4Brug ikke al din energi på at blive rig,
men brug din fornuft og behersk dig.
5Rigdom har det med at få vinger
og forsvinde som en fugl i luften.
6Spis ikke ved gnierens bord,
smag ikke på hans lækre mad.
7„Spis og drik!” siger han,
men han mener det ikke.
8Til sidst får du kvalme af ham
og fortryder dine rosende ord.
9Forsøg ikke at tale et fjols til fornuft,
han vil ikke værdsætte din visdom.
10Udnyt ikke de forældreløses svaghed,
flyt ikke markskellet ind på deres grund.
11Herren vil selv tage sig af deres sag
og forsvare dem overfor uretten.
12Tænk over den vejledning, du får,
hør godt efter de kloge ord.
13Et barn har brug for disciplin,
og et slag med riset slår det ikke ihjel.
14Det, et barn lærer ved at blive straffet,
kan senere redde dets liv.
15Min søn, når du tilegner dig visdom,
fryder jeg mig af hele mit hjerte.
16Jeg bliver glad helt ind i sjælen,
når jeg hører dig sige de rette ord.
17Lad være med at misunde syndere,
men lev hver dag i ærefrygt for Herren,
18så undgår du skuffede forhåbninger
og får dig en velsignet fremtid.
19Hør efter, min søn, og bliv vis,
så du kan holde den rette kurs i dit liv.
20Lad være med at drikke dig fuld,
og hold dig fra alt frådseri.
21Den slags gør dig bare fattig og sløv,
og du ender med at gå rundt i pjalter.
22Lyt til din far, som gav dig livet,
respekter din mor, selv når hun bliver gammel.
23Søg visdom og sandhed, vejledning og indsigt,
for det er værdier, det betaler sig at holde fast ved.
24Et fornuftigt barn gør sine forældre glade,
det er lykken at have et forstandigt barn.
25Giv dine forældre grund til at glæde sig,
lad din mor få lov at være stolt af dig.
26Min søn, lyt til mit råd
og tag ved lære af mit eksempel.
27En løsagtig kvinde er som en faldgrube,
en luder som en løkke om halsen.
28Hun ligger på lur som en røver
og forfører sine ofre til utroskab.
29Hvem får sorg, og hvem får smerte?
Hvem får skældud og masser af ballade?
Hvem får blå mærker og blodskudte øjne?
30De, der drikker i tide og utide,
som altid er på udkig efter vin og øl.
31Lad dig ikke lokke af den perlende vin,
uanset hvor godt den smager,
32for bagefter bider den som en slange,
den er giftig som en hugorm.
33Dine øjne ser de underligste ting,
og din mund taler mystiske ord.
34Du slingrer som en sømand på et skib i storm,
der klynger sig ør til en svajende mast.
35Når du kommer til dig selv igen, siger du:
„De må have banket mig,
men jeg ænsede det ikke.
De må have slået mig,
men jeg husker det ikke!
Når jeg er ovre den her brandert,
må jeg se at få noget at drikke!”
