Ang Kaluoy sang Dios sa mga Judio
1Ti ano, ginsikway na bala sang Dios ang iya katawhan nga mga Israelinhon? Wala gid. Kay ako mismo isa ka Israelinhon, kaliwat ni Abraham, kag sakop sang tribo ni Benjamin. 2Wala ginsikway sang Dios ang iya katawhan nga ginpili na niya sang una pa. Nadumduman bala ninyo ang ginasiling sang Kasulatan parte kay Elias? Indi bala nagreklamo siya sa Dios parte sa ginahimo sang Israel? 3Siling niya, “Ginoo, ginpamatay nila ang imo mga propeta, kag gin-guba nila ang imo mga halaran. Ako na lang isa ang nabilin kag ginatinguhaan man nila ako nga patyon.”11:3 1 Har. 19:10, 14. 4Pero ano bala ang sabat sang Ginoo sa iya? “May ginbilin ako nga 7,000 ka Israelinhon nga wala nagluhod sa imahen ni Baal.”11:4 Baal: Tan-awa ang Lista sang mga Pulong sa likod. 11:4 1 Har. 19:18. 5Amo man ini subong sa aton panahon. May nabilin pa nga mga Israelinhon nga nagatuo sa Dios, kay ginpili niya sila tungod sa iya bugay. 6Ang pagpili sa ila indi tungod sa ila maayo nga binuhatan kundi suno sa bugay sang Dios; kay kon ginabasi sa maayo nga binuhatan, indi na ina matawag nga bugay.
7Karon, makasiling kita nga ang mga Israelinhon wala nakabaton sang ila ginahandom nga mangin matarong. Ang ginpili lang sang Dios amo ang nakabaton sang ila ginahandom, pero ang iban ginpatig-a ang ila ulo. 8Amo ini ang ginsiling sang Kasulatan parte sa ila, “Daw sa ginpatulog sila sang Dios sing mahamuok, kag hasta subong indi nila maintiendihan ang ila nakita kag nabatian.”11:8 Deu. 29:4; Isa. 29:10. 9Nagsiling man si David parte sa ila, “Kabay pa nga ang ila mga punsyon11:9 ila mga punsyon: siguro ang buot silingon, ang mga punsyon sa ila nga paghalad sa templo ukon mga piesta. Sa literal, lamisa. magadala sa ila sang kalaglagan, kasandaran, kag silot. 10Kabay pa nga mabulagan sila. Kag kabay pa nga indi pagkuhaon ang mabug-at nga ila ginapas-an agod magbuluktot sila permi.”11:10 Salmo 69:22-23.
11Nasandad ang mga Judio kay wala sila nagtuo kay Cristo. Ti, ano karon? Nagakahulugan bala nga padayon na gid ang ila pagkahulog? Indi! Kundi tungod sa ila paglapas, nahatagan sing kahigayunan ang mga indi Judio nga maluwas. Kag sa sini mahisa ang mga Judio. 12Karon, kon ang paglapas kag ang kakulangan sang mga Judio nagdala sang madamo nga pagpakamaayo sa mga tawo sa bug-os nga kalibutan, daw ano pa gid nga mga pagpakamaayo ang mangin resulta kon makompleto ang mga Judio nga dapat magtuo sa iya.
Ang Kaluwasan sang mga Indi Judio
13Karon, nagahambal ako sa inyo nga mga indi Judio. Ginhimo ako sang Dios nga apostol para sa inyo agod ibalita ko sa inyo ang parte kay Cristo. Kag ginakabig ko nga importante ini nga buluhaton nga ginhatag sa akon, 14kay basi kon paagi sini mapahisa ko sa inyo ang akon mga kapareho nga mga Judio, agod ang iban sa ila magtuo man kag maluwas. 15Kay kon ang pagsikway sang Dios sa mga Judio nangin kabangdanan nga ang iban nga mga tawo sa kalibutan nakapalapit sa Dios, daw ano pa gid ang mangin resulta kon ang mga Judio batunon liwat sang Dios. Mangin pareho sila sa mga patay nga nabanhaw.
16Ang halimbawa sang mga Judio pareho sini: kon ang bahin sang tinapay nahalad sa Dios, ang bilog nga tinapay iya man sang Dios. Kag kon ang gamot sang kahoy iya sang Dios, ang mga sanga sang kahoy iya man sang Dios.11:16 Ang buot silingon ni Pablo sa bersikulo 16, kon si Abraham iya sang Dios, ang iya mga kaliwat iya man sang Dios. 17Ang mga Judio pareho sang mga sanga sang kahoy nga olibo nga ginpang-utod. Kag kamo nga mga indi Judio pareho sang mga sanga sang talunon nga olibo nga ginsugpon sa ginpang-utdan nga mga sanga. Gani nakaambit kamo sang mga kaayuhan nga ginhatag sang Dios sa mga Judio. 18Pero indi kamo maghunahuna nga mas maayo pa kamo sang sa mga sanga nga ginpang-utod. Dumduma ninyo nga kamo mga sanga lang. Indi kamo ang nagabuhi sa gamot, kundi ang gamot amo ang nagabuhi sa inyo.
19Basi kon may magsiling sa inyo, “Ngaa ginpang-utod sila kag kami ang ginsugpon kon indi kami mas maayo sang sa ila?” 20Ginpang-utod sila tungod nga wala sila nagtuo kay Cristo kag kamo ang ginsugpon tungod nga nagtuo kamo. Gani indi kamo magpabugal, kundi mag-andam kamo. 21Tungod kay kon ginapang-utod sang Dios ang natural nga mga sanga nga amo ang mga Judio, mahapos ang pagpang-utod sa inyo, kay kamo mga ginsugpon lang nga mga sanga. 22Diri makita ang kaayo sang Dios kag ang iya pagkaestrikto. Estrikto siya sa mga tawo nga indi magtuo sa iya, pero maayo siya sa inyo, kon nagapabilin kamo sa iya kaayo. Pero kon indi, pang-utdon man niya kamo. 23Kag kon indi na magpatig-a ang mga Judio kundi magtuo man, isugpon niya liwat sila sa puno, kay sarang ina mahimo sang Dios. 24Kay kamo nga mga indi Judio pareho sang mga sanga sang talunon nga olibo nga ginpang-utod kag ginpangsugpon sa natural nga olibo nga amo ang mga Judio, bisan pa nga indi ini kinaandan nga paagi. Pero mas mahapos para sa Dios nga ibalik ang natural nga mga sanga sa iya ginhalinan nga puno.
Ang Kaluoy sang Dios para sa Tanan
25Mga utod ko kay Cristo, gusto ko nga mahibaluan ninyo ining tinago nga kamatuoran, agod indi kamo magpabugal nga daw si sin-o gid kamo. Ang pagpatig-a sang mga Judio umalagi lang kag hasta gid lang sa tion nga makompleto na ang mga indi Judio nga dapat magtuo sa iya. 26Pagkatapos sini maluwas ang bug-os nga Israel, pareho sang ginasiling sang Kasulatan,
“Magahalin sa Zion ang Manluluwas;
kuhaon niya ang tanan nga kalautan sa mga kaliwat ni Jacob.
27Kag amo ini ang akon kasugtanan sa ila:
patawaron ko ang ila mga sala.”11:27 Isa. 59:20-21; Jer. 31:33-34.
28Tungod kay ginsikway sang mga Judio ang Maayong Balita, nangin kaaway sila sang Dios, agod kamo nga mga indi Judio mahatagan sang kahigayunan nga maluwas. Pero tungod nga mga pinili sila sang Dios, ginahigugma niya sila. Kay ginpromisa niya ini sang una sa ila mga katigulangan nga palanggaon niya ang ila mga kaliwat. 29Kag wala nagabaylo ang Dios sang iya hunahuna parte sa mga tawo nga iya ginapili kag ginapakamaayo. 30Sang una, kamo nga mga indi Judio wala nagtuman sa Dios. Pero karon, tungod nga ang mga Judio wala nagtuman sa iya, ginakaluoyan kamo sang Dios. 31Kag amo man ang matabo sa ila, nga bisan subong wala sila nagatuman sa Dios, kaluoyan man niya sila tungod nga ginakaluoyan niya kamo. 32Kay gintugutan sang Dios nga ang tanan nga tawo mangin ulipon sang ila mga sala agod ipakita niya sa tanan ang iya kaluoy.
Pagpasalamat sa mga Kaayo sang Dios
33Makatilingala gid ang kaayo sang Dios! Indi ta matungkad ang iya kaalam kag ang iya nahibaluan! Sin-o bala ang makaintiendi sang iya hunahuna kag sang iya mga pamaagi? 34Pareho sang ginasiling sa Kasulatan,
“Sin-o bala ang nakahibalo sang hunahuna sang Ginoo?
Sin-o bala ang makatudlo sa iya kon ano ang iya dapat himuon?11:34 Isa. 40:13.
35Wala kita sing may ihatag sa iya
agod nga may bayaran siya sa aton.”11:35 Job 41:11.
36Kay ang tanan nga butang nagahalin sa Dios, kag ginhimo ini paagi sa iya kag para sa iya. Dayawon siya sa wala sing katapusan! Amen.
The remnant of Israel
1I ask then: did God reject his people? By no means! I am an Israelite myself, a descendant of Abraham, from the tribe of Benjamin. 2God did not reject his people, whom he foreknew. Don’t you know what Scripture says in the passage about Elijah – how he appealed to God against Israel: 3‘Lord, they have killed your prophets and torn down your altars; I am the only one left, and they are trying to kill me’11:3 1 Kings 19:10,14? 4And what was God’s answer to him? ‘I have reserved for myself seven thousand who have not bowed the knee to Baal.’11:4 1 Kings 19:18 5So too, at the present time there is a remnant chosen by grace. 6And if by grace, then it cannot be based on works; if it were, grace would no longer be grace.
7What then? What the people of Israel sought so earnestly they did not obtain. The elect among them did, but the others were hardened, 8as it is written:
‘God gave them a spirit of stupor,
eyes that could not see
and ears that could not hear,
to this very day.’11:8 Deut. 29:4; Isaiah 29:10
9And David says:
‘May their table become a snare and a trap,
a stumbling-block and a retribution for them.
10May their eyes be darkened so they cannot see,
and their backs be bent for ever.’11:10 Psalm 69:22,23
Ingrafted branches
11Again I ask: did they stumble so as to fall beyond recovery? Not at all! Rather, because of their transgression, salvation has come to the Gentiles to make Israel envious. 12But if their transgression means riches for the world, and their loss means riches for the Gentiles, how much greater riches will their full inclusion bring!
13I am talking to you Gentiles. Inasmuch as I am the apostle to the Gentiles, I take pride in my ministry 14in the hope that I may somehow arouse my own people to envy and save some of them. 15For if their rejection brought reconciliation to the world, what will their acceptance be but life from the dead? 16If the part of the dough offered as firstfruits is holy, then the whole batch is holy; if the root is holy, so are the branches.
17If some of the branches have been broken off, and you, though a wild olive shoot, have been grafted in among the others and now share in the nourishing sap from the olive root, 18do not consider yourself to be superior to those other branches. If you do, consider this: you do not support the root, but the root supports you. 19You will say then, ‘Branches were broken off so that I could be grafted in.’ 20Granted. But they were broken off because of unbelief, and you stand by faith. Do not be arrogant, but tremble. 21For if God did not spare the natural branches, he will not spare you either.
22Consider therefore the kindness and sternness of God: sternness to those who fell, but kindness to you, provided that you continue in his kindness. Otherwise, you also will be cut off. 23And if they do not persist in unbelief, they will be grafted in, for God is able to graft them in again. 24After all, if you were cut out of an olive tree that is wild by nature, and contrary to nature were grafted into a cultivated olive tree, how much more readily will these, the natural branches, be grafted into their own olive tree!
All Israel will be saved
25I do not want you to be ignorant of this mystery, brothers and sisters, so that you may not be conceited: Israel has experienced a hardening in part until the full number of the Gentiles has come in, 26and in this way11:26 Or and so all Israel will be saved. As it is written:
‘The deliverer will come from Zion;
he will turn godlessness away from Jacob.
27And this is11:27 Or will be my covenant with them
when I take away their sins.’11:27 Isaiah 59:20,21; 27:9 (see Septuagint); Jer. 31:33,34
28As far as the gospel is concerned, they are enemies for your sake; but as far as election is concerned, they are loved on account of the patriarchs, 29for God’s gifts and his call are irrevocable. 30Just as you who were at one time disobedient to God have now received mercy as a result of their disobedience, 31so they too have now become disobedient in order that they too may now11:31 Some manuscripts do not have now. receive mercy as a result of God’s mercy to you. 32For God has bound everyone over to disobedience so that he may have mercy on them all.
Doxology
33Oh, the depth of the riches of the wisdom and11:33 Or riches and the wisdom and the knowledge of God!
How unsearchable his judgments,
and his paths beyond tracing out!
34‘Who has known the mind of the Lord?
Or who has been his counsellor?’11:34 Isaiah 40:13
35‘Who has ever given to God,
that God should repay them?’11:35 Job 41:11
36For from him and through him and for him are all things.
To him be the glory for ever! Amen.
