1Ginpamalandungan ko gid ato tanan nga mga butang kag nareyalisar ko nga ara sa pagbuot sang Dios ang ginahimo sang matarong kag maalamon nga tawo. Pero wala nakahibalo ang ini nga tawo kon gugma ukon kaugot ang nagahulat sa iya. 2Pareho lang ang dangatan sang tanan nga klase sang tawo—ang matarong kag ang malaot, ang maayo kag ang malain,9:2 kag ang malain: Wala ini sa Hebreo, pero makita sa iban nga dumaan nga mga teksto. ang matinlo kag ang mahigko,9:2 matinlo kag ang mahigko: Ang takos kag ang indi takos nga magpartisipar sa mga seremonya sang relihiyon sang mga Israelinhon. kag ang nagahalad kag ang wala nagahalad. Pareho lang ang maayo nga tawo kag ang makasasala, kag pareho lang ang nagapanumpa kag ang wala nagapanumpa. 3Amo ini ang indi maayo sa tanan nga nagakalatabo sa kalibutan: pareho lang ang dangatan sang tanan. Indi lang ina, kundi puro lang kalautan kag kabuangan ang ginahunahuna sang tawo samtang nagakabuhi siya; kag sa ulihi mapatay man siya. 4Subong nga ang buhi nga ido mas maayo sang sa patay nga leon, ang buhi nga tawo mas maayo sang sa patay nga tawo. Kay ang buhi may paglaom pa, 5kag nahibaluan niya nga mapatay siya. Pero ang patay wala sing may nahibaluan kag wala na siya sing balos pa nga batunon, kag nalimtan na siya. 6Ang iya gugma, kaugot kag kaimon nadula na. Wala na siya sing labot hasta san-o sa tanan nga nagakalatabo diri sa kalibutan.
7Sige, magkaon ka kag mag-inom sang bino nga may kalipay, kay ginbuot na sang Dios sang una pa nga himuon mo ini. 8Magmasinadyahon kag magmalipayon ka permi.9:8 Magmasinadyahon… permi: sa literal, magsuksok ka sang bayo nga puti kag haplasan mo ang imo ulo sang lana. 9Magpangalipay ka upod sa imo hinigugma nga asawa sa bug-os mo nga kabuhi nga wala sing pulos, nga ginhatag sang Dios sa imo diri sa kalibutan. Kay para ina sa imo, sa imo pagpangabudlay diri sa kalibutan. 10Himua ang bisan ano nga imo ginahimo sa imo masarangan, kay didto sa lugar sang mga patay, nga sa diin ikaw nagapakadto, wala na sing trabaho. Wala na man sing pagplano didto, kag wala man sing kaalam ukon ihibalo.
11May nakita pa gid ako diri sa kalibutan: Indi tanan nga madasig magdalagan nagadaog sa palumba, kag indi tanan nga makusog nagadaog sa inaway. Indi tanan nga maalamon makakita sang palangabuhian, indi tanan nga maalam nagamanggaranon, kag indi tanan nga may abilidad ginapaboran. Kay nagaabot sa tagsa ka tawo ang iya kapalaran. 12Indi lang ina, kundi wala man siya nakahibalo kon san-o magaabot ang iya tion.9:12 ang iya tion sang kamatayon ukon/kag kalisod. Pareho siya sa pispis nga nasiod ukon sa isda nga napukot; nagakabiktima siya sa malain nga tion nga gulpi lang nagaabot sa iya.
Ang Kaalam mas Maayo pa sang sa Kabuangan
13Nakita ko man diri sa kalibutan ang isa ka halimbawa sang kaalam nga nanamian ko gid: 14May isa ka gamay nga siyudad, kag gamay lang ang mga pumuluyo sini. Ginkibon ini sang isa ka gamhanan nga hari kaupod ang iya mga soldado. Naghimo sila sang dalagko nga pangwasak sa pader, kag dayon ginsalakay nila ang siyudad. 15Didto sa amo nga siyudad may isa ka tawo nga imol pero maalamon, nga sarang kuntani makaluwas sa sini nga siyudad paagi sa iya kaalam. Pero wala gid sing may nakadumdom sa iya.9:15 nga sarang… sa iya: ukon, kag ginluwas niya ang ato nga siyudad paagi sa iya kaalam. Pero pagkatapos sadto, wala na siya pagdumduma sang mga tawo. 16Nagsiling ako nga mas maayo pa ang kaalam sang sa kusog, pero ang kaalam sang imol nga tawo wala ginahatagan sang importansya kag wala sing may nagasapak sa iya ginahambal. 17Mas maayo pa nga magpamati sa hinay nga hambal sang maalamon nga tawo sang sa magpamati sa singgit sang buang-buang nga pangulo.9:17 buang-buang nga pangulo: ukon, pangulo sang mga buang-buang. 18Ang kaalam mas maayo pa sang sa mga armas sa inaway. Pero ang isa ka makasasala makaguba sa madamo nga kaayuhan.
O destino de todos
1Também isto cuidadosamente tomei em consideração, que os justos e os sábios estão dependentes da vontade de Deus. Os homens não sabem sequer se virão a conhecer o amor ou o ódio. Não podem prever coisa nenhuma. 2Acontece o mesmo a toda a gente, tanto ao justo como ao ímpio, ao bom e ao mau, ao puro e ao impuro, ao que consagra sacrifícios e louvores e àquele que não os oferece. O que acontece com o homem bom, ocorre também com o pecador, e o que faz juramentos passa pelas mesmas circunstâncias que aquele que evita jurar.
3Essa é a razão por que os homens não procuram ser bons e escolhem os seus maus caminhos; porque na vida não lhes resta senão, como esperança, a morte. 4A esperança é apenas para os vivos. Um cão vivo vale mais que um leão morto!
5Os vivos, esses sabem, pelo menos, que hão de morrer! Os mortos não sabem nada, nem sequer têm memória. 6Tudo o que fizeram, os seus amores, ódios, invejas, tudo se foi com eles e já não têm participação, de espécie alguma, naquilo que se passa aqui na Terra. 7Por isso, come e bebe com alegria, porque Deus já se agradou do que fazes! 8Veste sempre roupa de festa e nunca deixes de ungir a tua cabeça com óleo! 9Vive feliz com a mulher que amas, cada dia da breve existência que Deus te concede aqui no mundo. Esse é o quinhão com que Deus te recompensa pelo que passas aqui em baixo. 10Tudo o que fizeres, fá-lo bem, porque no mundo dos mortos9.10 Sheol. Segundo o pensamento hebraico do Antigo Testamento, é o lugar dos mortos, mas não necessariamente como um sepulcro ou sepultura, que é um lugar de morte e definhamento, mas sim um lugar de existência consciente, embora sombria e infeliz., para onde acabarás por ir, não há realizações, nem planos para fazer, nem coisas para compreender e analisar.
11Voltei-me de novo para o que se passa sobre a face da Terra e vi que os que correm mais rápido não são sempre os que ganham as corridas, nem são os mais fortes que ganham sempre as batalhas. Também vi que os homens mais sábios são frequentemente pobres e que os mais capazes não são necessariamente famosos; o tempo e a sorte sobrevêm a todos.
12O ser humano nunca é capaz de prever quando sobrevirão tempos maus. Como o peixe capturado na rede ou o pássaro apanhado na armadilha, assim vê a desgraça cair-lhe em cima, repentinamente.
A sabedoria é melhor que a tolice
13Há ainda outra coisa que me impressionou bastante, enquanto observava os assuntos dos homens. 14Havia uma pequena localidade, apenas com alguns habitantes. Veio um poderoso rei atacá-la com o seu exército e sitiá-la com grandes engenhos bélicos. 15Vivia ali um homem sábio, muito pobre, que sabia como salvar aquela povoação, mas ninguém se preocupou em ir ter com ele. 16Então dei-me conta de que, apesar da sabedoria ser melhor do que a força, se uma pessoa sábia for pobre será desprezada, e aquilo que ela disser não será tido em consideração. 17Mesmo assim, vale mais escutar as palavras sábias de um homem sensato, falando calmamente, do que os gritos dum rei de tolos. 18A sabedoria tem mais valor do que um arsenal de guerra, mas um só erro é capaz de destruir os bens que ela concede.
