Isaias 37 – HLGN & NVI

Ang Pulong Sang Dios

Isaias 37:1-38

Nagpalaygay si Haring Hezekia kay Isaias

(2 Har. 19:1-7)

1Sang pagkabati ni Haring Hezekia sa ginbalita sa iya, gin-gisi niya ang iya bayo kag nagsuksok sang sako sa pagpakita sang iya pagpangasubo, kag nagkadto siya sa templo sang Ginoo. 2Ginpakadto niya kay Isaias nga anak ni Amoz sila ni Eliakim nga administrador sang palasyo, si Shebna nga sekretaryo, kag ang mga nagapangulo nga mga pari. Tanan sila nagasuksok sang sako.

3Pag-abot nila kay Isaias, nagsiling sila sa iya, “Amo ini ang ginasiling ni Hezekia: Nagaantos kita sa sini nga tion; ginasilutan37:3 ginasilutan: ukon, ginainsultuhan. kag ginapakahuy-an kita. Pareho kita sa manugbata nga wala na sing kusog sa pagbun-a sang iya bata. 4Ginsugo sang hari sang Asiria ang iya kumander sa pagyaguta sa buhi nga Dios. Basi pa lang talupangdon sang Ginoo nga imo Dios ang ginsiling sang kumander kag silutan siya sa iya mga ginhambal. Gani magpangamuyo ka para sa aton nga nagkalabilin.”

5Pagkatapos hambal sang mga opisyal nga ginpadala ni Haring Hezekia, 6nagsiling si Isaias sa ila, “Hambali ninyo ang inyo agalon nga si Haring Hezekia nga amo ini ang ginasiling sang Ginoo: Indi ka magkahadlok sa imo nabatian nga pagyaguta sa akon sang mga bata-bata sang hari sang Asiria. 7Pamati! Patalangon ko37:7 Patalangon ko: sa literal, Pasudlan ko sang espiritu. ang hari sang Asiria. Makabati siya sang balita nga makapabalik sa iya sa iya nasyon. Kag didto ipapatay ko siya paagi sa espada.”

Nagpamahog Liwat ang Asiria

(2 Har. 19:8-19)

8Karon, sang mabatian sang kumander sang mga soldado sang Asiria nga naghalin na sa Lakish ang ila hari kag nagpakig-away sa Libna, nagkadto siya didto. 9Nabalitaan ni Haring Senakerib sang Asiria nga si Haring Tirhaka sang Etiopia37:9 Etiopia: sa Hebreo, Cush. nagapadulong sa pagpakig-away sa iya. Pagkabati niya sini, nagpadala siya sang mga mensahero kay Hezekia sa pagsiling sini: 10“Indi ka magpatunto sa dios nga imo ginasaligan kon magsiling siya, ‘Ang Jerusalem indi pag-itugyan sa kamot sang hari sang Asiria.’ 11Pamati! Ikaw mismo ang nakabati kon ano ang ginhimo sang mga hari sang Asiria sa halos tanan nga nasyon. Ginlaglag nila sila sing bug-os. Kag ikaw, nagahunahuna ka bala nga makaluwas ka? 12Ginpanglaglag sang akon mga katigulangan ang mga banwa sang Gozan, Haran, Rezef, kag ang katawhan sang Eden nga ara sa Telasar. Naluwas bala sila sang ila mga dios? 13May nahimo bala ang mga hari sang Hamat, Arpad, Sefarvaim, Hena, kag Iva.”

Ang Pangamuyo ni Hezekia

14Pagkatapos basa ni Hezekia sa sulat nga ginhatag sa iya sang mga mensahero, nagkadto siya sa templo sang Ginoo kag ginhumlad ang sulat sa presensya sang Ginoo. 15Dayon nagpangamuyo siya, 16Ginoo nga Makagagahom, Dios sang Israel nga nagapungko sa trono sa tunga-tunga sang mga kerubin, ikaw lang ang Dios nga nagadumala sa tanan nga ginharian diri sa kalibutan. Ginhimo mo ang kalangitan kag ang kalibutan. 17Ginoo, pamatii kag tan-awa ang nagakalatabo. Pamatii ang tanan nga ginsiling ni Senakerib sa pagyaguta sa imo, O buhi nga Dios. 18Matuod, Ginoo, nga ginpanglaglag sang mga hari sang Asiria ang madamo nga mga nasyon, 19pati ang ila sini mga dios-dios paagi sa paghaboy sini sa kalayo. Kay indi ini matuod nga mga dios kundi mga bato lang kag mga kahoy nga ginhimo sang tawo. 20Gani karon, Ginoo nga amon Dios, luwasa kami sa kamot sang Asiria, agod ang tanan nga ginharian diri sa kalibutan makahibalo nga ikaw lang, Ginoo, ang Dios.”

Ang Pagkalaglag ni Haring Senakerib sang Asiria

(2 Har. 19:20-37)

21Dayon nagpadala si Isaias nga anak ni Amoz sang sini nga mensahi kay Hezekia: Amo ini ang ginasiling sang Ginoo, ang Dios sang Israel: Tungod kay nagpangamuyo ka parte kay Haring Senakerib sang Asiria, 22amo ini ang ginasiling sang Ginoo kontra sa iya: “Ginakadlawan kag ginatamay ka sang mga pumuluyo sang Zion,37:22 mga pumuluyo sang Zion: sa literal, birhen nga anak nga babayi sang Zion. ang siyudad sang Jerusalem. Nagalungo-lungo sila sa pagyaguta sa imo samtang nagapalagyo ka. 23Sin-o bala ang imo gin-insulto kag ginpasipalahan? Sin-o bala ang ginpataasan mo sang imo tingog kag ginpabugalan? Indi bala ako, ang Balaan nga Dios sang Israel? 24Paagi sa imo mga alagad, ginyaguta mo ako. Nagsiling ka pa, ‘Paagi sa akon madamo nga mga karwahe nasaka ko ang mataas nga mga bukid, ang putokputokan sang mga bukid sang Lebanon. Ginpangtapas ko ang iya pinakamataas nga sedro kag pinakamaayo nga sipres.37:24 sedro… sipres: mga klase ini sang mga kahoy. Nakaabot ako sa putokputokan sini nga may madabong nga kakahuyan. 25Nagpakutkot ako sang mga bubon sa iban nga mga lugar,37:25 sa iban nga mga lugar: Ara ini sa Dead Sea Scrolls, pero wala sa Masoretic Text. kag nag-inom halin sa sini nga mga bubon. Sa akon nga pag-agi, nagmala ang mga sapa sa Egipto.’

26“Matuod nga ginpangguba mo ang napaderan nga mga banwa. Pero wala ka bala nakahibalo nga madugay ko na ini nga ginpat-od? Dugay ko na ini nga ginplano nga matabo, kag karon ginatuman ko na ini. 27Ang mga pumuluyo sang mga banwa nga ginpangguba mo nadulaan sang kusog; nahadlok sila kag nahuy-an. Pareho sila sa mga hilamon sa latagon nga dali lang malaya ukon sa mga hilamon nga nagatubo sa atop sang balay, nga sang pag-ulhot nalaya dayon.

28“Pero nahibaluan ko ang tanan parte sa imo, kon diin ka nagatiner, ukon diin ka nagahalin ukon nagakadto, kag kon ano ang imo kaakig sa akon. 29Tungod kay nabatian ko ang imo kaakig sa akon kag ang imo pagpabugal, kaw-itan ko ang imo ilong kag busalan ang imo baba, kag guyuron pabalik sa imo ginhalinan, sa dalan nga imo gin-agyan.”

30Dayon nagsiling si Isaias kay Hezekia, “Amo ini ang tanda nga proteksyunan sang Ginoo ang Jerusalem sa mga taga-Asiria: Karon nga tuig ang inyo kaunon amo ang mga bunga sang mga tanom nga nagtubo lang, kag sa sunod nga tuig amo ang mga bunga sang mga tanom nga nagtubo sa gintubuan man sadto. Pero sa ikatatlo nga tuig makatanom na kamo sang uyas kag makaani. Makatanom man kamo sang mga ubas kag makakaon sang bunga sini. 31Sa liwat, ang mga nagkalabilin nga buhi sa Juda magauswag pareho sa tanom nga nagapanggamot sing madalom kag nagapamunga. 32Kay may magakalabilin nga buhi nga magalalapta halin sa Jerusalem, sa Bukid sang Zion. Siguraduhon gid sang Ginoo nga Makagagahom nga matuman ini.

33“Amo ini ang ginasiling sang Ginoo parte sa hari sang Asiria: Indi siya makasulod sa siyudad sang Jerusalem ukon makapana sini. Indi siya makapalapit nga may taming ukon makapalibot sa mga pader sang siyudad sa pagkibon sini. 34Magabalik siya sa iya ginhalinan, sa dalan nga iya gin-agyan. Ako, ang Ginoo, nagasiling nga indi gid siya makasulod sa sini nga siyudad. 35Protektaran kag luwason ko ini nga siyudad para sa akon kadungganan kag tungod sa akon promisa kay David nga akon alagad.”

36Dayon nagkadto ang anghel sang Ginoo sa kampo sang mga taga-Asiria kag ginpatay niya ang 185,000 ka soldado. Pagkaaga, pagbugtaw sang mga nagkalabilin nga buhi, nakita nila ang madamo nga mga bangkay. 37Tungod sini, nagpauli si Senakerib sa Nineve kag didto nagtiner.

38Isa ka adlaw, samtang nagasimba si Senakerib sa templo sang iya dios nga si Nisroc, ginpatay siya paagi sa espada sang iya duha ka anak nga lalaki nga sila ni Adramelec kag Sharezer, kag dayon nagpalagyo sila sa Ararat. Ang isa niya ka anak nga si Esarhadon amo ang nagbulos sa iya bilang hari.

Nueva Versión Internacional

Isaías 37:1-38

Isaías profetiza la liberación de Jerusalén

37:1-132R 19:1-13

1Cuando el rey Ezequías escuchó esto, se rasgó las vestiduras, se vistió de luto y fue al Templo del Señor. 2Además, envió a Eliaquín, administrador del palacio, al cronista Sebna y a los sacerdotes más ancianos, todos vestidos de luto, para hablar con el profeta Isaías, hijo de Amoz. 3Y estos dijeron a Isaías: «Así dice Ezequías: “Hoy es un día de angustia, castigo y deshonra, como cuando los hijos están a punto de nacer y no se tienen fuerzas para darlos a luz. 4Tal vez el Señor tu Dios oiga las palabras del comandante en jefe, a quien su señor, el rey de Asiria, envió para insultar al Dios viviente. ¡Que el Señor tu Dios lo castigue por las palabras que ha oído! Eleva, pues, una oración por el remanente del pueblo que aún sobrevive”».

5Cuando los funcionarios del rey Ezequías fueron a ver a Isaías, 6este les dijo: «Díganle a su señor que así dice el Señor: “No temas por las blasfemias que has oído y que han pronunciado contra mí los subalternos del rey de Asiria. 7¡Mira! Voy a poner un espíritu en él, de manera que cuando oiga cierto rumor regrese a su propio país. Allí haré que lo maten a filo de espada”».

8Cuando el comandante en jefe se enteró de que el rey de Asiria había salido de Laquis, se retiró y encontró al rey luchando contra Libná.

9Luego Senaquerib recibió el informe de que Tiracá, rey de Cus, había salido para luchar contra él. Al enterarse de esto, envió mensajeros a Ezequías 10para que le dijeran: «Tú, Ezequías, rey de Judá: No dejes que tu Dios, en quien confías, te engañe cuando dice: “No caerá Jerusalén en manos del rey de Asiria”. 11Sin duda te habrás enterado de lo que han hecho los reyes de Asiria en todos los países, destruyéndolos por completo. ¿Y acaso vas tú a librarte? 12¿Libraron sus dioses a las naciones que mis antepasados han destruido: Gozán, Jarán, Résef y la gente de Edén que vivía en Telasar? 13¿Dónde están el rey de Jamat, el rey de Arfad, el rey de la ciudad de Sefarvayin, de Hená o Ivá?».

Oración de Ezequías

37:14-202R 19:14-19

14Ezequías tomó la carta de mano de los mensajeros y la leyó. Luego subió al Templo del Señor, la desplegó delante del Señor, 15y oró así: 16«Señor de los Ejércitos, Dios de Israel, entronizado sobre los querubines: solo tú eres el Dios de todos los reinos de la tierra. Tú has hecho los cielos y la tierra. 17Presta atención, Señor, y escucha; abre tus ojos, Señor, y mira; escucha todas las palabras que Senaquerib ha mandado a decir para insultar al Dios viviente.

18»Es verdad, Señor, que los reyes asirios han asolado todas estas naciones y sus tierras. 19Han arrojado al fuego sus dioses y los han destruido, porque no eran dioses, sino solo madera y piedra, obra de manos humanas. 20Ahora, pues, Señor y Dios nuestro, sálvanos de su mano, para que todos los reinos de la tierra sepan que solo tú, Señor, eres Dios».37:20 solo tú, Señor, eres Dios (Qumrán y LXX; véase también 2R 19:19); solo tú eres el Señor (TM).

Muerte de Senaquerib

37:21-382R 19:20-37; 2Cr 32:20-21

21Entonces Isaías, hijo de Amoz, envió este mensaje a Ezequías:

«Así dice el Señor, Dios de Israel: Por cuanto me has rogado respecto a Senaquerib, rey de Asiria, 22esta es la palabra que yo, el Señor, he pronunciado contra él:

»La virginal hija de Sión

te desprecia y se burla de ti.

La hija de Jerusalén

menea la cabeza al verte huir.

23¿A quién has insultado?

¿Contra quién has blasfemado?

¿Contra quién has alzado la voz

y levantado los ojos con orgullo?

¡Contra el Santo de Israel!

24Has enviado a tus siervos

a insultar al Señor, diciendo:

“Con mis numerosos carros de combate

escalé las cumbres de las montañas,

las laderas del Líbano.

Talé sus cedros más altos,

sus cipreses más selectos.

Alcancé sus cumbres más lejanas

y sus bosques más frondosos.

25Cavé pozos en tierras extranjeras37:25 en tierras extranjeras (Qumrán; véase también 2R 19:24); TM no incluye esta frase.

y en esas aguas apagué mi sed.

Con las plantas de mis pies

sequé todos los ríos de Egipto”.

26»¿No te has dado cuenta?

Hace mucho tiempo que lo he preparado.

Desde tiempo atrás lo vengo planeando

y ahora lo he llevado a cabo;

por eso tú has dejado en ruinas

a las ciudades fortificadas.

27Sus habitantes, impotentes,

están desalentados y avergonzados.

Son como plantas en el campo,

como tiernos pastos verdes,

como hierba que brota sobre el techo

y que se quema37:27 y que se quema (mss. hebreos; véanse Qumrán y 2R 19:26); y como un campo (TM). antes de crecer.

28»Yo sé bien cuándo te sientas,

cuándo sales, cuándo entras

y cuánto ruges contra mí.

29Porque has rugido contra mí

y tu insolencia ha llegado a mis oídos,

te pondré una argolla en la nariz

y un freno en la boca.

Además, por el mismo camino por donde viniste

te haré regresar.

30»Esta será la señal para ti, Ezequías:

»Este año comerán lo que crezca por sí solo,

y el segundo año lo que de allí brote.

Pero al tercer año sembrarán y cosecharán,

plantarán viñas y comerán su fruto.

31Una vez más los sobrevivientes de la tribu de Judá

echarán raíces abajo y, arriba, darán fruto.

32Porque de Jerusalén saldrá un remanente,

del monte Sión un grupo de sobrevivientes.

Esto lo hará mi celo,

celo del Señor de los Ejércitos.

33»Yo, el Señor, declaro esto acerca del rey de Asiria:

»“No entrará en esta ciudad

ni lanzará contra ella una sola flecha.

No se enfrentará a ella con escudos,

ni construirá contra ella una rampa de asalto.

34Volverá por el mismo camino que vino;

¡en esta ciudad no entrará!”.

Yo, el Señor, lo afirmo.

35Por mi honor y por consideración a David mi siervo,

defenderé esta ciudad y la salvaré».

36Entonces el ángel del Señor salió y mató a ciento ochenta y cinco mil hombres del campamento asirio. A la mañana siguiente, cuando los demás se levantaron, allí estaban tendidos todos los cadáveres. 37Así que Senaquerib, rey de Asiria, levantó el campamento y se retiró. Volvió a Nínive y permaneció allí.

38Pero un día, mientras adoraba en el templo de su dios Nisroc, sus hijos Adramélec y Sarézer lo mataron a espada y escaparon a la tierra de Ararat. Y su hijo Esarjadón lo sucedió en el trono.