Isaias 37 – HLGN & NIVUK

Ang Pulong Sang Dios

Isaias 37:1-38

Nagpalaygay si Haring Hezekia kay Isaias

(2 Har. 19:1-7)

1Sang pagkabati ni Haring Hezekia sa ginbalita sa iya, gin-gisi niya ang iya bayo kag nagsuksok sang sako sa pagpakita sang iya pagpangasubo, kag nagkadto siya sa templo sang Ginoo. 2Ginpakadto niya kay Isaias nga anak ni Amoz sila ni Eliakim nga administrador sang palasyo, si Shebna nga sekretaryo, kag ang mga nagapangulo nga mga pari. Tanan sila nagasuksok sang sako.

3Pag-abot nila kay Isaias, nagsiling sila sa iya, “Amo ini ang ginasiling ni Hezekia: Nagaantos kita sa sini nga tion; ginasilutan37:3 ginasilutan: ukon, ginainsultuhan. kag ginapakahuy-an kita. Pareho kita sa manugbata nga wala na sing kusog sa pagbun-a sang iya bata. 4Ginsugo sang hari sang Asiria ang iya kumander sa pagyaguta sa buhi nga Dios. Basi pa lang talupangdon sang Ginoo nga imo Dios ang ginsiling sang kumander kag silutan siya sa iya mga ginhambal. Gani magpangamuyo ka para sa aton nga nagkalabilin.”

5Pagkatapos hambal sang mga opisyal nga ginpadala ni Haring Hezekia, 6nagsiling si Isaias sa ila, “Hambali ninyo ang inyo agalon nga si Haring Hezekia nga amo ini ang ginasiling sang Ginoo: Indi ka magkahadlok sa imo nabatian nga pagyaguta sa akon sang mga bata-bata sang hari sang Asiria. 7Pamati! Patalangon ko37:7 Patalangon ko: sa literal, Pasudlan ko sang espiritu. ang hari sang Asiria. Makabati siya sang balita nga makapabalik sa iya sa iya nasyon. Kag didto ipapatay ko siya paagi sa espada.”

Nagpamahog Liwat ang Asiria

(2 Har. 19:8-19)

8Karon, sang mabatian sang kumander sang mga soldado sang Asiria nga naghalin na sa Lakish ang ila hari kag nagpakig-away sa Libna, nagkadto siya didto. 9Nabalitaan ni Haring Senakerib sang Asiria nga si Haring Tirhaka sang Etiopia37:9 Etiopia: sa Hebreo, Cush. nagapadulong sa pagpakig-away sa iya. Pagkabati niya sini, nagpadala siya sang mga mensahero kay Hezekia sa pagsiling sini: 10“Indi ka magpatunto sa dios nga imo ginasaligan kon magsiling siya, ‘Ang Jerusalem indi pag-itugyan sa kamot sang hari sang Asiria.’ 11Pamati! Ikaw mismo ang nakabati kon ano ang ginhimo sang mga hari sang Asiria sa halos tanan nga nasyon. Ginlaglag nila sila sing bug-os. Kag ikaw, nagahunahuna ka bala nga makaluwas ka? 12Ginpanglaglag sang akon mga katigulangan ang mga banwa sang Gozan, Haran, Rezef, kag ang katawhan sang Eden nga ara sa Telasar. Naluwas bala sila sang ila mga dios? 13May nahimo bala ang mga hari sang Hamat, Arpad, Sefarvaim, Hena, kag Iva.”

Ang Pangamuyo ni Hezekia

14Pagkatapos basa ni Hezekia sa sulat nga ginhatag sa iya sang mga mensahero, nagkadto siya sa templo sang Ginoo kag ginhumlad ang sulat sa presensya sang Ginoo. 15Dayon nagpangamuyo siya, 16Ginoo nga Makagagahom, Dios sang Israel nga nagapungko sa trono sa tunga-tunga sang mga kerubin, ikaw lang ang Dios nga nagadumala sa tanan nga ginharian diri sa kalibutan. Ginhimo mo ang kalangitan kag ang kalibutan. 17Ginoo, pamatii kag tan-awa ang nagakalatabo. Pamatii ang tanan nga ginsiling ni Senakerib sa pagyaguta sa imo, O buhi nga Dios. 18Matuod, Ginoo, nga ginpanglaglag sang mga hari sang Asiria ang madamo nga mga nasyon, 19pati ang ila sini mga dios-dios paagi sa paghaboy sini sa kalayo. Kay indi ini matuod nga mga dios kundi mga bato lang kag mga kahoy nga ginhimo sang tawo. 20Gani karon, Ginoo nga amon Dios, luwasa kami sa kamot sang Asiria, agod ang tanan nga ginharian diri sa kalibutan makahibalo nga ikaw lang, Ginoo, ang Dios.”

Ang Pagkalaglag ni Haring Senakerib sang Asiria

(2 Har. 19:20-37)

21Dayon nagpadala si Isaias nga anak ni Amoz sang sini nga mensahi kay Hezekia: Amo ini ang ginasiling sang Ginoo, ang Dios sang Israel: Tungod kay nagpangamuyo ka parte kay Haring Senakerib sang Asiria, 22amo ini ang ginasiling sang Ginoo kontra sa iya: “Ginakadlawan kag ginatamay ka sang mga pumuluyo sang Zion,37:22 mga pumuluyo sang Zion: sa literal, birhen nga anak nga babayi sang Zion. ang siyudad sang Jerusalem. Nagalungo-lungo sila sa pagyaguta sa imo samtang nagapalagyo ka. 23Sin-o bala ang imo gin-insulto kag ginpasipalahan? Sin-o bala ang ginpataasan mo sang imo tingog kag ginpabugalan? Indi bala ako, ang Balaan nga Dios sang Israel? 24Paagi sa imo mga alagad, ginyaguta mo ako. Nagsiling ka pa, ‘Paagi sa akon madamo nga mga karwahe nasaka ko ang mataas nga mga bukid, ang putokputokan sang mga bukid sang Lebanon. Ginpangtapas ko ang iya pinakamataas nga sedro kag pinakamaayo nga sipres.37:24 sedro… sipres: mga klase ini sang mga kahoy. Nakaabot ako sa putokputokan sini nga may madabong nga kakahuyan. 25Nagpakutkot ako sang mga bubon sa iban nga mga lugar,37:25 sa iban nga mga lugar: Ara ini sa Dead Sea Scrolls, pero wala sa Masoretic Text. kag nag-inom halin sa sini nga mga bubon. Sa akon nga pag-agi, nagmala ang mga sapa sa Egipto.’

26“Matuod nga ginpangguba mo ang napaderan nga mga banwa. Pero wala ka bala nakahibalo nga madugay ko na ini nga ginpat-od? Dugay ko na ini nga ginplano nga matabo, kag karon ginatuman ko na ini. 27Ang mga pumuluyo sang mga banwa nga ginpangguba mo nadulaan sang kusog; nahadlok sila kag nahuy-an. Pareho sila sa mga hilamon sa latagon nga dali lang malaya ukon sa mga hilamon nga nagatubo sa atop sang balay, nga sang pag-ulhot nalaya dayon.

28“Pero nahibaluan ko ang tanan parte sa imo, kon diin ka nagatiner, ukon diin ka nagahalin ukon nagakadto, kag kon ano ang imo kaakig sa akon. 29Tungod kay nabatian ko ang imo kaakig sa akon kag ang imo pagpabugal, kaw-itan ko ang imo ilong kag busalan ang imo baba, kag guyuron pabalik sa imo ginhalinan, sa dalan nga imo gin-agyan.”

30Dayon nagsiling si Isaias kay Hezekia, “Amo ini ang tanda nga proteksyunan sang Ginoo ang Jerusalem sa mga taga-Asiria: Karon nga tuig ang inyo kaunon amo ang mga bunga sang mga tanom nga nagtubo lang, kag sa sunod nga tuig amo ang mga bunga sang mga tanom nga nagtubo sa gintubuan man sadto. Pero sa ikatatlo nga tuig makatanom na kamo sang uyas kag makaani. Makatanom man kamo sang mga ubas kag makakaon sang bunga sini. 31Sa liwat, ang mga nagkalabilin nga buhi sa Juda magauswag pareho sa tanom nga nagapanggamot sing madalom kag nagapamunga. 32Kay may magakalabilin nga buhi nga magalalapta halin sa Jerusalem, sa Bukid sang Zion. Siguraduhon gid sang Ginoo nga Makagagahom nga matuman ini.

33“Amo ini ang ginasiling sang Ginoo parte sa hari sang Asiria: Indi siya makasulod sa siyudad sang Jerusalem ukon makapana sini. Indi siya makapalapit nga may taming ukon makapalibot sa mga pader sang siyudad sa pagkibon sini. 34Magabalik siya sa iya ginhalinan, sa dalan nga iya gin-agyan. Ako, ang Ginoo, nagasiling nga indi gid siya makasulod sa sini nga siyudad. 35Protektaran kag luwason ko ini nga siyudad para sa akon kadungganan kag tungod sa akon promisa kay David nga akon alagad.”

36Dayon nagkadto ang anghel sang Ginoo sa kampo sang mga taga-Asiria kag ginpatay niya ang 185,000 ka soldado. Pagkaaga, pagbugtaw sang mga nagkalabilin nga buhi, nakita nila ang madamo nga mga bangkay. 37Tungod sini, nagpauli si Senakerib sa Nineve kag didto nagtiner.

38Isa ka adlaw, samtang nagasimba si Senakerib sa templo sang iya dios nga si Nisroc, ginpatay siya paagi sa espada sang iya duha ka anak nga lalaki nga sila ni Adramelec kag Sharezer, kag dayon nagpalagyo sila sa Ararat. Ang isa niya ka anak nga si Esarhadon amo ang nagbulos sa iya bilang hari.

New International Version – UK

Isaiah 37:1-38

Jerusalem’s deliverance foretold

1When King Hezekiah heard this, he tore his clothes and put on sackcloth and went into the temple of the Lord. 2He sent Eliakim the palace administrator, Shebna the secretary, and the leading priests, all wearing sackcloth, to the prophet Isaiah son of Amoz. 3They told him, ‘This is what Hezekiah says: this day is a day of distress and rebuke and disgrace, as when children come to the moment of birth and there is no strength to deliver them. 4It may be that the Lord your God will hear the words of the field commander, whom his master, the king of Assyria, has sent to ridicule the living God, and that he will rebuke him for the words the Lord your God has heard. Therefore pray for the remnant that still survives.’

5When King Hezekiah’s officials came to Isaiah, 6Isaiah said to them, ‘Tell your master, “This is what the Lord says: do not be afraid of what you have heard – those words with which the underlings of the king of Assyria have blasphemed me. 7Listen! When he hears a certain report, I will make him want to return to his own country, and there I will have him cut down with the sword.” ’

8When the field commander heard that the king of Assyria had left Lachish, he withdrew and found the king fighting against Libnah.

9Now Sennacherib received a report that Tirhakah, the king of Cush,37:9 That is, the upper Nile region was marching out to fight against him. When he heard it, he sent messengers to Hezekiah with this word: 10‘Say to Hezekiah king of Judah: do not let the god you depend on deceive you when he says, “Jerusalem will not be given into the hands of the king of Assyria.” 11Surely you have heard what the kings of Assyria have done to all the countries, destroying them completely. And will you be delivered? 12Did the gods of the nations that were destroyed by my predecessors deliver them – the gods of Gozan, Harran, Rezeph and the people of Eden who were in Tel Assar? 13Where is the king of Hamath or the king of Arpad? Where are the kings of Lair, Sepharvaim, Hena and Ivvah?’

Hezekiah’s prayer

14Hezekiah received the letter from the messengers and read it. Then he went up to the temple of the Lord and spread it out before the Lord. 15And Hezekiah prayed to the Lord: 16Lord Almighty, the God of Israel, enthroned between the cherubim, you alone are God over all the kingdoms of the earth. You have made heaven and earth. 17Give ear, Lord, and hear; open your eyes, Lord, and see; listen to all the words Sennacherib has sent to ridicule the living God.

18‘It is true, Lord, that the Assyrian kings have laid waste all these peoples and their lands. 19They have thrown their gods into the fire and destroyed them, for they were not gods but only wood and stone, fashioned by human hands. 20Now, Lord our God, deliver us from his hand, so that all the kingdoms of the earth may know that you, Lord, are the only God.37:20 Dead Sea Scrolls (see also 2 Kings 19:19); Masoretic Text you alone are the Lord

Sennacherib’s fall

21Then Isaiah son of Amoz sent a message to Hezekiah: ‘This is what the Lord, the God of Israel, says: because you have prayed to me concerning Sennacherib king of Assyria, 22this is the word the Lord has spoken against him:

‘Virgin Daughter Zion

despises and mocks you.

Daughter Jerusalem

tosses her head as you flee.

23Who is it you have ridiculed and blasphemed?

Against whom have you raised your voice

and lifted your eyes in pride?

Against the Holy One of Israel!

24By your messengers

you have ridiculed the Lord.

And you have said,

“With my many chariots

I have ascended the heights of the mountains,

the utmost heights of Lebanon.

I have cut down its tallest cedars,

the choicest of its junipers.

I have reached its remotest heights,

the finest of its forests.

25I have dug wells in foreign lands37:25 Dead Sea Scrolls (see also 2 Kings 19:24); Masoretic Text does not have in foreign lands.

and drunk the water there.

With the soles of my feet

I have dried up all the streams of Egypt.”

26‘Have you not heard?

Long ago I ordained it.

In days of old I planned it;

now I have brought it to pass,

that you have turned fortified cities

into piles of stone.

27Their people, drained of power,

are dismayed and put to shame.

They are like plants in the field,

like tender green shoots,

like grass sprouting on the roof,

scorched37:27 Some manuscripts of the Masoretic Text, Dead Sea Scrolls and some Septuagint manuscripts (see also 2 Kings 19:26); most manuscripts of the Masoretic Text roof / and terraced fields before it grows up.

28‘But I know where you are

and when you come and go

and how you rage against me.

29Because you rage against me

and because your insolence has reached my ears,

I will put my hook in your nose

and my bit in your mouth,

and I will make you return

by the way you came.

30‘This will be the sign for you, Hezekiah:

‘This year you will eat what grows by itself,

and the second year what springs from that.

But in the third year sow and reap,

plant vineyards and eat their fruit.

31Once more a remnant of the kingdom of Judah

will take root below and bear fruit above.

32For out of Jerusalem will come a remnant,

and out of Mount Zion a band of survivors.

The zeal of the Lord Almighty

will accomplish this.

33‘Therefore this is what the Lord says concerning the king of Assyria:

‘He will not enter this city

or shoot an arrow here.

He will not come before it with shield

or build a siege ramp against it.

34By the way that he came he will return;

he will not enter this city,’

declares the Lord.

35‘I will defend this city and save it,

for my sake and for the sake of David my servant!’

36Then the angel of the Lord went out and put to death a hundred and eighty-five thousand in the Assyrian camp. When the people got up the next morning – there were all the dead bodies! 37So Sennacherib king of Assyria broke camp and withdrew. He returned to Nineveh and stayed there.

38One day, while he was worshipping in the temple of his god Nisrok, his sons Adrammelek and Sharezer killed him with the sword, and they escaped to the land of Ararat. And Esarhaddon his son succeeded him as king.