1Ang sobra nga pag-inom sang makahulubog nga mga ilimnon nagapamaoy sa tawo. Ang tawo nga nagapahubog indi maalamon.
2Kon maakig ang hari pareho siya sa nagangurob nga leon. Gani kon paakigon mo siya, patyon ka gid niya.
3Ginapadunggan ang tawo nga nagalikaw sa gamo; ang buang-buang lang ang naluyag sang gamo.
4Ang matamad mag-arado sa tion sang tigtalanom wala gid sing may makuha sa tion sang tig-alani.
5Mahimo nga ang panghunahuna sang isa ka tawo pareho sa tubig nga madalom, pero kon maalamon ka, matungkad mo ini.
6Madamo ang nagasiling nga maayo sila, pero may ara bala sa ila nga masaligan?
7Ang matarong nga tawo nagakabuhi nga wala sing kasawayan. Bulahan ang iya mga anak nga nagasunod sa iya pamatasan.
8Kon maghukom ang hari sang kaso, ginasiguro gid niya nga mahibaluan ang naghimo sang malain.
9Wala sing may makasiling nga matinlo na gid ang iya tagipusuon, nga wala na gid siya sing sala.
10Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga nagapangdaya sa pagkilo ukon pagtakos.
11Ang mga binuhatan sang isa ka pamatan-on nagapakita sang iya matuod nga batasan, kon bala matarong siya ukon indi.
12Ginhatagan kita sang Ginoo sang mata agod makakita kag sang dulunggan agod makabati.
13Kon magsagi ka lang katulog, pagagutumon ka, pero kon magbangon ka kag magtrabaho, magadamo ang imo kalan-on.
14Ginahikayan sang manugbakal ang ginabaligya agod makaayo siya. Pero kon mabakal na niya, wala na niya ginahikayan, kundi ginapabugal pa gani niya.
15Madamo ang bulawan kag ang malahalon nga mga bato, pero diutay lang ang mga tawo nga nagahambal nga may kaalam.
16Kon nagpromisa ang isa ka tawo nga siya ang mabayad sa imo sang utang sang tawo nga indi niya kilala, siguraduha nga makakuha ka sa iya sang garantiya, bisan bayo niya, agod masiguro mo nga mabayad siya.
17Nanamitan ang tawo sa pagkaon nga nakuha niya sa pagpangdaya, pero sa ulihi mangin pareho ini sa balas sa iya baba.
18Magpangayo ka sang laygay sa imo nga pagplano ukon antes ka magkadto sa inaway.
19Ang palakutsokutso nagapanugid sang sekreto, gani likawi ang tawo nga pareho sina.
20Ang anak nga nagapakamalaot sa iya ginikanan mapatay pareho sa suga nga napatay sa kadulom.
21Ang palanublion nga gindali-dali mo kuha sa indi pa husto nga tion indi makahatag sa imo sang kaayuhan sa ulihi.
22Indi ka magtimalos. Magsalig ka lang sa Ginoo, kag buligan ka niya.
23Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga nagapangdaya sa pagkilo. Indi ina maayo nga himuon.
24Ang Ginoo amo ang nagabuot sang aton kabuhi, gani indi ta mahibaluan kon ano ang aton palaabuton.20:24 indi ta mahibaluan kon ano ang aton palaabuton: ukon, indi ta gid matungkad ang mga nagakalatabo sa aton.
25Delikado kon magpadasodaso ka sa pagpromisa nga ihalad mo ang isa ka butang sa Ginoo. Dapat hunahunaon mo anay antes ka magpromisa.
26Kon maghukom ang maalamon nga hari, ginasiguro gid niya nga mahibaluan ang naghimo sang malain, kag dayon ginasilutan niya.
27Ang aton konsensya20:27 konsensya: ukon, espiritu. ginagamit sang Ginoo nga magpasanag sang aton kabuhi, kag paagi sini mausisa naton ang aton pagkatawo.
28Kon maayo kag matutom ang isa ka hari, indi siya maano kag magapadayon ang iya paghari.
29Bugal sang mga pamatan-on ang ila kusog, kag dungog sang mga tigulang ang ila katigulangon.20:29 katigulangon: sa literal, mga uban.
30Kon kaisa maayo nga masilutan kita agod magbag-o kita.
1Wijn maakt een mens overmoedig en sterke drank zorgt voor veel opwinding, het is niet verstandig te veel te drinken.
2De woede van een koning jaagt de mensen evenveel schrik aan als het gebrul van een jonge leeuw. Wie met hem de strijd aanbindt, speelt met zijn leven.
3Het is een eer voor een man als hij ruzies vermijdt, alleen een dwaas mengt zich in geschillen.
4Vanwege de naderende winter laat de luiaard het ploegen na, om er in de oogsttijd achter te komen dat er voor hem niets te oogsten valt.
5Het hart van een verstandig man is een onuitputtelijk reservoir van wijsheid. Wie verstandig is, tracht van hem te leren.
6De meerderheid van de mensen gaat prat op eigen goedheid, maar is er nog wel een trouw mens te vinden?
7Het leven van een rechtvaardige ademt zijn oprechtheid, zijn kinderen zijn gelukkig te prijzen.
8Een koning die vanaf zijn troon rechtspreekt, haalt met één oogopslag recht en onrecht uit elkaar.
9Is er iemand die kan zeggen: ‘Ik heb mijn hart gereinigd en ben gezuiverd van mijn zonde’?
10De Here heeft een afkeer van veel dingen, maar van deze twee zeker: ongelijke gewichten en ongelijke inhoudsmaten.
11Een jongen geeft zich, in zijn kinderlijkheid, gemakkelijk bloot en toont zo wat hij in zich heeft, of zijn daden oprecht en eerlijk zullen zijn.
12De Here heeft veel dingen gemaakt, ogen om mee te zien en oren om mee te horen.
13Wees niet lui en slaperig, anders wacht u de armoede. Als u uw ogen openhoudt, zult u genoeg hebben om in uw lichamelijke behoeften te voorzien.
14‘Dat lijkt me niets, het is niets waard,’ zal de koper roepen, maar wanneer de koop gesloten is, wrijft hij zich tevreden in de handen.
15Goud en robijnen zijn er in overvloed, maar wijze en goede woorden zijn een schaars en kostbaar goed.
16Heeft iemand zich garant gesteld voor een onbekende, neem dan zijn mantel als onderpand.
17Onrechtmatig verkregen goed smaakt aanvankelijk zoet, maar verandert ten slotte in een mondvol scherpe stenen.
18Goede adviezen brengen gedachten tot uitvoer. Bind de strijd pas aan na overleg.
19Een roddelaar maakt zaken bekend die verborgen moesten blijven, bemoei u daarom niet met mensen die u uitspraken ontlokken.
20Wie zijn ouders vervloekt, zal alles verliezen en achterblijven in een inktzwarte duisternis, zonder enig lichtpunt.
21Snel vergaarde rijkdom verliest ten slotte zijn waarde.
22Zeg niet dat u het onrecht zult wreken, wacht liever op de Here, want Hij zal u bijstaan.
23De Here verafschuwt ongelijke gewichten en een weegschaal waarmee geknoeid is, is een zonde.
24De Here bepaalt het leven van de mens, dus hoe zou de mens zijn levensweg kunnen begrijpen?
25Mensen maken gemakkelijk de fout God iets te beloven, om daarna pas te beseffen wat zij hebben gezegd.
26Een verstandige koning ontdoet zich van goddelozen en straft hen zwaar.
27De Here heeft de mens het vermogen gegeven zelf een licht te werpen op zijn diepste gedachten en beweegredenen.
28Goedheid en liefde voor de waarheid zijn van levensbelang voor de koning, op die goedheid steunt zijn troon.
29Het sieraad van de jeugd is kracht, dat van de ouderen het grijze haar.
30Alleen zware straffen kunnen een boosdoener zuiveren, alleen slagen die hem diep treffen, kunnen zijn innerlijk veranderen.
