1Ang maalamon nga asawa nagapalig-on sang iya panimalay, pero ang buang-buang iya nagaguba sang iya panimalay.
2Ang tawo nga nagakabuhi sing husto nagatahod sa Ginoo, pero ang wala nagakabuhi sing husto nagatamay sa iya.
3Ang mga ginahambal sang buang-buang nga tawo makahalit sa iya, pero ang mga ginahambal sang maalamon nga tawo makatipig sa iya.
4Kon wala ka sing sapat nga inug-arado wala ka sing anihon, pero kon may sapat ka, kag makusog pa, madamo ang imo anihon.
5Ang masaligan nga saksi wala nagabutig, pero ang indi masaligan puro kabutigan ang iya ginahambal.
6Ang tawo nga nagapangyaguta indi gid makaangkon sang kaalam bisan ano pa niya katinguha, pero ang tawo nga may pag-intiendi dali lang makatuon.
7Likawi ang mga buang-buang kay wala ka sing may matun-an nga maayo sa ila.
8Ang kaalam sang tawo nga nakahibalo magtimbang-timbang kon diin ang husto ukon indi amo ang nagahatag sa iya sang ihibalo kon ano ang iya himuon, pero ang kabuangan sang buang-buang nga tawo nagapatalang sa iya.
9Daw sa wala lang sa mga buang-buang kon makasala sila, pero sa mga matarong nga tawo nga nagakabuhi sing husto, gusto nila nga batunon sila sang Dios.14:9 Indi klaro ang buot silingon sang Hebreo sa sini nga bersikulo.
10Ikaw lang ang nakahibalo kon ano ka gid kamalipayon ukon kamasinulub-on.
11Pagalaglagon ang panimalay sang mga malaot, pero pauswagon ang panimalay sang mga nagakabuhi sing husto.
12Mahimo nga nagahunahuna ka nga ara ka sa husto nga dalan, pero gali ang padulungan sini amo ang kamatayon.
13Puwede mo matago ang imo kasubo sa imo nga pagkadlaw, pero kon tapos ka na kadlaw ang kasubo ara man gihapon.
14Ang tawo pagabalusan sang nagakabagay gid sa iya nga mga ginhimo, maayo man ukon malain.
15Ang tawo nga wala sing alam nagapati sang bisan ano; ang tawo nga nakahibalo magtimbang-timbang kon diin ang husto ukon indi nagabantay gid sang iya mga tikang.
16Ang maalamon nga tawo nagahalong sang iya kaugalingon kag nagalikaw sa gamo, pero ang buang-buang nga tawo wala nagahalong kundi nagapadasodaso.
17Ang tawo nga dali lang maakig nagahimo sang kabuangan. Ang tawo nga nagapadihot sing malain ginakaugtan sang Dios. 14:17 Dios: ukon, iya isigkatawo.
18Makita ang kabuangan sa tawo nga wala sing alam, pero makita ang kaalam sa tawo nga nakahibalo magtimbang-timbang kon diin ang husto ukon indi.
19Magasaludo kag magapakitluoy ang mga malaot sa mga matarong.
20Wala kaayo sing may nagapakig-abyan sa mga imol, bisan ang ila mga kaingod, pero ang mga manggaranon iya madamo sing mga abyan.
21Makasasala ang tawo nga nagatamay sa iya isigkatawo nga imol, pero bulahan ang tawo nga maayo sa imol.
22Makasala ka lang kon magplano ka sing malain sa imo isigkatawo, pero kon magplano ka sing maayo, may mga tawo nga magahigugma kag magaunong sa imo.
23Ang pagtrabaho sing tudo may pulos, pero ang pagsagi wakal magapaimol lang sa tawo.
24Ang balos sa mga maalamon amo ang ila manggad, pero ang balos sa mga buang-buang sa ila nga kabuangan amo ang dugang nga kabuangan.
25Ang saksi nga nagasugid sang matuod makaluwas sa kabuhi sang tawo. Traidor ang saksi nga nagabutig.
26Ang pagtahod sa Ginoo nagahatag sang sigurado nga kalig-on kag proteksyon sa tawo kag sa iya mga anak.
27Ang pagtahod sa Ginoo makapaayo kag makapalawig sang imo kabuhi,14:27 makapaayo… kabuhi: sa literal, tuburan nga nagahatag sang kabuhi. kag makapalikaw sa imo sa kamatayon.
28Ang pagkagamhanan sang hari nagadepende sa kadamuon sang iya katawhan; kon wala ang iya katawhan malaglag ang hari.
29Ang mapinasensyahon nga tawo maalamon gid, pero ang tawo nga dali maakig nagapakita sang iya pagkabuang-buang.
30Ang malinong nga panghunahuna makapaayo sa lawas, pero ang kahisa14:30 kahisa: ukon, kaimon. pareho sa sakit nga nagaut-ot sa mga tul-an.
31Ang nagapigos sa mga imol nagainsulto sa Dios nga naghimo sa ila, pero ang nagakaluoy sa mga imol nagapadungog sa Dios.
32Ginalaglag sang Dios ang mga malaot tungod sang ila malaot nga mga binuhatan, pero ginaprotektaran niya ang mga matarong tungod sang ila pagkadiosnon.14:32 tungod sang ila pagkadiosnon: Amo ini sa Septuagint kag sa Syriac. Sa Hebreo, sa ila kamatayon.
33Ang kaalam ara sa hunahuna sang tawo nga may pag-intiendi, pero ang mga buang-buang wala sing14:33 wala sing: Wala ini sa Hebreo, pero ara sa Septuagint kag sa Syriac. may nahibaluan parte sa kaalam.
34Magauswag ang isa ka nasyon kon ang mga pumuluyo sini magkabuhi sing matarong, pero kon magpakasala sila, mahuy-an ang ila nasyon.
35Nagakalipay ang hari sa maalamon nga suluguon, pero ginakaugtan niya ang suluguon nga nagapakahuya sa iya.
1The wise woman builds her house,
but with her own hands the foolish one tears hers down.
2Whoever fears the Lord walks uprightly,
but those who despise him are devious in their ways.
3A fool’s mouth lashes out with pride,
but the lips of the wise protect them.
4Where there are no oxen, the manger is empty,
but from the strength of an ox come abundant harvests.
5An honest witness does not deceive,
but a false witness pours out lies.
6The mocker seeks wisdom and finds none,
but knowledge comes easily to the discerning.
7Stay away from a fool,
for you will not find knowledge on their lips.
8The wisdom of the prudent is to give thought to their ways,
but the folly of fools is deception.
9Fools mock at making amends for sin,
but goodwill is found among the upright.
10Each heart knows its own bitterness,
and no-one else can share its joy.
11The house of the wicked will be destroyed,
but the tent of the upright will flourish.
12There is a way that appears to be right,
but in the end it leads to death.
13Even in laughter the heart may ache,
and rejoicing may end in grief.
14The faithless will be fully repaid for their ways,
and the good rewarded for theirs.
15The simple believe anything,
but the prudent give thought to their steps.
16The wise fear the Lord and shun evil,
but a fool is hotheaded and yet feels secure.
17A quick-tempered person does foolish things,
and the one who devises evil schemes is hated.
18The simple inherit folly,
but the prudent are crowned with knowledge.
19Evildoers will bow down in the presence of the good,
and the wicked at the gates of the righteous.
20The poor are shunned even by their neighbours,
but the rich have many friends.
21It is a sin to despise one’s neighbour,
but blessed is the one who is kind to the needy.
22Do not those who plot evil go astray?
But those who plan what is good find14:22 Or show love and faithfulness.
23All hard work brings a profit,
but mere talk leads only to poverty.
24The wealth of the wise is their crown,
but the folly of fools yields folly.
25A truthful witness saves lives,
but a false witness is deceitful.
26Whoever fears the Lord has a secure fortress,
and for their children it will be a refuge.
27The fear of the Lord is a fountain of life,
turning a person from the snares of death.
28A large population is a king’s glory,
but without subjects a prince is ruined.
29Whoever is patient has great understanding,
but one who is quick-tempered displays folly.
30A heart at peace gives life to the body,
but envy rots the bones.
31Whoever oppresses the poor shows contempt for their Maker,
but whoever is kind to the needy honours God.
32When calamity comes, the wicked are brought down,
but even in death the righteous seek refuge in God.
33Wisdom reposes in the heart of the discerning
and even among fools she lets herself be known.14:33 Hebrew; Septuagint and Syriac discerning / but in the heart of fools she is not known
34Righteousness exalts a nation,
but sin condemns any people.
35A king delights in a wise servant,
but a shameful servant arouses his fury.
