Ang mga Hulubaton ni Solomon
1Amo ini ang mga hulubaton ni Solomon:
Ang anak nga maalamon nagahatag sang kalipay sa iya ginikanan, pero ang anak nga buang-buang nagahatag sang kasubo sa ila.
2Ang manggad nga nakuha sa malain nga paagi indi makahatag sang kaayuhan, pero ang matarong nga pagkabuhi makahatag sing kaayuhan kay makaluwas ini sa imo sa kamatayon.
3Indi pagpabay-an sang Ginoo nga magutuman ang mga matarong, pero ang mga malaot iya indi niya pagtugutan nga matuman ang ila malain nga mga handom.
4Ang pagkatamad makapaimol sa tawo, pero ang pagkapisan makapamanggaranon sa iya.
5Ang nagatipon sang pagkaon kon tig-alani maalamon nga tawo,10:5 tawo: sa literal, anak. Tan-awa ang footnote sa 1:8. pero ang nagasagi lang katulog makahuluya.
6Ginapakamaayo ang matarong nga tawo; ang ginahambal sang malaot nga tawo makahalit.
7Ang matarong nga tawo mangin pagpakamaayo sa iban kag dumdumon siya hasta san-o, pero ang malaot nga tawo kalimtan.
8Ang maalamon nga tawo nagatuman sang mga sugo. Ang tawo nga nagahambal sing kabuangan malaglag.
9Ang tawo nga nagakabuhi nga matarong indi maano, pero ang tawo nga nagakabuhi sing indi husto mahibaluan ang iya ginahimo.
10Ang tawo nga nagapangdaya makahatag sing gamo, kag ang tawo nga nagahambal sang kabuangan malaglag.
11Ang ginahambal sang matarong nga tawo makapaayo sa kabuhi sang iban,10:11 makapaayo… sang iban: sa literal, tuburan nga nagahatag sang kabuhi. pero ang ginahambal sang malaot nga tawo makahalit.
12Ang kaugot makapaumpisa sang gamo, pero ang gugma makapatawad sang tanan nga sala.
13Ang tawo nga may pag-intiendi nagahambal sang mga pulong nga may kaalam, pero ang tawo nga wala sing pag-intiendi nagahambal sang mga pulong nga mangin kabangdanan nga silutan siya.
14Ginadugangan pa gid sang mga maalamon ang ila nahibaluan, pero ang mga buang-buang sagi hambal sang mga pulong nga makapalaglag mismo sa ila sa indi madugay.
15Ang manggad sang manggaranon makaprotektar sa iya, pero ang kaimulon sang imol makalaglag sa iya.
16Ang balos sa matarong nga tawo amo ang maayo kag malawig nga kabuhi, pero ang balos sa malaot nga tawo amo ang silot.
17Ang tawo nga nagapamati sa mga pagtadlong sa iya pamatasan magaayo kag magalawig ang iya kabuhi, pero ang tawo nga wala nagapamati magatalang.
18Butigon ang tawo nga nagatago sang iya kaakig, kag buang-buang ang mga nagapanglibak.
19Ang tawo nga palahambal madali makasala. Maalamon ang tawo nga makahibalo magpugong sang iya baba.
20Ang mga pulong sang matarong nga tawo bilidhon pareho sa pilak, pero ang hunahuna sang malaot nga tawo wala sing pulos.
21Ang pulong sang matarong nga tawo makahatag sang kaayuhan sa madamo nga mga tawo luwas sa mga buang-buang nga magakalamatay tungod kay wala sila sing pag-intiendi.
22Nagamanggaranon ang tawo tungod sa pagpakamaayo sang Ginoo, kag indi ini madugangan paagi sa tudo nga pagpangabudlay.10:22 kag… pagpangabudlay: ukon, kag wala nagahatag ang Ginoo sang kalisod sa iya pagmanggaranon.
23Ang kalipayan sang buang-buang amo ang paghimo sang malain, pero ang kalipayan sang tawo nga may pag-intiendi amo ang pagkabuhi nga mainalamon.
24Subong nga ang ginakahadlukan sang malaot nga tawo matabo sa iya, ang ginahandom sang matarong nga tawo mabaton niya.
25Kon mag-abot sa kabuhi ang pagtilaw nga pareho sang bagyo, malaglag ang malaot nga tawo, pero ang matarong nga tawo magapabilin nga malig-on.
26Subong nga ang langgaw makapangilo sa ngipon kag ang aso makapapait sa mata, ang matamad nga tawo makapaugtas sa nagasugo sa iya.
27Ang nagatahod sa Ginoo magakabuhi sing malawig, pero ang malaot nga tawo magakabuhi sing malip-ot.
28Ang paglaom sang mga matarong makahatag sa ila sang kalipay, pero ang paglaom sang mga malaot wala sing katumanan.
29Ang pagsunod sang mga matarong sa pamaagi sang Ginoo makaprotektar sa ila, pero ang pagsupak sini sang mga malaot makapalaglag sa ila.
30Ang mga matarong indi pagpahalinon sa aton duta, pero ang mga malaot pahalinon.
31Ang mga ginahambal sang matarong nga tawo may kaalam, pero ang mga ginahambal sang dayaon nga tawo makapalaglag sa iya.
32Ang matarong nga tawo nakahibalo kon ano ang husto nga ihambal, pero ang malaot nga tawo, ang iya lang nahibaluan nga ihambal amo ang sayop.
Miyambo ya Solomoni
1Miyambo ya Solomoni:
Mwana wanzeru amakondweretsa abambo ake,
koma mwana wopusa amamvetsa amayi ake chisoni.
2Chuma chochipeza mwachinyengo sichipindulitsa,
koma chilungamo chimapulumutsa ku imfa.
3Yehova salola kuti munthu wolungama azikhala ndi njala;
koma amalepheretsa zokhumba za anthu oyipa.
4Wochita zinthu mwaulesi amasauka,
koma wogwira ntchito mwakhama amalemera.
5Amene amakolola nthawi yachilimwe ndi mwana wanzeru,
koma amene amangogona nthawi yokolola ndi mwana wochititsa manyazi.
6Madalitso amakhala pa mutu wa munthu wolungama,
koma pakamwa pa munthu woyipa pamaphimba chiwawa.
7Munthu wolungama anzake adzamukumbukira ngati mdalitso,
koma dzina la munthu woyipa lidzayiwalika.
8Munthu wa mtima wanzeru amasamala malamulo,
koma chitsiru chomangolongolola chidzawonongeka.
9Munthu woyenda mwangwiro amayenda mosatekeseka;
koma amene amayenda njira yokhotakhota adzadziwika.
10Aliyense wotsinzinira maso mwachinyengo amabweretsa mavuto,
koma wodzudzula chitsiru molimba mtima amabweretsa mtendere.
11Pakamwa pa munthu wolungama ndi kasupe wamoyo,
koma pakamwa pa munthu woyipa pamabisa chiwawa.
12Udani umawutsa mikangano,
koma chikondi chimaphimba zolakwa zonse.
13Nzeru imapezeka pa milomo ya munthu wozindikira zinthu,
koma pa msana pa munthu wopanda nzeru sipachoka chikwapu.
14Anzeru amasunga chidziwitso
koma pakamwa pa chitsiru pamatulutsa zowononga.
15Chuma cha munthu wolemera
ndiye chitetezo chake; koma umphawi ndiye chiwonongeko cha osauka.
16Moyo ndiye malipiro a munthu wolungama,
koma phindu la anthu oyipa ndi uchimo ndi imfa.
17Wosamalira malangizo amayenda mʼnjira ya moyo,
koma wonyoza chidzudzulo amasochera.
18Amene amabisa chidani chake ndi munthu wonama,
ndipo amene amafalitsa miseche ndi chitsiru.
19Mawu akachuluka zolakwa sizisowa,
koma amene amasunga pakamwa pake ndi wanzeru.
20Mawu a munthu wolungama ali ngati siliva wabwino kwambiri,
koma mtima wa munthu woyipa ndi wopanda phindu.
21Milomo ya anthu olungama imalimbikitsa ambiri;
koma chitsiru chimafa chifukwa chosowa nzeru.
22Mdalitso wa Yehova ndiwo umabweretsa chuma,
ntchito za munthu siziwonjezerapo kanthu.
23Kwa chitsiru kuchita zinthu zoyipa ndiye chinthu chomusangalatsa,
koma kwa munthu womvetsa bwino zinthu nzeru ndiyo imamusangalatsa.
24Chimene munthu woyipa amachiopa chidzamuchitikira;
chimene munthu wolungama amachilakalaka adzachipeza.
25Pamene namondwe wawomba, anthu oyipa amachotsedwa,
koma anthu olungama amakhazikika mpaka muyaya.
26Momwe amakhalira vinyo wosasa mʼkamwa ndi momwe umakhalira utsi mʼmaso,
ndi momwenso amakhalira munthu waulesi kwa amene amutuma.
27Kuopa Yehova kumatalikitsa moyo;
koma zaka za anthu oyipa zidzafupikitsidwa.
28Chiyembekezo cha olungama chimapatsa chimwemwe,
koma chiyembekezo cha anthu ochimwa chidzafera mʼmazira.
29Njira za Yehova ndi linga loteteza anthu ochita zabwino,
koma wochita zoyipa adzawonongeka.
30Munthu wolungama sadzachotsedwa, pamalo pake
koma oyipa sadzakhazikika pa dziko.
31Pakamwa pa munthu wolungama pamatulutsa za nzeru,
koma lilime lokhota lidzadulidwa.
32Milomo ya anthu olungama imadziwa zoyenera kuyankhula,
koma pakamwa pa anthu ochimwa pamatulutsa zokhota zokhazokha.
