Ang Kapuslanan sang mga Hulubaton
1Amo ini ang mga hulubaton ni Solomon, nga anak ni David kag hari sang Israel.
2Paagi sa sini nga mga hulubaton, matun-an mo ang parte sa kaalam1:2 kaalam: Ang ini nga klase sang kaalam, nga ginasiling permi diri sa Hulubaton, amo ang kaalam sa maayo kag husto nga pagginawi. kag pagtadlong sa imo pamatasan, kag maintiendihan mo ang mga pulong nga nagahatag sang kaalam. 3Makapatadlong ini sa imo pamatasan agod mangin maalamon ka, nga nagakabuhi sing husto, matarong, kag nagakabagay. 4Makahatag ini sang kaalam sa mga wala sing alam, kag makahatag ini sang ihibalo sa mga pamatan-on kon paano magdesisyon sing husto. 5Paagi sa pagpamati sini, madugangan pa gid ang kaalam sang mga maalamon kag matuytuyan ang mga may tinun-an, 6agod maintiendihan nila ang kahulugan sang mga hulubaton, mga paanggid, kag mga paktakon1:6 paktakon: sa iban nga Bisaya, papakot. Sa English, riddle. sang mga maalamon.
7Kon ang isa ka tawo gusto nga magmaalamon dapat magtahod siya sa Ginoo. Ang tawo nga buang-buang1:7 buang-buang: Ang ini nga pulong nga makita permi diri sa Hulubaton nagakahulugan sang tawo nga wala sing pagkilala sa Dios kag sa iya mga sugo. indi gusto sang kaalam kag indi niya gusto nga matadlong ang iya pamatasan.
Laygay sa Paglikaw sa Malaot nga mga Tawo
8Anak,1:8 Anak: Amo ini ang tawag sang manunudlo sa iya nga ginatudluan. pamatii ang mga pagtadlong sang imo ginikanan sa imo pamatasan, 9kay makapaayo ina sa imo pamatasan pareho sa korokorona nga mga bulak ukon kulintas nga makapaayo sa imo hitsura kag makahatag sa imo sang kadungganan.
10Anak, indi ka magpadala-dala sa mga pagsulay sang makasasala nga mga tawo 11ukon mag-upod sa ila kon magsiling sila nga, “Dali, upod ka sa amon; mamangga kita sang mga inosente nga tawo kag patyon naton sila. 12Buhi sila subong kag maayo ang lawas pero tudason ta sila; mangin pareho sila sa mga nagkaladto na sa lugar sang mga patay. 13Makakuha kita sa ila sang malahalon nga mga pagkabutang, kag pun-on ta ang aton mga balay sang aton mga inagaw. 14Sige na, upod sa amon, kay partidahon ta dayon ang aton mga inagaw.”
15Anak, indi ka gid mag-upod sa ila; maglikaw ka sa ila. 16Kay maabtik sila magpakasala kag magpatay sang tawo. 17Wala sing pulos ang pagbutang sang siod kon ang pispis nga imo dalakpon nagatan-aw. 18Nakahibalo ang pispis nga masiod siya, pero ining malaot nga mga tawo wala nakahibalo nga sila mismo ang mabiktima sa ila nga pagpamangga sa iban. Nagahulat sila sa pagpatay pero sila mismo ang mapatay. 19Amo ina ang dangatan sang mga tawo nga nagaangkon sang pagkabutang sa malain nga paagi. Mapatay sila sa sina nga buluhaton.
Resulta sang Pagsikway sang Kaalam
20-21Ang kaalam pareho sa tawo nga nagawali sing mabaskog sa mga karsada, mga plasa, mga merkado, kag sa mga puwertahan sang mga siyudad. Nagasiling siya,
22“Kamo nga mga wala sing alam, hasta san-o pa bala kamo nga magpabilin nga pareho sina?
Kamo nga mga nagapangyaguta, hasta san-o pa bala nga indi kamo nga magkalipay sa pagpangyaguta?
Kamo nga mga buang-buang, hasta san-o pa bala kamo nga indi magkagusto sa kaalam?
23Magpamati kamo sa akon pagsabdong sa inyo.
Karon, isugid ko sa inyo ang akon ginahunahuna;1:23 isugid ko sa inyo ang akon ginahunahuna: sa literal, ibubo ko sa inyo ang akon Espiritu.
ipahibalo ko sa inyo ang akon inughambal kontra sa inyo:
24Tungod nga wala kamo magsapak sang pagtawag ko sa inyo nga magpalapit kamo sa akon,
25kag tungod nga ginbaliwala ninyo ang tanan ko nga mga laygay kag pagsabdong sa inyo,
26-27kadlawan ko kamo kon mag-abot sa inyo ang kalaglagan nga daw sa buhawi;
yagutaon ko kamo kon mag-abot sa inyo ang kalisod kag ang makahaladlok nga mga hitabo nga daw sa bagyo.
28Dayon magapanawag kamo sa akon, pero indi ko kamo pagsabton.
Pangitaon ninyo ako, pero indi ninyo ako makita.
29Kay indi kamo gusto tudluan kag wala ninyo ginpili ang pagtahod sa Ginoo.
30Ginabaliwala ninyo ang akon mga laygay kag ginapakalain ninyo ang akon pagsabdong sa inyo.
31Gani pagaanihon ninyo ang bunga sang inyo mga ginahimo kag ginaplano nga malain.
32Kay ang pagkamalinapason sang mga wala sing alam magapatay sa ila,
kag ang pagpatawhay-tawhay sang mga buang-buang magalaglag sa ila.
33Pero ang nagapamati sa akon magakabuhi nga luwas sa katalagman.
Indi siya maano kag wala siya sing kahadlukan.”
금언의 목적
1이것은 다윗의 아들인 이스라엘 왕 솔로몬의 금언이다.
2이것을 쓴 목적은 지혜와 교훈을 얻게 하고 1:2 또는 ‘명철의 말씀을’깊은 뜻을 지닌 말을 깨닫게 하며
3모든 일을 지혜롭고 의롭게, 공정하고 정직하게 행하게 하고
4어리석은 자에게 슬기를 주며 젊은이들에게 지식과 1:4 또는 ‘근신함을’분별력을 주기 위함이다.
5이미 지혜 있는 자라도 들으면 더 많은 것을 배우게 되고 분별력이 있는 자도 좋은 교훈을 얻어
6금언과 비유와 지혜 있는 사람들의 말과 이해하기 어려운 말의 참 뜻을 깨닫게 될 것이다.
젊은이들에게 주는 교훈
7여호와를 두려워하는 것이 지식의 첫걸음이건만 미련한 자들은 지혜와 교훈을 멸시하고 있다.
8내 아들아, 네 아버지의 교훈을 귀담아 듣고 네 어머니의 가르침을 저버리지 말아라.
9그들의 교훈은 네 머리의 화관과 네 목의 금사슬과도 같은 것이다.
10내 아들아, 악한 자들이 너를 유혹하여도 넘어가지 말아라.
11그들이 너에게 “우리와 함께 가자. 우리가 잠복해 있다가 사람을 죽이자. 숨어서 죄 없는 사람을 기다리다가
12무덤처럼 그들을 산 채로 삼키며 그들을 통째로 삼켜 지옥에 내려가는 자처럼 되게 하자.
13우리가 온갖 보물을 구해 놓고 빼앗은 물건으로 온 집 안을 가득 채워 놓을 테니
14네가 우리와 한패가 되어 이 모든 것을 우리와 함께 나누어 가지자” 할지라도
15내 아들아, 너는 그런 자들과 함께 다니지 말고 그들을 멀리하라.
16그들은 악한 일 하는 것을 조금도 주저하지 않으며 사람을 죽이는 데 능숙한 자들이다.
17새가 지켜 보고 있는데 그물을 치는 것은 소용없는 일이다.
18그러나 그런 자들은 스스로 덫을 놓고 자기들이 빠져 죽을 함정을 판 자들이다.
19부정한 이득을 추구하는 자들의 종말은 다 이렇다. 바로 그 물질이 그것을 소유한 자들의 생명을 빼앗아 가고 만다.
지혜의 호소
20보라! 지혜가 길거리와 광장에서 소리쳐 부르며
21복잡한 길목과 성문에서 외쳐 말한다.
22“어리석은 자들아, 너희는 언제까지 어리석은 것을 좋아하겠느냐? 조롱하는 자들은 언제까지 조롱하는 일을 기뻐하며 미련한 자들은 언제까지 지식을 미워하겠느냐?
23너희는 내가 책망할 때 들어라. 내가 1:23 또는 ‘나의 신을’지혜의 정신을 너희에게 부어 주고 내 생각을 너희에게 알리겠다.
24너희는 내가 불러도 듣지 않았고 오라고 손을 벌려도 거들떠보지 않았다.
25너희가 나의 충고를 무시하고 나의 책망을 받아들이지 않았으니
26나도 너희가 재앙을 만날 때에 웃을 것이며 두려운 일이 너희에게 닥칠 때에 내가 너희를 비웃을 것이다.
27그 때에 두려운 일이 폭풍처럼 너희를 덮치고 재앙이 너희를 회오리바람처럼 휩쓸 것이며 고통과 슬픔이 너희에게 있을 것이다.
28“그때 너희가 나를 불러도 내가 대답하지 않을 것이며 그때는 너희가 나를 찾아도 만나지 못할 것이다.
29이것은 너희가 지식을 멸시하고 여호와를 두려워할 줄 모르며
30나의 충고를 받아들이지 않고 내 책망을 업신여겼기 때문이다.
31그러므로 너희는 너희 행실의 열매를 먹고 너희 책략의 대가를 받게 될 것이다.
32어리석은 자들은 제 고집대로 하다가 죽을 것이며 미련한 자들은 자만하다가 망할 것이지만
33내 말을 듣는 자들은 아무 두려움 없이 편안하고 안전하게 살 것이다.”
