Sa Tesalonica
1Nag-agi sila sa Amfipolis kag sa Apolonia hasta nakaabot sila sa Tesalonica. Didto sa Tesalonica may simbahan sang mga Judio. 2Kag suno sa kinabatasan ni Pablo, nagsulod siya sa ila simbahan, kag sa sulod sang tatlo ka Adlaw nga Inugpahuway, nagdiskusyon siya sa mga tawo didto. Ang Kasulatan amo ang iya gin-gamit 3agod pamatud-an sa ila nga ang Cristo kinahanglan gid nga mag-antos kag mabanhaw. Nagsiling si Pablo, “Ining Jesus nga akon ginasugid sa inyo amo ang Cristo.” 4Ang iban sa ila nagtuo sa ginhambal ni Pablo, kag nagsunod sila kay Pablo kag kay Silas. Madamo man nga mga Griego nga nagasimba sa Dios kag kilala nga mga babayi ang nag-upod sa ila.
5Karon, nahisa ang mga lider sang mga Judio. Gani gintipon nila ang mga bugoy nga mga istambay. Kag sang madamo na ang ila natipon, nagsugod sila panggamo sa bug-os nga siyudad. Gin-gubat nila ang balay ni Jason sa pagpangita kay Pablo kag kay Silas agod madala sila sa atubangan sang mga tawo. 6Pero sang wala nila makita si Pablo kag si Silas, gindakop nila si Jason kag ang iban pa nga mga tumuluo. Gin-guyod nila sila pakadto sa mga opisyal sang siyudad kag nagasinggit sila, “Ining mga tawo nagadala sing gamo bisan diin sila magkadto tungod sang ila mga ginatudlo. Kag karon ari na sila sa aton siyudad. 7Ginpadayon pa sila ni Jason sa iya balay. Ini sila tanan nagakontra sa mga kasuguan sang Emperador tungod nga nagasiling sila nga may isa pa ka hari nga ang iya ngalan si Jesus.” 8Pagkabati sadto sang mga tawo kag sang mga opisyal, nagginamo sila. 9Sa wala pa nila mabuy-i si Jason kag ang iya mga kaupod, ginpabayad anay sila sang piansa.
Sa Berea
10Pagkagab-i, ginpadala sang mga tumuluo si Pablo kag si Silas sa Berea. Pag-abot nila didto, nagkadto sila sa simbahan sang mga Judio. 11Mas bukas ang hunahuna sang mga tawo sa Berea sang sa mga tawo sa Tesalonica. Dako gid ang ila luyag sa pagpamati sang ginatudlo nila ni Pablo. Kag adlaw-adlaw sige ang ila usisa sang Kasulatan agod tan-awon kon matuod gid bala ang mga ginapanghambal nila ni Pablo. 12Madamo sa ila ang nagtuo pati ang mga lalaki kag mga kilala nga mga babayi nga Griego. 13Pero pagkabati sang mga Judio sa Tesalonica nga nagwali man si Pablo sang pulong sang Dios didto sa Berea, nagkadto sila didto kag ginsutsot ang mga tawo sa paggamo. 14Gani gindul-ong dayon sang mga tumuluo si Pablo sa baybay. Pero si Silas iya kag si Timoteo nagpabilin sa Berea. 15Ang mga tawo nga nagdul-ong kay Pablo nag-upod sa iya hasta sa Atens. Dayon nagbalik sila sa Berea nga may tugon halin kay Pablo nga si Silas kag si Timoteo maapas lang dayon sa iya sa Atens.
Sa Atens
16Samtang nagahulat si Pablo kay Silas kag kay Timoteo didto sa Atens, nakita niya nga madamo gid ang ila mga dios-dios. Natublag gid siya. 17Gani nagsulod siya sa simbahan sang mga Judio kag nagpakigdiskusyon sa ila kag sa mga indi Judio nga nagasimba man sa Dios. Adlaw-adlaw didto siya sa plasa nga nagapakigdiskusyon sa mga tawo nga iya masugata. 18May duha ka klase sang mga manunudlo ang nagpakigdiskusyon kay Pablo. Ang isa ginatawag mga Epicureo, kag ang isa mga Estoico.17:18 Epicureo… Estoico: Tan-awa ang Lista sang mga Pulong sa likod. Nagsiling ang iban sa ila, “Ano ayhan ang ginawakal sang tikalon nga ini?” Ang iban nagsiling, “Daw lain man nga mga dios ang iya ginawali.” Amo ini ang ila ginsiling tungod nga nagawali si Pablo parte kay Jesus kag sa iya pagkabanhaw. 19Gani gindala nila si Pablo sa Areopagus, ang tilipunan sang mga pangulo sang banwa. Nagsiling sila sa iya, “Gusto namon nga mahibaluan ang bag-o nga pagtulun-an nga imo ginawali. 20Kay may lain ka nga mga butang nga ginatudlo nga bag-o sa amon, gani gusto namon mahibaluan kon ano ina nga mga butang.” 21(Amo ini ang ila ginhambal tungod nga ang mga taga-Atens kag ang mga taga-iban nga lugar nga didto na nagaestar wala sing iban nga naluyagan kundi ang magdiskusyon parte sa bag-o nga mga pagpanudlo.)
22Gani nagtindog si Pablo sa atubangan sang mga tawo nga nagatipon didto sa Areopagus kag nagsiling, “Mga taga-Atens! Nakita ko nga kamo relihiyuso gid nga mga tawo. 23Kay sa akon paglibot diri sa inyo siyudad nakita ko ang inyo mga ginasimba. May nakita pa ako nga halaran nga may nasulat nga nagasiling, ‘Sa wala pa makilala nga Dios.’ Ining Dios nga inyo ginasimba nga wala pa ninyo makilala amo ang Dios nga akon ginawali sa inyo. 24Amo ini ang Dios nga nagtuga sang kalibutan kag sang tanan nga ara sa kalibutan. Siya ang Ginoo nga tag-iya sang langit kag duta, gani wala siya nagapuyo sa mga templo nga ginhimo sang mga tawo. 25Wala man siya nagakinahanglan sang bulig nga halin sa mga tawo tungod nga siya mismo ang nagahatag sang kabuhi sa aton, pati sang tanan ta nga mga kinahanglanon. 26Halin sa isa lang ka tawo, ginhimo niya ang tanan nga lahi sang mga tawo kag ginpalapta sa bug-os nga kalibutan. Ginplano man niya sang una pa ang mga dulunan kon diin maestar ang mga tawo pati ang tion nga sila magakabuhi diri. 27Ini tanan ginhimo sang Dios agod kita nga mga tawo magpangita sa iya, kag basi pa lang nga makita ta man siya. Pero ang matuod, ang Dios indi malayo sa aton, 28kay
‘tungod sa iya gahom nagakabuhi kita kag nagahulag.’
Pareho man sang ginsiling sang iban ninyo nga mga manugbinalaybay,
‘Kita matuod mga anak niya.’
29Gani, tungod nga kita mga anak sang Dios, indi kita maghunahuna nga ang Dios pareho sang dios-dios nga bulawan, ukon pilak, ukon bato, nga puro imbinto sang hunahuna kag kamot sang tawo. 30Sang una, sang wala pa makakilala ang mga tawo sa Dios, wala niya pagsapaka ang ila mga sala. Pero subong ginasugo sang Dios ang tanan nga tawo sa tanan nga lugar nga maghinulsol na kag bayaan ang ila malain nga mga ginahimo. 31Kay may adlaw nga ginpili ang Dios nga hukman niya sing matarong ang tanan nga tawo diri sa kalibutan paagi sa tawo nga iya ginpili. Ginpamatud-an niya ini sa tanan paagi sa iya pagbanhaw sang amo nga tawo.”
32Pagkabati nila nga nagahambal si Pablo parte sa pagkabanhaw, ang iban sa ila nagyaguta sa iya. Pero ang iban nagsiling, “Balik ka diri tungod nga gusto namon nga magpamati pa gid sa imo parte sa sini nga mga butang.” 33Pagkatapos naghalin si Pablo sa ila ginatipunan. 34Ang iban nga mga lalaki nagdampig sa iya kag nagtuo kay Jesus. Ang isa sa ila amo si Dionisius nga miyembro sang Areopagus; kag may babayi man nga si Damaris, kag may iban pa gid.
Nangaral si Pablo sa Tesalonica
1Dumaan sila sa Amfipolis at sa Apolonia hanggang sa nakarating sila sa Tesalonica. May sambahan ng mga Judio roon. 2At ayon sa nakagawian ni Pablo, pumasok siya doon sa sambahan. At sa loob ng tatlong Araw ng Pamamahinga, nakipagdiskusyon siya sa mga tao roon. Ginamit niya ang Kasulatan 3para patunayan sa kanila na ang Cristo ay kinakailangang magtiis at muling mabuhay. Sinabi ni Pablo, “Itong Jesus na aking ipinapahayag sa inyo ay ang Cristo.” 4Ang iba sa kanilaʼy naniwala at sumama kina Pablo at Silas. Marami ring mga Griego na sumasamba sa Dios at mga kilalang babae ang sumama sa kanila.
5Pero nainggit ang mga Judio kina Pablo at Silas. Kaya tinipon nila ang mga basagulerong tambay sa kanto. At nang marami na silang natipon, nagsimula silang manggulo sa buong lungsod. Nilusob nila ang bahay ni Jason sa paghahanap kina Pablo at Silas para iharap sila sa mga tao. 6Pero nang hindi nila makita sina Pablo at Silas, hinuli nila si Jason at ang iba pang mga mananampalataya. Kinaladkad nila ang mga ito papunta sa mga opisyal ng lungsod, at sumigaw sila, “Ang mga taong itoʼy nagdadala ng gulo kahit saan sila pumunta dahil sa kanilang itinuturo. At ngayon, narito na sila sa ating lungsod. 7Pinatuloy ni Jason sina Pablo at Silas sa kanyang bahay. Silang lahat ay kumakalaban sa mga kautusan ng Emperador, dahil sinasabi nilang may iba pang hari na ang pangalan ay Jesus.” 8Nang marinig iyon ng mga tao at ng mga opisyal, nagkagulo sila. 9Bago nila pinakawalan si Jason at ang kanyang mga kasama, pinagpiyansa muna sila.
Sina Pablo at Silas sa Berea
10Kinagabihan, pinapunta ng mga mananampalataya sina Pablo at Silas sa Berea. Pagdating nila roon, pumunta sila sa sambahan ng mga Judio. 11Mas bukas ang kaisipan ng mga taga-Berea kaysa sa mga taga-Tesalonica. Gustong-gusto nilang makinig sa mga itinuturo nina Pablo. At araw-araw nilang sinasaliksik ang Kasulatan para tingnan kung totoo nga ang mga sinasabi nina Pablo. 12Marami sa kanila ang sumampalataya kabilang dito ang mga Griegong babae na kilala sa lipunan at mga Griegong lalaki. 13Pero nang marinig ng mga Judio sa Tesalonica na nangaral si Pablo ng salita ng Dios sa Berea, pumunta sila roon at sinulsulan ang mga tao na manggulo. 14Kaya inihatid ng mga mananampalataya si Pablo sa tabing-dagat. Pero sina Silas at Timoteo ay nagpaiwan sa Berea. 15Ang mga taong naghatid kay Pablo ay sumama sa kanya hanggang sa Athens. Pagkatapos, bumalik sila sa Berea na dala ang bilin ni Pablo na pasunurin sa kanya sa Athens sina Silas at Timoteo.
Nangaral si Pablo sa Athens
16Habang naghihintay si Pablo kina Silas at Timoteo sa Athens, nakita niyang maraming dios-diosan doon. At lubos niyang ikinabahala ito. 17Kaya pumasok siya sa sambahan ng mga Judio at nakipagdiskusyon sa kanila at sa mga hindi Judio na sumasamba rin sa Dios. Araw-araw pumupunta rin siya sa plasa at nakikipagdiskusyon sa sinumang makatagpo niya roon. 18Dalawang grupo ng mga tagapagturo ang nakipagtalo kay Pablo. Ang isa ay tinatawag na mga Epicureo, at ang isa naman ay mga Estoico. Sinabi ng ilan sa kanila, “Ano kaya ang idinadaldal ng mayabang na iyan?” Ang sabi naman ng iba, “Iba yatang dios ang ipinangangaral niya.” Ganoon ang sinabi nila dahil nangangaral si Pablo tungkol kay Jesus at sa kanyang muling pagkabuhay. 19Isinama nila si Pablo sa pinagtitipunan ng mga namumuno sa bayan, na tinatawag na Areopagus. Sinabi nila sa kanya, “Gusto naming malaman ang bagong aral na itinuturo mo. 20Bago kasi sa aming pandinig ang mga sinasabi mo, kaya gusto naming malaman kung ano iyan.” 21(Sinabi nila ito dahil ang mga taga-Athens at mga dayuhang naninirahan doon ay mahilig magdiskusyon tungkol sa mga bagong aral.)
22Kaya tumayo si Pablo sa harapan ng mga tao roon sa Areopagus at sinabi, “Mga taga-Athens! Nakita kong napakarelihiyoso ninyo. 23Sapagkat sa aking paglilibot dito sa inyong lungsod, nakita ko ang mga sinasamba ninyo. May nakita pa akong altar na may nakasulat na ganito: ‘Para sa hindi nakikilalang Dios.’ Itong Dios na inyong sinasamba na hindi pa ninyo kilala ay ang Dios na aking ipinangangaral sa inyo. 24Siya ang lumikha ng mundo at ng lahat ng narito. Siya ang Panginoong nagmamay-ari ng langit at lupa, kaya hindi siya nakatira sa mga templo na ginawa ng mga tao. 25Hindi siya nangangailangan ng tulong mula sa tao dahil siya mismo ang nagbibigay ng buhay sa atin, maging ng lahat ng pangangailangan natin. 26Mula sa isang tao, nilikha niya ang lahat ng lahi at ipinangalat sa buong mundo. Noon paʼy itinakda na niya ang hangganan ng tirahan ng mga tao at ang panahon na silaʼy mabubuhay dito sa lupa. 27Ang lahat ng itoʼy ginawa ng Dios upang hanapin natin siya, at baka sakaling matagpuan natin siya. Pero ang totoo, ang Dios ay hindi malayo sa atin, 28‘dahil sa pamamagitan ng kanyang kapangyarihan tayoʼy nabubuhay at nakakakilos.’ Katulad din ng sinabi ng ilan sa inyong mga makata, ‘Tayo ngaʼy mga anak niya.’ 29Dahil tayo nga ay mga anak ng Dios, huwag nating isipin na ang Dios ay katulad ng dios-diosang ginto, pilak, o bato na pawang imbento ng isip at kamay ng tao. 30Noong una, nang hindi pa kilala ng mga tao ang Dios, hindi niya pinansin ang kanilang mga kasalanan. Ngunit ngayon, inuutusan ng Dios ang lahat ng tao sa lahat ng lugar na magsisi at talikuran ang kanilang masamang gawain. 31Sapagkat nagtakda ang Dios ng araw kung kailan niya ipapataw ang kanyang makatarungang hatol sa lahat ng tao rito sa mundo sa pamamagitan ng taong kanyang pinili. Pinatunayan niya ito sa lahat, nang buhayin niyang muli ang taong iyon.”
32Nang marinig nila ang sinabi ni Pablo tungkol sa muling pagkabuhay, pinagtawanan siya ng ilan. Pero sinabi naman ng iba, “Bumalik ka uli rito, dahil gusto pa naming makinig tungkol sa mga bagay na ito.” 33Pagkatapos, umalis si Pablo sa kanilang pinagtitipunan. 34May ilang lalaking kumampi kay Pablo at sumampalataya kay Jesus. Ang isa sa kanila ay si Dionisius na miyembro ng Areopagus, at ang babaeng si Damaris, at may iba pa.
