Ang Paghari ni Amazia sa Juda
(2 Har. 14:1-20)
1Nagaedad si Amazia sing 25 ka tuig sang nangin hari siya. Sa Jerusalem siya nag-estar, kag naghari siya sa sulod sang 29 ka tuig. Ang iya iloy amo si Jehoadan25:1 Jehoadan: ukon, Jehoadin. nga taga-Jerusalem. 2Maayo ang ginhimo ni Amazia sa panulok sang Ginoo, pero indi gid bug-os ang pagsunod niya sa Ginoo. 3Sang malig-on na ang paghari ni Amazia, ginpapatay niya ang mga opisyal nga nagpatay sa iya amay nga hari. 4Pero wala niya ginpapatay ang ila mga anak, kay suno sa nasulat sa Libro sang Kasuguan ni Moises, nagsiling ang Ginoo, “Indi dapat pagpatyon ang mga ginikanan tungod sa sala sang ila mga anak, kag ang mga anak indi man dapat pagpatyon tungod sa sala sang ila mga ginikanan. Patyon lang ang tawo tungod sa iya kaugalingon nga sala.”
5Gin-organisar ni Amazia ang iya mga soldado nga halin sa Juda kag Benjamin. Gin-grupo niya sila suno sa ila pamilya kag ginbutangan sang mga kumander nga magadumala sang tag-100 kag tag-1,000 ka soldado. Dayon gin-isip niya ang iya mga soldado nga nagaedad 20 ka tuig paibabaw, kag ang kadamuon 300,000. Ini sila maayo sa bangkaw kag taming. 6Nagkuha man siya sang 100,000 ka maayo nga mga soldado halin sa Israel. Nagbayad siya sing mga 3,500 ka kilo nga pilak bilang suhol sa sini nga mga soldado.
7Pero may isa ka alagad sang Dios nga nagkadto kay Amazia kag nagsiling, “Mahal nga Hari, indi ka magkuha sang mga soldado halin sa Israel, kay wala na nagaupod ang Ginoo sa Israel. Ining katawhan sang Efraim wala na ginabuligan sang Ginoo. 8Kon paupdon ninyo sila sa inaway, mapierdi gid kamo bisan mag-away pa kamo sing maayo. Ang Dios lang ang makapadaog ukon makapalaglag sa inyo.”
9Nagsiling si Amazia sa alagad sang Dios, “Ti paano na lang ang ginbayad ko nga mga 3,500 ka kilo nga pilak?” Nagsabat siya, “Mas sobra pa dira ang ihatag sang Ginoo sa imo.” 10Gani ginpapauli ni Amazia ang mga soldado nga taga-Efraim. Nagpauli sila nga akig gid sa Juda.
11Nagpangisog si Amazia sa pagsalakay, kag ginpanguluhan niya ang iya mga soldado sa pagkadto sa kapatagan nga ginatawag Asin, nga sa diin nakapatay sila sang 10,000 ka mga Edomnon.25:11 Edomnon: sa Hebreo, mga kaliwat ni Seir. 12Nakadakop pa gid sila sang 10,000 ka soldado, kag gindala nila ini sa isa ka pil-as kag ginhulog, kag nagkaladugmok ang mga lawas sini.
13Sa pihak nga bahin, ang mga soldado nga ginpapauli ni Amazia kag wala ginpaupod sa inaway nagsalakay sa mga banwa sang Juda halin sa Samaria pakadto sa Bet Horon. Nakapatay sila sang 3,000 ka tawo, kag madamo nga mga pagkabutang ang ila ginpanguha.
14Pagbalik ni Amazia halin sa ila pagpamatay sa mga Edomnon, gindala niya ang mga dios-dios sang mga Edomnon.25:14 Edomnon: Tan-awa ang footnote sa 25:11. Ginhimo niya ini nga iya kaugalingon nga mga dios, ginsimba, kag ginhalaran sang mga halad. 15Gani naakig gid ang Ginoo kay Amazia. Nagpadala siya sang propeta kay Amazia sa pagsiling, “Ngaa nagadangop ka sa mga dios-dios nga indi gani makaluwas sa ila katawhan sa imo kamot?”
16Samtang nagahambal ang propeta, nagsabat ang hari, “Ngaa ginalaygayan mo ako? Ginhimo ko bala ikaw nga manuglaygay? Maghipos ka, kay kon indi ipapatay ko ikaw.” Gani naghipos ang propeta pagkatapos niya hambal sini: “Sigurado gid nga laglagon ka sang Dios tungod nga nagsimba ka sa mga dios-dios kag wala ka nagpamati sa akon.”
17Pagkatapos sugilanon ni Haring Amazia sa iya mga manuglaygay, nagpadala siya sang mensahi sa hari sang Israel nga si Jehoash nga anak ni Jehoahaz kag apo ni Jehu. Ginhangkat niya si Jehoash nga mag-inaway sila. 18Pero ginsabat siya ni Haring Jehoash paagi sa sini nga estorya: “Didto sa Lebanon may tunukon nga tanom nga nagpadala sang sini nga mensahi sa kahoy nga sedro: ‘Ipaasawa ang imo anak nga babayi sa akon anak nga lalaki.’ Pero may nag-agi nga talunon nga sapat kag gintasak-tasak niya ang tunukon nga tanom. 19Amazia, matuod nga napierdi mo ang Edom kag ginapabugal mo ina. Pero maayo pa nga indi ka na lang magpakig-away sa amon kundi magpabilin ka na lang sa imo lugar. Ngaa gusto mo gid ang gamo nga magadala lang sang kalaglagan sa imo kag sa Juda?”
20Pero indi magpamati si Amazia, kay nagpanghikot ang Dios nga malaglag siya ni Jehoash tungod sa iya pagsimba sa mga dios sang Edom. 21Gani ginsalakay siya ni Haring Jehoash kag sang iya mga soldado. Nag-away sila sa Bet Shemesh nga sakop sang Juda. 22Napierdi ang Juda sa Israel, kag ang tagsa ka soldado sang Juda nagpalagyo pauli. 23Nadakpan ni Haring Jehoash si Haring Amazia didto sa Bet Shemesh, kag gindala niya siya sa Jerusalem. Dayon gin-guba ni Jehoash ang mga pader sang Jerusalem halin sa Puwertahan sang Efraim pakadto sa Pamusod nga Puwertahan, nga mga 600 ka tapak ang kalabaon. 24Ginpanguha niya ang tanan nga bulawan, pilak, kag kagamitan nga iya nakita sa templo sang Dios nga ginaatipan sadto ni Obed Edom. Ginpanguha man niya ang mga manggad sa palasyo. Gindala niya ini kag ang mga bihag sa iya nga pagbalik sa Samaria.
25Nagkabuhi pa si Haring Amazia sang Juda sang 15 ka tuig sa tapos nga mapatay si Haring Jehoash sang Israel. 26Ang iban pa nga estorya parte sa paghari ni Amazia, halin sa umpisa hasta sa katapusan, nasulat sa Libro sang Kasaysayan sang mga Hari sang Juda kag Israel.
27Pagkatapos nga nagtalikod si Amazia sa Ginoo, may mga tawo nga nagplano sa pagpatay sa iya sa Jerusalem, gani nagpalagyo siya sa Lakish. Pero ginpasundan nila siya sa Lakish, kag ginpatay siya didto. 28Ang iya bangkay ginkarga sa kabayo kag gindala pabalik sa Jerusalem kag ginlubong sa ginlubngan sang iya mga katigulangan sa Banwa ni David.25:28 Banwa ni David: sa iban nga mga kopya sang Hebreo, Banwa sang Juda.
Amaziya Mfumu ya Yuda
1Amaziya anali wa zaka 25 pamene anakhala mfumu, ndipo analamulira mu Yerusalemu kwa zaka 29. Dzina la amayi ake linali Yehoyadini wa ku Yerusalemu. 2Iye anachita zolungama pamaso pa Yehova, koma osati ndi mtima wonse. 3Pamene mphamvu zonse zaufumu zinali mʼmanja mwake, iye anapha akuluakulu amene anapha abambo ake, mfumu ija. 4Komabe iye sanaphe ana awo koma anatsatira zolembedwa mʼbuku la Mose, mʼmene Yehova analamula kuti, “Makolo sadzaphedwa chifukwa cha ana awo kapena ana kuphedwa chifukwa cha makolo awo. Aliyense adzafera machimo ake.”
5Amaziya anasonkhanitsa anthu a ku Yuda ndipo anawapatsa zochita molingana ndi mabanja awo kukhala anthu olamulira 1,000, ndi olamulira 100 pa Ayuda onse ndi Benjamini. Ndipo iye anawerenga amene anali ndi zaka makumi awiri kapena kupitirirapo napeza kuti analipo amuna 300,000 okonzeka kugwira ntchito ya usilikali, okhoza kugwiritsa ntchito mkondo ndi chishango. 6Iye analembanso ntchito anthu odziwa nkhondo 100,000 ochokera ku Israeli pa mtengo wa makilogalamu 3,400 a siliva.
7Koma munthu wa Mulungu anabwera kwa iye ndipo anati, “Inu mfumu, asilikali awa ochokera ku Israeli asapite ndi inu, pakuti Yehova sali ndi Israeli kapena ndi aliyense wa anthu a Efereimu. 8Ngakhale mupite ndi kuchita nkhondo molimba mtima, Mulungu adzakugonjetsani pamaso pa adani anu, pakuti Mulungu ali ndi mphamvu yothandiza kapena kugonjetsa.”
9Amaziya anafunsa munthu wa Mulungu kuti, “Koma nanga za makilogalamu aja a siliva amene ndapereka kwa asilikali a Israeli?”
Munthu wa Mulungu anayankha kuti, “Yehova atha kukupatsani zambiri kuposa zimenezo.”
10Choncho Amaziya anachotsa asilikali amene anabwera kwa iye kuchokera ku Efereimu ndipo anawatumiza kwawo. Iwo anakwiyira anthu a ku Yuda ndipo anapita kwawo atapsa mtima kwambiri.
11Ndipo Amaziya analimba mtima ndipo anatsogolera gulu lake lankhondo ku Chigwa cha Mchere, kumene anapha anthu 10,000 a ku Seiri. 12Gulu la ankhondo la Yuda linagwiranso anthu amoyo 10,000, napita nawo pamwamba pa thanthwe ndipo anawaponya pansi kotero kuti onse ananyenyeka.
13Pa nthawi imeneyi asilikali amene Amaziya anawabweza ndipo sanawalole kuti achite nawo nkhondo, anakathira nkhondo mizinda ya Yuda kuyambira ku Samariya mpaka ku Beti-Horoni. Iwo anapha anthu 3,000 ndipo anafunkha katundu wambiri.
14Amaziya atabwerera kuja anakapha Aedomu, anabweretsa milungu ya anthu a ku Seiri. Ndipo anayika kuti ikhale milungu yake, ankayipembedza ndi kupereka nsembe zopsereza. 15Yehova anakwiyira Amaziya, ndipo anamutumizira mneneri amene anati, “Nʼchifukwa chiyani mukupembedza milungu ya anthu awa, imene sinathe kupulumutsa anthu ake mʼdzanja lanu?”
16Iye ali kuyankhula, mfumu inati, “Kodi ife takusankha iwe kuti ukhale mlangizi wa mfumu? Khala chete! Ufuna kuphedweranji?”
Choncho mneneriyo analeka koma anati, “Ine ndikudziwa kuti Mulungu watsimikiza kukuwonongani chifukwa mwachita izi ndipo simunamvere uphungu wanga.”
17Amaziya mfumu ya ku Yuda, atafunsa alangizi ake, anatumiza mawu awa kwa Yowasi mwana wa Yehowahazi mwana wa Yehu, mfumu ya Israeli: “Bwera udzakumane nane maso ndi maso.”
18Koma Yowasi mfumu ya Israeli inayankha Amaziya mfumu ya Yuda kuti, “Nthawi ina kamtengo kaminga ka ku Lebanoni kanatumiza mawu kwa mkungudza wa ku Lebanoni kuti, ‘Pereka mwana wako wamkazi kwa mwana wanga kuti amukwatire!’ Koma chirombo cha ku Lebanoni chinabwera ndi kupondaponda mtengo wa minga uja. 19Iwe ukuti wagonjetsa Edomu, ndipo tsopano ukudzikuza ndi kudzitamandira, koma khala kwanu komweko! Nʼchifukwa chiyani ukufuna mavuto ndi kudzichititsa kuti ugwe pamodzinso ndi Yuda?”
20Komabe Amaziya sanamvere pakuti ndi Mulungu amene anakonzeratu kuti awapereke kwa Yehowasi, chifukwa iwo amapembedza milungu ya ku Edomu. 21Kotero Yowasi mfumu ya Israeli inakamuthira nkhondo. Iye ndi Amaziya anayangʼanana maso ndi maso ku Beti-Semesi ku Yuda. 22Yuda anagonjetsedwa ndi Israeli ndipo munthu aliyense anathawira kwawo. 23Yehowahazi mfumu ya Israeli inagwira Amaziya mfumu ya Yuda, mwana wa Yowasi, mwana wa Ahaziya ku Beti-Semesi. Yehowasi anabwera naye ku Yerusalemu ndipo anagwetsa khoma la Yerusalemu kuyambira pa Chipata cha Efereimu mpaka ku Chipata Chapangodya, khoma lotalika mamita 180. 24Iye anatenga golide ndi siliva yense ndi zida zonse zimene zimapezeka mʼNyumba ya Mulungu zimene ankazisamalira Obedi-Edomu, pamodzinso ndi chuma cha mʼnyumba yaufumu ndipo anatenga anthu ngati chikole.
25Amaziya mwana wa Yowasi mfumu ya Yuda anakhala ndi moyo kwa zaka khumi ndi zisanu atamwalira Yehowasi mwana wa Yehowahazi mfumu ya Israeli. 26Ntchito zina za mfumu Amaziya, kuyambira pachiyambi mpaka pa mapeto, kodi sizinalembedwe mʼbuku la mafumu a Yuda ndi Israeli? 27Kuyambira nthawi imene Amaziya analeka kutsatira Yehova anthu anamukonzera chiwembu mu Yerusalemu ndipo anathawira ku Lakisi, koma adaniwo anatumiza anthu ku Lakisiko ndipo anamupha komweko. 28Iwo anabwera naye ali pa kavalo ndipo anayikidwa mʼmanda ndi makolo ake mu mzinda wa Yuda.
