Si David kag si Goliat
1Karon, gintipon sang mga Filistinhon ang ila mga soldado sa Soco nga sakop sang Juda, agod magpakig-away. Nagkampo sila sa Efes Damim, sa tunga-tunga sang Soco kag Azeka. 2Gintipon man ni Saul ang mga Israelinhon kag nagkampo sila malapit sa Kapatagan sang Elah. Nagpreparar sila sa pagpakig-away sa mga Filistinhon. 3Nagtipon ang mga Filistinhon sa pihak nga bukid kag ang mga Israelinhon sa pihak man nga bukid, kag pulopatag sa tunga nila.
4Karon, may isa ka tawo nga taga-Gat nga maayo mag-away. Ang iya ngalan si Goliat. Nagguwa siya sa kampo sang mga Filistinhon kag nagpalapit sa kampo sang mga Israelinhon. Sobra siyam ka tapak17:4 Sobra siyam ka tapak: sa Septuagint, mga anom ka tapak kag siyam ka pulgada. ang iya kataason. 5Saway ang iya helmet, kag saway man ang iya panagang sa dughan nga nagabug-at sing mga 60 ka kilo. 6Ang iya mga paa kag mga batiis may hapin nga saway, kag may nagasablay nga saway nga sibat sa iya likod. 7Ang iya bangkaw mabug-at kag madamol;17:7 mabug-at kag madamol: sa literal, pareho sa likisan sang manughabol; sa English, like a weaver’s rod. ang punta lang sini nga salsalon nagabug-at sing mga pito ka kilo. Nagauna sa iya ang manugdala sang iya taming.
8Nagpundo si Goliat kag nagsinggit sa mga Israelinhon, “Ngaa kinahanglan pa nga tanan kamo magpakig-away? Isa lang ako nga Filistinhon pero kamo nga mga suluguon ni Saul madamo. Magpili kamo sang isa ka tawo nga magpakig-away sa akon. 9Kon mapatay niya ako, mangin ulipon ninyo kami, pero kon mapatay ko siya, mangin ulipon namon kamo kag mag-alagad kamo sa amon. 10Karon, ginahangkat ko kamo! Pakadtua ninyo sa akon ang tawo nga magpakig-away sa akon.” 11Pagkabati sadto ni Saul kag sang mga Israelinhon, hinadlukan gid sila.
12Karon, may anak si Jesse nga si David. Si Jesse isa ka Efratanhon nga nagaestar sa Betlehem nga sakop sang Juda. Tigulang na siya sang panahon ni Saul. May walo siya ka anak nga lalaki. 13Ang tatlo niya ka magulang nga anak nag-upod kay Saul sa inaway. Ang kamagulangan amo si Eliab, ang ikaduha si Abinadab, kag ang ikatlo si Shama. 14Ang kamanghuran amo si David. Kag samtang nagaupod ang tatlo kay Saul sa pagpakig-away, 15si David iya nagapulopauli sa Betlehem halin sa kampo ni Saul sa pagtatap sang mga karnero sang iya amay.
16Sa sulod sang 40 ka adlaw ginahangkat ni Goliat ang mga Israelinhon adlaw-gab-i.
17Isa sina ka adlaw, nagsiling si Jesse kay David, “Anak, magdali-dali ka kadto sa imo mga utod sa kampo kag dal-i sila sang mga tunga sa sako nga sinanlag nga uyas kag napulo ka bilog nga tinapay. 18Dal-i man sang napulo ka keso ang kumander sang mga soldado. Usisaa kon kamusta na ang kahimtangan sang imo mga utod, kag magbalik ka diri nga may dala nga pamatuod nga maayo ang ila kahimtangan. 19Didto sila subong sa Kapatagan sang Elah nga nagapakig-away sa mga Filistinhon kaupod kay Saul kag sa iban nga mga Israelinhon.”
20Gani sang madason nga adlaw, aga pa gid nagbangon si David kag nagpreparar sang pagkaon nga iya dalal-on. Ginbilin niya ang mga karnero sa isa ka manugbantay, kag dayon naglakat siya suno sa ginsiling sang iya amay. Sang pag-abot niya sa kampo sang mga Israelinhon, nagapaguwa gid ang mga soldado nga nagasinggit sa pagpakig-away. 21Kag sang ulihi nagaatubangay na ang mga Israelinhon kag ang mga Filistinhon nga handa na sa pag-inaway. 22Ginbilin ni David ang iya mga dala sa nagadumala sang mga kinahanglanon sang mga soldado, kag nagdalagan siya sa ginaawayan kag ginkumusta ang iya mga utod. 23Samtang nagapakighambal siya sa ila, nag-abanse si Goliat, ang maayo mag-away nga Filistinhon nga taga-Gat, kag ginhangkat naman niya ang mga Israelinhon. Kag nabatian ini ni David. 24Sang makita sang mga Israelinhon si Goliat, nagdinalagan sila sa puwerte nga kahadlok. 25Nagsugilanunay sila, “Nakita bala ninyo ato nga tawo nga nagasalakay para hangkaton ang Israel? Pagahatagan sang hari sang dako nga premyo ang tawo nga makapatay sa iya. Kag indi lang ina, kundi ipaasawa pa niya ang iya anak sa iya, kag indi pagpabayaron ang ila pamilya sang buhis sa Israel.”
26Nagpamangkot si David sa mga tawo nga nagatindog malapit sa iya, “Sin-o gid bala inang Filistinhon, nga wala nagatuo sa Dios,17:26 wala nagatuo sa Dios: sa literal, wala matuli. para hangkaton ang mga soldado sang buhi nga Dios? Kag ano ang mabaton sang tawo nga makapatay sa iya agod mauntat ang iya pagpakahuya sa Israel?” 27Ginsugid sang mga tawo sa iya ang ila ginahambalan parte sa premyo nga mabaton sang tawo nga makapatay kay Goliat.
28Sang mabatian ni Eliab, nga kamagulangan nga utod ni David, nga nagapakighambal si David sa mga tawo, naakig gid siya. Nagsiling siya kay David, “Ngaa nagkadto ka diri? Sin-o ang ginpabantay mo sa aton mga karnero sa kamingawan nga pila na lang ka bilog? Nagahunahuna ka siguro nga daw si sin-o ka gid. Kalain sang imo batasan! Nagkadto ka diri para lang magtan-aw sang inaway.” 29Nagsiling si David, “Ngaa ano bala ang akon ginhimo? Nagpamangkot man lang ako!” 30Dayon gintalikdan siya ni David kag nag-atubang sa iban naman nga mga tawo kag nagpamangkot sang amo man gihapon nga pamangkot, kag amo man gihapon ang ila sabat sa iya.
31Ang pagpangusisa ni David nakaabot kay Saul, gani ginpatawag siya ni Saul. 32Pag-abot ni David, nagsiling siya kay Saul, “Wala sing isa nga dapat madulaan sang kaisog tungod sa sini nga Filistinhon. Ako nga imo alagad magapakig-away sa iya.” 33Nagsabat si Saul, “Indi ka makasarang sa pagpakig-away sa sina nga Filistinhon. Bata ka pa kag siya iya mangangaway na halin sang bata pa siya.” 34Pero nagsabat si David, “Sir, halin sang una manugbantay ako sang mga karnero sang akon amay. Kon tabanon gani sang leon ukon oso17:34 oso: sa English, bear. ang karnero, 35ginalagas ko ini kag ginalampusan, kag ginakuha ang karnero. Kon magbato siya sa akon ginadakop ko siya sa liog17:35 liog: amo ini sa Septuagint. Sa Hebreo, bungot. kag ginalampusan hasta nga mapatay. 36Nahimo ko ini sa leon kag sa oso, kag himuon ko man sa sinang Filistinhon nga wala nagatuo sa Dios,17:36 wala nagatuo sa Dios: sa literal, wala matuli. tungod nga ginahangkat niya ang mga soldado sang buhi nga Dios. 37Ang Ginoo nga nagluwas sa akon sa leon kag sa oso magaluwas man sa akon sa kamot sang sini nga Filistinhon.”
Nagsiling si Saul kay David, “Sige, lakat, kag kabay pa nga magaupod ang Ginoo sa imo.” 38Ginpasuksok niya dayon kay David ang iya sulul-ubon para sa inaway—ang saway nga helmet kag ang panagang sa dughan. 39Gintaklos dayon ni David ang espada ni Saul kag nagtilaw sa paglakat-lakat tungod nga wala siya maanad sa sina nga mga sulul-ubon. Nagsiling siya kay Saul, “Indi ako makapakig-away nga may ginasul-ob nga pareho sini, kay wala ako maanad sini.” Gani gin-uba niya ato tanan. 40Dayon ginkuha niya ang iya sungkod, kag nagpulot sang lima ka mahining nga bato sa ililigan sang tubig kag ginsulod sa iya suludlan nga panit. Gindala niya ang iya labyog kag nagpalapit kay Goliat.
41Nagapalapit man sa iya si Goliat nga nagauna sa iya ang manugdala sang iya armas. 42Sang matalupangdan ni Goliat nga si David isa lang ka pamatan-on nga guwapo kag mapula-pula sing guya, ginyaguta niya siya. 43Nagsiling siya kay David, “Ido bala ako nga gindal-an mo ako sang lipak?” Kag ginpakamalaot niya si David sa ngalan sang iya mga dios. 44Dayon nagsiling siya, “Palapit diri, kay ipakaon ko ang imo bangkay sa mga pispis kag sa mapintas nga mga sapat!” 45Nagsabat si David, “Nagapalapit ka sa pagpakig-away sa akon nga may espada, bangkaw, kag sibat, pero nagapalapit ako sa pagpakig-away sa imo sa ngalan sang Ginoo nga Makagagahom, ang Dios sang mga soldado sang Israel nga imo ginahangkat. 46Sa sini nga adlaw, itugyan ka sang Ginoo sa akon; patyon ko ikaw kag utdon ang imo ulo. Kag sa sini man nga adlaw ipakaon ko ang mga bangkay sang mga Filistinhon sa mga pispis kag sa mapintas nga mga sapat, kag mahibaluan sang bug-os nga kalibutan nga may Dios ang Israel. 47Ang tanan nga nagatipon diri makahibalo nga makaluwas ang Ginoo sa iya katawhan bisan wala sing espada ukon bangkaw, kay ang Ginoo mismo amo ang magapakig-away, kag itugyan niya kamo tanan sa amon.”
48Samtang nagapalapit si Goliat sa iya, nagdalagan si David sa pagsugata sa iya. 49Nagkuha si David sang bato sa iya suludlan nga panit, kag iya ini ginlabyog17:49 ginlabyog: sa iban nga Bisaya, ginhabyog. kay Goliat, kag nagtupa ini sa iya agtang. Nagdulot gid ang bato sa iya agtang, kag natumba siya nga nagahapa sa duta.
50Gani nagdaog si David kay Goliat paagi lang sa labyog kag sa isa ka bato. Napatay niya si Goliat bisan wala siya sing espada. 51Nagdalagan si David kay Goliat kag ginkuha niya ang espada sini, kag gin-utod ang iya ulo. Sang makita sang mga Filistinhon nga patay na ang ila soldado nga maayo mag-away, nagpalalagyo sila. 52Dayon nag-abanse ang mga soldado sang Israel kag Juda nga nagasinggit, kag ginlagas nila ang mga Filistinhon hasta sa Gat17:52 Gat: Amo ini sa Septuagint. Sa Hebreo, pulopatag. kag Ekron. Naglalapta ang mga bangkay sang mga Filistinhon sa dalan sang Shaaraim pakadto sa Gat kag Ekron. 53Pagkatapos nila lagas sa mga Filistinhon, nagbalik sila kag ginpanguha nila ang mga nagkalabilin sa kampo sang mga Filistinhon. 54Ginkuha ni David ang ulo ni Goliat kag gindala sa Jerusalem, kag ginbutang niya sa iya tolda ang mga armas ni Goliat.
55Sadtong tion nga nakita ni Saul si David nga nagapalapit kay Goliat sa pagpakig-away, nagpamangkot siya kay Abner nga kumander sang mga soldado, “Abner, kay sin-o anak inang pamatan-on?” Nagsabat si Abner, “Wala gid ako kahibalo, Mahal nga Hari.” 56Nagsiling si Saul, “Usisaa kon kay sin-o siya anak.”
57Sang magbalik si David sa ila kampo matapos niya napatay si Goliat, gindala siya ni Abner kay Saul. Nagabitbit pa si David sang ulo ni Goliat. 58Nagpamangkot si Saul sa iya, “Toto, kay sin-o ka anak?” Nagsabat si David, “Anak ako sang imo sakop nga si Jesse nga taga-Betlehem.”
Davide ndi Goliati
1Afilisti anasonkhanitsa ankhondo awo ku Soko mʼdziko la Yuda. Iwo anamanga misasa yawo ku Efesi-Damimu, pakati pa Soko ndi Azeka. 2Sauli ndi Aisraeli anasonkhana namanga misasa mʼchigwa cha Ela ndipo anandandalitsa ankhondo kuti amenyane ndi Afilisti. 3Afilisti anali phiri lina ndipo Aisraeli analinso phiri lina, ndipo pakati pawo panali chigwa.
4Tsono munthu wina wamphamvu, dzina lake Goliati wochokera ku Gati anatuluka ku misasa ya Afilisti. Msinkhu wake unali pafupipafupi mamita atatu. 5Iye ankavala chipewa chamkuwa ndi malaya achitsulo olemera makilogalamu 57. 6Ankavalanso zokuta miyendo yake zamkuwa, ndipo ankanyamula nthungo ya mkuwa pa phewa pake. 7Thunthu la mkondo wake linali ngati mkombero wowombera nsalu, ndipo mutu wa mkondowo unkalemera makilogalamu asanu ndi awiri. Patsogolo pake pamakhala munthu wonyamula zida zake za nkhondo.
8Goliatiyo anayimirira ndi kufuwula kwa ankhondo a Israeli, nati, “Nʼchifukwa chiyani mwakonzekera nkhondo chotere? Kodi sindine Mfilisiti ndipo inu sindinu akapolo a Sauli? Sankhani munthu kuti abwere kwa ine. 9Ngati angathe kumenyana nane ndi kundipha, ife tidzakhala akapolo anu, koma ngati ine ndimugonjetsa ndi kumupha, inu mudzakhala akapolo athu ndi kumatitumikira.” 10Ndipo Mfilisitiyo anati, “Bwerani lero timenyane basi! Patseni munthu kuti ndimenyane naye.” 11Atamva mawu a Mfilisitiyo, Sauli ndi Aisraeli onse anataya mtima nachita mantha kwambiri.
12Davide anali mwana wa munthu wa fuko la Efurati dzina lake Yese amene amachokera ku Betelehemu mʼdziko la Yuda. Yese anali ndi ana aamuna asanu ndi awiri. Pa nthawi ya Sauli nʼkuti ali wokalamba. 13Ana atatu oyamba kubadwa a Yese nʼkuti atapita nawo ku nkhondo pamodzi ndi Sauli. Woyamba dzina lake anali Eliabu, wachiwiri anali Abinadabu, ndipo wachitatu anali Sama. 14Davide ndiye anali mzime. Ana aakulu atatuwo ndiwo anapita ku nkhondo ndi Sauli. 15Koma Davide ankapita ku misasa ya Sauli ndi kubwerako kuti azikaweta nkhosa za abambo ake ku Betelehemu.
16Kwa masiku makumi anayi, Mfilisiti uja ankabwera mmawa ndi madzulo kumadzionetsera.
17Tsiku lina Yese anawuza mwana wake Davide kuti, “Atengere abale ako makilogalamu khumi a tirigu wokazinga ndi malofu a buledi khumi ndipo upite nazo mofulumira ku misasa yawo. 18Utengerenso wolamulira wa gulu lawo tchizi khumi uyu. Ukaone mmene abale ako akukhalira ndipo ubwere ndi kanthu kosonyeza kuti ali bwino. 19Sauli, abale akowo ndi asilikali onse a Israeli ali ku chigwa cha Ela, akumenyana ndi Afilisti.”
20Mʼmamawa mwake Davide anasiya nkhosa mʼmanja mwa munthu wina ndipo anatenga zakudyazo nanyamuka monga momwe Yese abambo ake anamulamulira. Anakafika ku misasa pamene asilikali ankapita kukandanda pa mzere ku nkhondo, nʼkufuwula mfuwu wankhondo. 21Aisraeli ndi Afilisti anandanda pa mzere wankhondo moyangʼanana. 22Tsono Davide anasiyira zakudya zija munthu wosunga katundu nathamangira kumene kunali ankhondo kuja ndi kukalonjera abale ake. 23Pamene iye ankayankhula nawo anangoona Goliati wa ku Gati uja akuchoka pa mzere wa Afilisti akufuwula mawu onyoza monga mwa masiku onse, ndipo Davide ankawamva. 24Aisraeli ataona munthuyo, anamuthawa ndi mantha aakulu.
25Ndipo Aisraeli ankanena kuti, “Kodi mwamuona munthu akubwerayo? Iye amangobwera kudzanyoza Israeli. Tsono mfumu inati kuti idzapereka chuma chambiri kwa munthu amene adzamuphe. Idzaperekanso mwana wake wamkazi kuti amukwatire ndiponso banja la abambo ake silidzaperekanso msonkho mu Israeli.”
26Davide anafunsa anthu amene anayima pafupi naye kuti, “Kodi adzamuchita chiyani munthu amene adzapha Mfilisiti uyu ndi kuchotsa chitonzo pakati pa Israeli? Mfilisiti wosachita mdulidweyu ndi ndani kuti azinyoza gulu lankhondo la Mulungu wamoyo?”
27Anthu anamuwuzanso zonse zimene mfumu inanena kuti idzachitira munthu amene adzapha Mfilisitiyo.
28Eliabu, mkulu wake wa Davide, atamumva akuyankhula ndi anthuwo, anamukwiyira ndipo anamufunsa kuti, “Nʼchifukwa chiyani wabwera kuno? Ndipo wasiyira yani nkhosa zochepazo mʼchipululu? Ndikudziwa kuti ndiwe wodzikuza ndiponso woyipa mtima. Unabwera kuno kuti udzaonere nkhondo.”
29Davide anati, “Kodi ndachita chiyani ine? Kodi ndisamayankhule?” 30Ndipo anamuchokera napita kwa munthu wina ndipo anamufunsa nkhani yomweyo, ndipo anthu anamuyankha iye monga poyamba paja. 31Mawu amene Davide anayankhula atamveka, anthu anakafotokozera Sauli ndipo Sauli anamuyitanitsa.
32Davide anati kwa Sauli, “Munthu aliyense asataye mtima chifukwa cha Mfilisitiyu. Ine kapolo wanu ndipita kukamenyana naye.”
33Sauli anayankha Davide kuti, “Iwe sungathe kupita kukamenyana ndi Mfilisitiyu. Iwe ukanali mnyamata, koma iyeyu ndi amene wakhala akumenya nkhondo kuyambira unyamata wake.”
34Koma Davide anati kwa Sauli, “Kapolo wanune ndinkaweta nkhosa za abambo anga. Ndipo mkango kapena chimbalangondo chikamabwera ndi kugwira mwana wankhosa pakati pa nkhosazo, 35ine ndinkatsatira ndi kupha chirombocho. Choncho ndinkapulumutsa mwana wankhosa uja mʼkamwa mwake. Ndipo chinkati chikandiwukira, ine ndinkagwira tchowa lake, nʼkuchikantha mpaka kuchipha. 36Ine kapolo wanu ndinapha mkango ngakhalenso chimbalangondo. Tsono Mfilisiti wosachita mdulidweyu adzaphedwa monga zinazo chifukwa wanyoza ankhondo a Mulungu wamoyo. 37Yehova amene anandilanditsa mʼkamwa mwa mkango ndi chimbalangondo adzandilanditsa mʼmanja mwa Mfilisiti uyu.”
Sauli anati kwa Davide, “Pita, ndipo Yehova akhale nawe.”
38Ndipo Sauli anamveka Davide mwinjiro wake. Anamuveka zovala zankhondo ndi chipewa cha mkuwa. 39Davide anamangirira lupanga pa mwinjirowo. Atayesa kuyenda nazo, analephera chifukwa anali asanazizolowere.
Iye anati kwa Sauli, “Sindingathe kuyenda nazo chifukwa sindinazizolowere.” Ndipo anazivula. 40Pambuyo pake anatenga ndodo yake mʼmanja. Kenaka anasankha miyala yosalala bwino mu mtsinje ndi kuyiika mʼthumba lake la ku ubusa. Legeni ili mʼmanja mwake, Davide ananyamuka kukakumana ndi Mfilisiti uja.
41Tsono Mfilisiti uja anayambapo kupita kumene kunali Davide, mnyamata wonyamula zida zake za nkhondo ali patsogolo pake. 42Mfilisitiyo atangomuona Davide, anamunyoza popeza kuti Davide anali mnyamata chabe wofiirira ndi wa maonekedwe abwino. 43Iye anati kwa Davide, “Kodi ndine galu, kuti ubwere kwa ine ndi ndodo?” Ndipo Mfilisitiyo anamutemberera Davide potchula mayina a milungu yake. 44Iye anatinso, “Bwera kuno ndipo ndidzapereka mnofu wako kwa mbalame zamlengalenga ndi kwa zirombo zakuthengo!”
45Koma Davide anati kwa Mfilisitiyo, “Iwe wabwera kwa ine ndi lupanga, mkondo ndi nthungo, koma ine ndikubwera kwa iwe mʼdzina la Yehova Wamphamvuzonse, Mulungu wa ankhondo Aisraeli amene iwe ukuwanyoza. 46Anatinso lero lino Yehova adzakupereka mʼmanja mwanga. Ndidzakukantha ndi kudula mutu wako. Ndidzapereka mitembo ya asilikali a Afilisti kwa mbalame za mlengalenga, ndi kwa zirombo zakuthengo ndipo dziko lonse lapansi lidzadziwa kuti mu Israeli muli Mulungu. 47Onse amene asonkhana pano adzadziwa kuti Mulungu sapulumutsa anthu ndi lupanga kapena mkondo, pakuti nkhondo ndi ya Yehova. Iye adzakuperekani mʼmanja mwathu.”
48Mfilisitiyo akusendera pafupi kuti akumane naye, Davideyo anathamangira mofulumira ku mzere wa nkhondo kukakumana naye. 49Davideyo anapisa dzanja lake mʼthumba lake natengamo mwala ndipo anawuponya, nalasa pa mphumi pa Mfilisitiyo. Mwalawo unalowa pa chipumi chake, ndipo anagwa chafufumimba.
50Kotero Davide anamupambana Mfilisitiyo pomugenda ndi mwala wa legeni ndi kumupha. Mʼmanja mwa Davide munalibe lupanga.
51Davide anathamanga nakayimirira pamwamba pa Mfilisiti uja. Anasolola lupanga lake lomwe moyikamo mwake, namupha pomudula mutu wake.
Afilisti ataona kuti ngwazi yawo yafa, anathawa. 52Ndipo Aisraeli ndi anthu a ku Yuda ananyamuka, ndipo akufuwula anathamangitsa Afilisti aja mpaka ku Gati ndi ku zipata za Ekroni. Anthu akufa awo amagwa njira yonse ya ku Saaraimu mpaka ku Gati ndi ku Ekroni. 53Aisraeli anabwerako kothamangitsa Afilisti kuja ndipo anadzatenga zonse zimene zinali mʼmisasa ya Afilistiwo. 54Pambuyo pake Davide anatenga mutu wa Mfilisitiyo napita nawo ku Yerusalemu, koma anayika zida za Mfilisitiyo mu tenti yake.
55Sauli ataona Davide akupita kukakumana ndi Mfilisitiyo anafunsa Abineri, mkulu wa ankhondo kuti, “Abineri, kodi mnyamatayu ndi mwana wa yani?”
Abineri anayankha kuti, “Ndithu mfumu muli apa ine sindikumudziwa.”
56Mfumu inati, “Pita kafufuze kuti mnyamata ameneyu ndi mwana wa yani.”
57Davide atangobwerako kokapha Mfilisiti kuja, Abineri anamutenga nabwera naye kwa Sauli, mutu wa Mfilisiti uja uli mʼmanja mwake.
58Sauli anamufunsa, “Mnyamata iwe, kodi paja ndiwe mwana wayani?”
Davide anati, “Ndine mwana wa mtumiki wanu Yese wa ku Betelehemu.”
