Ang mga Bilin ni David kay Solomon
1Sang madali na lang mapatay si David, may mga bilin siya kay Solomon nga iya anak. Amo ini ang iya mga bilin: 2“Madali na lang ako mapatay. Gani magpakabakod ka kag magpakaisog, 3kag tumana ang mga ginapatuman sang Ginoo nga imo Dios. Magsunod ka sa iya mga pamaagi, kag tumana ang iya mga pagsulundan kag mga sugo nga nasulat sa Kasuguan ni Moises, agod magmainuswagon ka sa tanan mo nga ginahimo, bisan diin ka magkadto. 4Kon himuon mo ini, tumanon sang Ginoo ang iya ginpromisa sa akon, nga kon ang akon mga kaliwat nagakabuhi sing husto kag nagasunod sa akon sing matutom sa bug-os nila nga kabuhi, may isa gid permi sa ila nga magahari sa Israel.
5“Ari pa ang akon bilin sa imo: Nahibaluan mo kon ano ang ginhimo sa akon ni Joab nga anak ni Zeruya sa iya nga pagpatay sa duha ka kumander sang mga soldado sang Israel nga si Abner nga anak ni Ner kag si Amasa nga anak ni Jeter. Ginpatay niya sila nga daw sa mga kaaway, pero ginhimo niya ato sang panahon nga wala sing inaway. Siya ang may salabton sa ila kamatayon.2:5 Siya ang may salabton sa ila kamatayon: sa mas literal, ginmantsahan niya ang iya paha kag sandalyas sang dugo sa inaway. 6Gani himua ang nagakadapat sa iya suno sa imo hunahuna nga maayo himuon, pero indi pag-itugot nga mapatay siya sa katigulangon nga may kalinong.
7“Pero magmaayo ka sa mga anak ni Barzilai nga taga-Gilead, kag pakan-a sila permi upod sa imo, kay ginbuligan nila ako sang nagpalagyo ako sa imo utod nga si Absalom.
8“Tandaan mo gid si Shimei nga anak ni Gera, nga isa ka Benjaminhon nga taga-Bahurim. Puwerte gid ang iya pagpakamalaot sa akon sang nagkadto ako sa Mahanaim. Pero sang pagkitaay namon sa Suba sang Jordan, nagsumpa ako sa iya sa ngalan sang Ginoo nga indi ko siya pagpatyon. 9Pero karon, ikaw ang magsilot sa iya. Maalam ka, kag nahibaluan mo kon ano ang dapat nga himuon. Bisan tigulang na siya, ipapatay siya.”
10Sang ulihi napatay si David kag ginlubong sa iya banwa.2:10 iya banwa: sa Hebreo, Banwa ni David. 11Naghari siya sa bug-os nga Israel sa sulod sang 40 ka tuig—7 ka tuig sa Hebron kag 33 ka tuig sa Jerusalem. 12Si Solomon ang nagbulos sa iya amay nga si David bilang hari, kag malig-on gid ang iya ginharian.
Napatay si Adonia
13Karon, si Adonia nga anak ni Hagit nagkadto kay Batsheba nga iloy ni Solomon. Nagpamangkot si Batsheba sa iya, “Maayo bala ang imo tuyo sa pagkadto diri?” Nagsabat si Adonia, “Huo, maayo. 14May ipangabay lang ako sa imo.” Nagpamangkot si Batsheba, “Ano bala ina?” 15Nagsabat si Adonia, “Nahibaluan mo nga ako na kuntani ang hari, kag ginpaabot ini sang bug-os nga Israel. Pero lain ang natabo; ang akon utod amo ang nangin hari, kay amo ina ang gusto sang Ginoo. 16Karon, may pangabay ako sa imo. Kag kon mahimo indi ako pagbalibari.” Nagpamangkot si Batsheba, “Ano bala ina?” 17Nagsabat si Adonia, “Palihog pangabaya si Haring Solomon nga ipaasawa niya sa akon si Abishag nga taga-Shunem. Nahibaluan ko nga indi gid siya magbalibad sa imo.” 18Nagsabat si Batsheba, “Sige, silingon ko ang hari.”
19Gani nagkadto si Batsheba kay Haring Solomon sa paghambal sa iya parte sa ginpangabay ni Adonia. Pagkakita ni Solomon sa iya, nagtindog si Solomon sa iya trono sa pagsugata sa iya, kag dayon nagluhod siya sa iya iloy bilang pagtahod sa iya. Pagkatapos nagpungko siya sa iya trono. Nagpakuha siya sang pulungkuan kag ginpabutang sa iya tuo, kag ginpapungko didto ang iya iloy. 20Nagsiling si Batsheba, “May ara ako sang gamay nga ipangabay sa imo. Kag palihog indi ako pagbalibari.” Nagsiling ang hari, “Ano ina, Nay? Indi ko ikaw pagbalibaran.” 21Nagsiling si Batsheba, “Ipaasawa si Abishag nga taga-Shunem sa imo utod nga si Adonia.”
22Nagsiling si Haring Solomon, “Ngaa ginapangabay mo gid nga ipaasawa si Abishag kay Adonia? Basi kon ipangabay mo man nga ihatag ko sa iya ang akon ginharian, kay magulang siya sa akon kag apin sa iya si Abiatar nga pari kag si Joab nga anak ni Zeruya!” 23Dayon nagsumpa si Haring Solomon sa ngalan sang Ginoo, “Kabay pa nga silutan gid ako sang Dios kon indi ko mapatay si Adonia tungod sining iya ginpangabay. 24Ang Ginoo amo ang nagpili kag nagbutang sa akon sa trono sang akon amay nga si David. Gintuman niya ang iya promisa nga ihatag niya ang ginharian sa akon kag sa akon mga kaliwat. Gani nagasumpa ako sa buhi nga Ginoo nga mapatay si Adonia subong gid nga adlaw.” 25Dayon nagmando si Haring Solomon kay Benaya, nga anak ni Jehoyada, nga patyon si Adonia, kag ginpatay niya si Adonia.
26Dayon nagsiling si Haring Solomon kay Abiatar nga pari, “Magpauli ka sa imo uma sa Anatot. Bagay ka man kuntani nga patyon, pero indi ko ikaw pagpatyon subong kay ikaw ang gintugyanan sang Kahon sang Ginoong Dios sang kaupod ka pa sang akon amay nga si David, kag nagpakigbahin ka sa iya mga pag-antos.” 27Gani ginpahalin ni Solomon si Abiatar sa iya katungdanan bilang pari sang Ginoo. Kag natuman ang ginsiling sang Ginoo didto sa Shilo parte sa panimalay ni Eli.
Napatay si Joab
28Si Joab wala nagbulig kay Absalom nga mangin hari, pero nagbulig siya kay Adonia. Gani sang mabalitaan niya ang pagkapatay ni Adonia, nagpalagyo siya pakadto sa tolda sang Ginoo2:28 tolda sang Ginoo: Tan-awa ang footnote sa 1:39. kag nag-uyat sa mga sulosungay nga mga pamusod sang halaran.2:28 Tan-awa ang footnote sa 1:50. 29Sang mabalitaan ni Haring Solomon nga nagpalagyo si Joab pakadto sa tolda sang Ginoo kag nagpalapit sa halaran, ginsugo niya si Benaya nga patyon si Joab. 30Gani nagkadto si Benaya sa tolda sang Ginoo kag ginsilingan si Joab, “Magguwa ka siling sang hari!” Pero nagsabat si Joab, “Indi ako magguwa; diri ako mapatay!” Nagbalik si Benaya sa hari kag ginsugid ang sabat ni Joab. 31-32Nagsiling si Solomon kay Benaya, “Himua ang iya ginsiling. Patya siya didto sa tolda kag ilubong, agod ako kag ang panimalay sang akon amay indi manabat sa pagpatay niya kay Abner nga anak ni Ner, nga kumander sang mga soldado sang Israel, kag kay Amasa nga anak ni Jeter, nga kumander sang mga soldado sang Juda. Ginpatay niya ining inosente nga mga tawo nga wala nakahibalo ang akon amay. Mas matarong kag maayo pa sila sang sa iya. Karon balusan siya sang Ginoo sa iya ginhimo sa ila. 33Siya kag ang iya mga kaliwat amo ang manabat hasta san-o sa kamatayon sang sini nga mga tawo. Pero ang akon amay nga si David kag ang iya mga kaliwat kag ang iya ginharian hatagan sang maayo nga kahimtangan2:33 maayo nga kahimtangan: Ang Hebreo sini amo ang “shalom,” nga nagakahulugan sang kalinong, kauswagan, maayo nga relasyon, kalipay, kadalag-an. hasta san-o.”
34Gani ginkadtuan ni Benaya si Joab kag ginpatay. Ginlubong siya malapit sa iya balay2:34 malapit sa iya balay: ukon, sa iya lulubngan. sa kamingawan. 35Dayon ginhimo sang hari si Benaya nga kumander sang mga soldado sa pagbulos kay Joab. Kag ang ginbulos niya kay Abiatar amo si Zadok nga pari.
Ang Pagkapatay ni Shimei
36Karon, ginpatawag sang hari si Shimei kag ginsilingan, “Magpatindog ka sang imo kaugalingon nga balay sa Jerusalem kag mag-estar ka dira. Indi ka gid maghalin sa siyudad kag magkadto sa iban nga lugar. 37Sa tion nga maghalin ka kag magtabok sa Kidron nga ililigan sang tubig, sigurado gid nga mapatay ka, kag ikaw mismo ang basulon kon matabo ini.” 38Nagsabat si Shimei, “Maayo man ang imo ginsiling, tumanon ko gid ina!” Gani nag-estar si Shimei sa Jerusalem sa malawig nga tion. 39Pero sang ikatatlo nga tuig, ang duha sa mga suluguon ni Shimei naglayas kag nagkadto sa hari sang Gat nga si Akish, nga anak ni Maaca. Sang mabalitaan ini ni Shimei, 40gintakdan niya sang pulungkuan ang iya asno kag nagsakay, kag nagkadto kay Akish sa Gat sa pagpangita sa iya duha ka suluguon. Nakita niya sila kag gindala pauli.
41Sang mabalitaan ni Solomon nga naghalin si Shimei sa Jerusalem kag nagkadto sa Gat, kag nakabalik na, 42ginpatawag niya si Shimei kag ginsilingan, “Indi bala nga ginpasumpa ko ikaw sa ngalan sang Ginoo kag ginpaandaman nga sa tion nga maghalin ka sa Jerusalem kag magkadto sa iban nga lugar sigurado gid nga mapatay ka? Kag indi bala nga nagsiling ka nga maayo ang akon ginsiling kag tumanon mo ini? 43Ti, ngaa wala mo gintuman ang imo ginsumpa sa Ginoo? Ngaa wala mo gintuman ang akon sugo sa imo?”
44Nagsiling pa gid ang hari sa iya, “Sigurado nga nadumduman mo gid ang tanan nga malain nga ginhimo mo sa akon amay nga si David. Karon balusan ka sang Ginoo sa imo malain nga mga ginhimo. 45Pero ako pakamaayuhon sang Ginoo, kag ang ginharian sang akon amay nga si David padayon niya nga palig-unon hasta san-o.”
46Dayon ginmanduan sang hari si Benaya nga patyon si Shimei. Gani gindala ni Benaya si Shimei sa guwa kag ginpatay.
Naglig-on pa gid ang ginharian sa idalom sang pagdumala ni Solomon.
David Gives Orders to Solomon
1The time came near for David to die. So he gave orders to his son Solomon.
2He said, “I’m about to die, just as everyone else on earth does. So be strong. Show how brave you are. 3Do everything the Lord your God requires. Live the way he wants you to. Obey his orders and commands. Keep his laws and rules. Do everything written in the Law of Moses. Then you will have success in everything you do. You will succeed everywhere you go. 4The Lord will keep the promise he made to me. He said, ‘Your sons must be careful about how they live. They must be faithful to me with all their heart and soul. Then you will always have a son from your family line to sit on the throne of Israel.’
5“You yourself know what Joab, the son of Zeruiah, did to me. You know that he killed Abner, the son of Ner, and Amasa, the son of Jether. They were the two commanders of Israel’s armies. He killed them in a time of peace. It wasn’t a time of war. Joab spilled the blood of Abner and Amasa. With that blood he stained the belt around his waist. He also stained the sandals on his feet. 6You are wise. So I leave him in your hands. Just don’t let him live to become an old man. Don’t let him die peacefully.
7“But be kind to the sons of Barzillai from Gilead. Provide what they need. They were faithful to me when I had to run away from your brother Absalom.
8“Don’t forget that Shimei, the son of Gera, is still around. He’s from Bahurim in the territory of Benjamin. Shimei cursed me bitterly. He did it on the day I went to Mahanaim. Later, he came down to welcome me at the Jordan River. At that time I made a promise in the name of the Lord. I promised Shimei, ‘I won’t put you to death with my sword.’ 9But now I want you to think of him as guilty. You are wise. You will know what to do to him. Don’t let him live to become an old man. Put him to death.”
10David joined the members of his family who had already died. He was buried in the City of David. 11He had ruled over Israel for 40 years. He ruled for seven years in Hebron. Then he ruled for 33 years in Jerusalem. 12So Solomon sat on the throne of his father David. His position as king was made secure.
Solomon’s Kingdom Is Made Secure
13Adonijah was the son of David’s wife Haggith. He went to Bathsheba. She was Solomon’s mother. She asked Adonijah, “Have you come in peace?”
He answered, “Yes. I’ve come in peace.” 14He continued, “I want to ask you something.”
“Go ahead,” she replied.
15He said, “As you know, the kingdom belonged to me. The whole nation of Israel thought of me as their king. But now things have changed. The kingdom belongs to my brother. The Lord has given it to him. 16But I have a favor to ask of you. Don’t say no to me.”
“Go ahead,” she said.
17So he continued, “Please ask King Solomon for a favor. He won’t say no to you. Ask him to give me Abishag from Shunem to be my wife.”
18“All right,” Bathsheba replied. “I’ll speak to the king for you.”
19So Bathsheba went to King Solomon. She went to him to speak for Adonijah. The king stood up to greet her. He bowed down to her. Then he sat down on his throne. He had a throne brought for his mother. She sat down at his right side.
20“I have one small favor to ask of you,” she said. “Don’t say no to me.”
The king replied, “Mother, go ahead and ask. I won’t say no to you.”
21She said, “Let your brother Adonijah marry Abishag, the Shunammite.”
22King Solomon answered his mother, “Why are you asking me to give Abishag, the Shunammite, to Adonijah? You might as well ask me to give him the whole kingdom! After all, he’s my older brother. And he doesn’t want the kingdom only for himself. He also wants it for Abiathar the priest and for Joab, the son of Zeruiah.”
23Then King Solomon made a promise in the name of the Lord. He said, “Adonijah will pay with his life because of what he has asked for. If he doesn’t, may God punish me greatly. 24The Lord has made my position as king secure. I’m sitting on the throne of my father David. The Lord has built a royal house for me, just as he promised. You can be sure that the Lord lives. And you can be just as sure that Adonijah will be put to death today.” 25So King Solomon gave the order to Benaiah, the son of Jehoiada. Benaiah struck down Adonijah, and he died.
26The king spoke to Abiathar the priest. He said, “Go back to your fields in Anathoth. You should really be put to death. But I won’t have it done now. That’s because you carried the ark of the Lord and King. You did it for my father David. You shared all of his hard times.” 27So Solomon wouldn’t let Abiathar serve as a priest of the Lord anymore. That’s how the message the Lord had spoken at Shiloh came true. He had spoken it about the family of Eli.
28News of what Solomon had done reached Joab. Joab had never made evil plans along with Absalom. But he had joined Adonijah. So he ran to the tent of the Lord. He grabbed the horns that stuck out from the upper corners of the altar for burnt offerings. 29King Solomon was told that Joab had run to the tent. He was also told that Joab was by the altar. Then Solomon gave the order to Benaiah, the son of Jehoiada. He told him, “Go! Strike him down!”
30So Benaiah entered the tent of the Lord. He said to Joab, “The king says, ‘Come on out!’ ”
But Joab answered, “No. I’d rather die here.”
Benaiah told the king what Joab had said to him.
31Then the king commanded Benaiah, “Do what he says. Strike him down and bury him. Then I and my family line won’t be held accountable for the blood Joab spilled. He killed people who weren’t guilty of doing anything wrong. 32The Lord will pay him back for the blood he spilled. Joab attacked two men. He killed them with his sword. And my father David didn’t even know anything about it. Joab killed Abner, the son of Ner. Abner was the commander of Israel’s army. Joab also killed Amasa, the son of Jether. Amasa was the commander of Judah’s army. Abner and Amasa were better men than Joab is. They were more honest than he is. 33May Joab and his children after him be held forever accountable for spilling the blood of Abner and Amasa. But may David and his children after him enjoy the Lord’s peace and rest forever. May the Lord also give his peace to David’s royal house and kingdom forever.”
34So Benaiah, the son of Jehoiada, went up to the Lord’s tent. There he struck down Joab. And he killed him. Joab was buried at his home out in the country. 35The king put Benaiah in charge of the army. Benaiah took Joab’s place. The king also put Zadok the priest in Abiathar’s place.
36Then the king sent for Shimei. He said to him, “Build yourself a house in Jerusalem. Live there. Don’t go anywhere else. 37You must not leave the city and go across the Kidron Valley. If you do, you can be sure you will die. And it will be your own fault.”
38Shimei replied to the king, “You are my king and master. What you say is good. I’ll do it.” Shimei stayed in Jerusalem for a long time.
39Three years after Solomon had talked with Shimei, two of Shimei’s slaves ran off. They went to Achish, the king of Gath. He was the son of Maakah. Shimei was told, “Your slaves are in Gath.” 40When Shimei heard that, he put a saddle on his donkey. Then he went to Achish at Gath to look for his slaves. Shimei found them and brought them back from Gath.
41Solomon was told that Shimei had left Jerusalem. He was told he had gone to Gath and had returned. 42So the king sent for Shimei. He said to him, “Didn’t I force you to make a promise in the name of the Lord? Didn’t I warn you? I said, ‘You must not leave the city and go somewhere else. If you do, you can be sure you will die.’ At that time you said to me, ‘What you say is good. I’ll obey your command.’ 43So why didn’t you keep your promise to the Lord? Why didn’t you obey the command I gave you?”
44The king continued, “You know all the wrong things you did to my father David. In your heart you know them. Now the Lord will pay you back for what you did. 45But I will be blessed. The Lord will make David’s kingdom secure forever.”
46Then the king gave the order to Benaiah, the son of Jehoiada. Benaiah left the palace and struck down Shimei. And he died.
So the kingdom was now made secure in Solomon’s hands.
