Irooto cia Firaũni
141:1 Thaam 2:5Na rĩrĩ, mĩaka ĩĩrĩ mĩgima yathira-rĩ, Firaũni akĩroota kĩroto: Akĩona arũgamĩte rũteere-inĩ rwa Rũũĩ rwa Nili; 241:2 Ayub 40:21na rĩrĩ, gũkiumĩra ngʼombe mũgwanja njega na noru kuuma thĩinĩ wa rũũĩ rũu, na igĩitĩka kũrĩa nyeki ithanjĩ-inĩ. 3Thuutha wacio rĩ, hakiumĩra ngʼombe ingĩ mũgwanja, njongʼi na hĩnju, kuuma rũũĩ rũu rwa Nili, na ikĩrũgama mwena-inĩ harĩa icio ingĩ ciarũgamĩte hũgũrũrũ-inĩ cia rũũĩ. 441:4 Kĩam 41:7Na rĩrĩ, ngʼombe icio njongʼi na hĩnju ikĩrĩa ngʼombe iria mũgwanja njega na noru. Hĩndĩ ĩyo Firaũni akĩũrwo nĩ toro.
5Ningĩ Firaũni agĩkoma rĩngĩ na akĩroota kĩroto gĩa keerĩ: Magira mũgwanja mega ma ngano, maiyũrĩte ngano, maakũraga kamũtĩ-inĩ kamwe ka ngano. 641:6 Thab 11:6Thuutha wamo gũgĩthethũka magira mangĩ mũgwanja ma ngano mahĩnju, mahaana ta macinĩtwo nĩ rũhuho rwa mwena wa irathĩro. 741:7 Kĩam 41:4Magira macio mahĩnju ma ngano makĩmeria magira marĩa mũgwanja maarĩ mega na maiyũrĩte ngano. Hĩndĩ ĩyo Firaũni akĩũrwo nĩ toro, agĩũkĩra agĩkora nĩ kũroota ekũrootaga.
841:8 Thaam 7:11, 22; Dan 4:18Rũciinĩ agĩtangĩka meciiria, na nĩ ũndũ ũcio agĩtũmanĩra andũ-ago othe na andũ arĩa oogĩ a Misiri. Firaũni akĩmeera irooto ciake, no gũtirĩ wao o na ũmwe wahotire kũmũtaũrĩra.
9Hĩndĩ ĩyo mũnene wa arĩa maamũtwaragĩra ndibei akĩĩra Firaũni atĩrĩ, “Ũmũthĩ nĩndaririkanio mahĩtia makwa. 1041:10 Kĩam 40:2Hĩndĩ ĩmwe-rĩ, Firaũni nĩarakarĩtio nĩ ndungata ciake; na niĩ hamwe na mũnene wa arĩa athondeki mĩgate-rĩ, agĩtuohithia njeera nyũmba-inĩ ya mũnene wa arangĩri. 1141:11 Kĩam 40:5Ũtukũ ũmwe-rĩ, o ũmwe witũ akĩroota kĩroto, na o kĩroto kĩarĩ na ũtaũri wakĩo mwanya. 1241:12 Kĩam 40:12Na rĩrĩ, kũu njeera twarĩ na mwanake Mũhibirania, ndungata ya mũnene wa arangĩri. Na ithuĩ tũkĩmwĩra irooto ciitũ, nake agĩtũtaũrĩra; akĩhe o mũndũ ũtaũri wa kĩroto gĩake. 1341:13 Kĩam 40:22Namo maũndũ magĩkĩka o ta ũrĩa aatũtaũrĩire. Niĩ ngĩcookio wĩra-inĩ wakwa, nake mũndũ ũcio ũngĩ agĩcuurio mũtĩ igũrũ.”
1441:14 Thab 105:20; Ruth 3:3Nĩ ũndũ ũcio Firaũni agĩtũmanĩra Jusufu, nake akĩrutwo kũu njeera narua. Na aarĩkia kwĩyenja41:14 Warĩ mũtugo wa andũ a Misiri kwenjwo njuĩrĩ na nderu, no Ahibirania matiekaga ũguo. na kũruta nguo iria arĩ nacio na gwĩkĩra ingĩ-rĩ, agĩthiĩ mbere ya Firaũni.
1541:15 Dan 5:16Nake Firaũni akĩĩra Jusufu atĩrĩ, “Ndĩrarootire kĩroto na gũtirĩ mũndũ ũrahota gũgĩtaũra. No nĩnjiguĩte gũkĩĩrwo atĩrĩ, wee ũngĩĩrwo kĩroto no ũhote gũgĩtaũra.”
1641:16 Kĩam 40:8Jusufu agĩcookeria Firaũni atĩrĩ, “Niĩ mwene ndingĩhota, no Ngai nĩekũhe Firaũni macookio marĩa arenda.”
17Hĩndĩ ĩyo Firaũni akĩĩra Jusufu atĩrĩ, “Kĩroto-inĩ gĩakwa-rĩ, ndĩrarũgamĩte hũgũrũrũ-inĩ cia Rũũĩ rwa Nili, 18rĩrĩa haroimĩrire ngʼombe mũgwanja njega na noru kuuma rũũĩ, na iraitĩka kũrĩa kũu ithanjĩ-inĩ. 19Thuutha wacio kũracooka kũroimĩra ngʼombe ingĩ mũgwanja hinyaru, njongʼi mũno na hĩnju. Ndirĩ ndona ngʼombe njongʼi ta icio bũrũri-inĩ wothe wa Misiri. 20Nacio ngʼombe icio hĩnju na njongʼi irarĩa ngʼombe iria mũgwanja noru iria iroimĩrĩte mbere. 21No rĩrĩ, o na ciarĩkia gũcirĩa-rĩ, gũtirĩ mũndũ ũngĩramenyire atĩ nĩirarĩĩte; tondũ ironekaga irĩ o njongʼi o ta mbere. Hĩndĩ ĩyo ndĩrokĩra.
22“Ningĩ irooto-inĩ ciakwa-rĩ, nĩndĩronire magira mũgwanja mega ma ngano na maiyũrĩte ngano, magĩkũũra kamũtĩ-inĩ ka ngano. 23Thuutha wamo, magira mangĩ mũgwanja marathethũka, marĩ mahoohu na macinĩtwo nĩ rũhuho rwa mwena wa irathĩro. 24Namo magira macio mahĩnju marameria magira marĩa mũgwanja mega. Ndĩraheire andũ-ago ũhoro ũcio, no gũtirĩ o na ũmwe ũrahotire kũndaũrĩra irooto icio.”
2541:25 Dan 2:45Nake Jusufu akĩĩra Firaũni atĩrĩ, “Irooto cia Firaũni cierĩ no kĩroto kĩmwe. Ngai nĩaguũrĩirie Firaũni ũrĩa akiriĩ gwĩka. 26Ngʼombe iria mũgwanja njega nĩ mĩaka mũgwanja, na magira marĩa mũgwanja mega ma ngano nĩ mĩaka mũgwanja; kĩroto kĩu no kĩmwe. 27Nacio ngʼombe icio mũgwanja hĩnju na njongʼi iria cioimĩrire thuutha nĩ mĩaka mũgwanja, na no taguo magira marĩa mũgwanja matarĩ ngano macinĩtwo nĩ rũhuho rwa mwena wa irathĩro: ĩyo nĩ mĩaka mũgwanja ya ngʼaragu.
28“Na o ta ũrĩa ndeera Firaũni: Ngai nĩ oneetie Firaũni ũrĩa akiriĩ gwĩka. 2941:29 Kĩam 41:47Nĩgũgũkorwo na mĩaka mũgwanja ya bũthi mũnene bũrũri wothe wa Misiri, 3041:30 Kĩam 41:54; Kĩam 47:13no nĩgũgũcooka kũrũmĩrĩrwo nĩ mĩaka mũgwanja ya ngʼaragu. Naguo bũthi ũcio wothe wa Misiri nĩũkariganĩra, nayo ngʼaragu nĩĩkananga bũrũri ũyũ. 31Bũthi wa bũrũri ndũkaririkanwo, tondũ ngʼaragu ĩrĩa ĩgacooka kũgĩa nĩĩgakorwo ĩrĩ nene mũno. 32Gĩtũmi kĩa Firaũni aheo kĩroto kĩu maita meerĩ, nĩ tondũ Ngai nĩatuĩte nĩegwĩka ũndũ ũcio, na ekũwĩka o narua.
3341:33 Kĩam 41:39“Rĩu Firaũni nĩacarie mũndũ ũũĩ gũkũũrana maũndũ na mũndũ mũũgĩ, amũtue mũrũgamĩrĩri wa bũrũri wa Misiri. 3441:34 Esit 2:3O na ningĩ Firaũni nĩagĩthuure atabarĩri a bũrũri a kuoyaga gĩcunjĩ gĩa ithano kĩa magetha ma Misiri mĩaka-inĩ ĩyo mũgwanja ya bũthi. 3541:35 Kĩam 41:48Nao nĩmacookanĩrĩrie irio icio ciothe cia mĩaka ĩyo mĩega ĩrooka, na ngano ĩyo ĩkorwo watho-inĩ wa Firaũni, ĩigwo matũũra-inĩ ĩrĩ irio. 36Nacio irio icio ciagĩrĩire kũigwo irĩ mũthiithũ wa bũrũri, ikaahũthĩrwo hĩndĩ ĩrĩa ya mĩaka mũgwanja ya ngʼaragu ĩrĩa ĩkaagĩa Misiri, nĩgeetha bũrũri ndũkanathũkio nĩ ngʼaragu ĩyo.”
37Firaũni na anene ake makĩona mũbango ũcio ũrĩ mwega. 3841:38 Ndar 27:18; Dan 4:8-9, 18; Dan 5:11, 14Nĩ ũndũ ũcio Firaũni akĩmooria atĩrĩ, “No tuone mũndũ ũngĩ ta ũyũ, mũndũ ũrĩ na roho wa Ngai thĩinĩ wake?”
39Firaũni agĩkĩĩra Jusufu atĩrĩ, “Kuona atĩ Ngai nĩakũmenyithĩtie maũndũ maya mothe-rĩ, gũtirĩ mũndũ ũngĩ ũngĩkũũrana maũndũ na mũũgĩ ta we. 4041:40 Thab 105:21-22; Atũm 7:10Wee nĩwe ũkũrũgamĩrĩra nyũmba yakwa ya ũthamaki, na andũ akwa othe marĩathĩkagĩra watho waku. Ũndũ ngũgũkĩra naguo no atĩrĩ, niĩ nĩ niĩ Mũthamaki.”
Jusufu Kũrũgamĩrĩra Misiri
4141:41 Kĩam 42:6Nĩ ũndũ ũcio Firaũni akĩĩra Jusufu atĩrĩ, “Kuuma rĩu nĩndagũtua mũrũgamĩrĩri wa bũrũri wothe wa Misiri.” 4241:42 Esit 3:10; Dan 5:29Ningĩ Firaũni akĩruta gĩcũhĩ gĩake kĩa mũhũũri kuuma kĩara gĩake agĩgĩĩkĩra kĩara-inĩ kĩa Jusufu.41:42 Gĩcũhĩ gĩa guoko nĩkĩo kĩahũthagĩrwo nĩ athamaki kũhũũra mĩhũũri. Agĩcooka akĩmũhumba nguo cia gatani njega, na kĩrengeeri gĩa thahabu ngingo. 4341:43 Isa 2:7Ningĩ agĩtũma akuuo na ngaari yake ya ita, arĩ mũndũ wa keerĩ harĩ we wathani-inĩ, nao andũ magĩthiĩ makĩanagĩrĩra marĩ mbere yake atĩrĩ, “Eherai njĩra-inĩ!” Nĩ ũndũ ũcio Firaũni agĩtua Jusufu mũrũgamĩrĩri wa bũrũri wothe wa Misiri.
44Ningĩ Firaũni akĩĩra Jusufu atĩrĩ, “Nĩ niĩ Firaũni, no rĩrĩ, hatarĩ na rũtha rwaku, gũtirĩ mũndũ ũgeeka ũndũ atarĩ na rũtha rwaku gũkũ Misiri guothe.” 4541:45 Esit 2:7Nake Firaũni agĩĩta Jusufu Zafenathu-Panea, na akĩmũhe Asenathu mwarĩ wa Potifera, mũthĩnjĩri-ngai wa Onu, atuĩke mũtumia wake. Nake Jusufu agĩtuĩkania bũrũri wothe wa Misiri.
4641:46 Thim 22:29Jusufu aarĩ na mĩaka mĩrongo ĩtatũ rĩrĩa atoonyire ũtungata-inĩ wa Firaũni mũthamaki wa Misiri. Nake Jusufu akĩehera mbere ya Firaũni, agĩtuĩkania bũrũri wothe wa Misiri. 4741:47 Kĩam 41:29Na rĩrĩ, ihinda rĩa mĩaka ĩyo mũgwanja ya bũthi, bũrũri ũcio ũgĩciara maciaro maingĩ mũno. 4841:48 Kĩam 41:34Nake Jusufu agĩcookanĩrĩria irio ciothe cia bũrũri wa Misiri iria ciagĩire kuo mĩaka ĩyo mũgwanja ya bũthi, na agĩciigithia matũũra-inĩ marĩa manene. O itũũra inene akaiga irio iria ciakũragio mĩgũnda-inĩ ĩrĩa yarĩthiũrũrũkĩirie. 4941:49 Kĩam 12:2Jusufu agĩkĩigithia ngano nyingĩ mũno, o ta mũthanga wa iria-inĩ; yarĩ nyingĩ mũno, o nginya agĩtiga kũiga maandĩko ma mũigana wayo tondũ ndĩngĩathimĩkire.
50Mĩaka ya ngʼaragu ĩtaanakinya-rĩ, Jusufu nĩaciarĩirwo tũhĩĩ twĩrĩ nĩ Asenathu mwarĩ wa Potifera, mũthĩnjĩri-ngai wa Onu. 5141:51 Ndar 1:34Jusufu agĩĩta irigithathi rĩake Manase, akiuga atĩrĩ, “Nĩ tondũ Ngai nĩatũmĩte ndiganĩrwo nĩ thĩĩna wakwa wothe na nyũmba ya baba yothe.” 5241:52 Kĩam 17:6Nako kahĩĩ ga keerĩ, agĩgeeta Efiraimu, akiuga atĩrĩ, “Nĩ tondũ Ngai nĩatũmĩte ngĩe na maciaro bũrũri-inĩ wa mĩnyamaro yakwa.”
53Nayo mĩaka mũgwanja ya bũthi kũu Misiri ĩgĩthira, 5441:54 Atũm 7:11na mĩaka mũgwanja ya ngʼaragu ĩkĩambĩrĩria, o ta ũrĩa Jusufu oigĩte. Kwarĩ na ngʼaragu mabũrũri-inĩ marĩa mangĩ mothe, no bũrũri wa Misiri wothe warĩ na irio. 55Na rĩrĩa andũ a Misiri othe maambĩrĩirie kũigua ngʼaragu-rĩ, magĩkaĩra Firaũni amahe irio. Nake Firaũni akĩmeera atĩrĩ, “Thiĩi kũrĩ Jusufu na mwĩke ũrĩa ekũmwĩra.”
56Rĩrĩa ngʼaragu yagĩire bũrũri wothe-rĩ, Jusufu akĩhingũra makũmbĩ ma irio, akĩenderia andũ a Misiri ngano, nĩgũkorwo ngʼaragu yarĩ nene mũno Misiri guothe. 57Namo mabũrũri mothe magĩũka Misiri kũrĩ Jusufu kũgũra ngano, tondũ ngʼaragu ĩyo yarĩ nene mũno thĩ yothe.
約瑟為法老解夢
1兩年後，法老做了個夢，夢見自己站在尼羅河邊， 2有七頭肥美、健壯的母牛從河裡上來，在蘆葦叢中吃草。 3隨後又有七頭醜陋、瘦弱的母牛從河裡上來，與那七頭母牛一同站在河邊。 4後來，七頭醜陋、瘦弱的母牛吃掉了七頭肥美、健壯的母牛。這時，法老醒了過來。
5之後，他又睡著了，又做了個夢。他夢見一株麥子上長了七個飽滿的穗子。 6後來這株麥子上面又長了七個乾癟的穗子，它們被東風吹乾了。 7七個乾癟的穗子吞食了七個飽滿的穗子。法老醒過來，原來是一場夢。
8早上法老心中不安，就派人召來埃及所有的術士和博學之士，把夢告訴他們，可是沒有一個人能為他解夢。
9後來，侍酒總管對法老說：「我今天才想起我的罪過。 10我從前和膳食總管惹王生氣，被王囚禁在護衛長府內的牢裡。 11一天晚上，我倆都做了夢。 12當時有一個希伯來青年跟我們一起被囚在牢裡，他是護衛長的僕人。我們把夢告訴他，他就分別為我們解夢。 13後來，他為我們解的夢都應驗了，我恢復了原職，膳食總管被掛在木頭上處死了。」
14於是，法老派人去召約瑟，他們急忙釋放約瑟。約瑟剃頭刮臉，更換衣服，去見法老。 15法老對約瑟說：「我做了一個夢，沒有人能為我解夢。我聽說你能解夢。」 16約瑟回答說：「我自己不會解夢，但上帝卻能給王圓滿的解釋。」
17法老對約瑟說：「我夢見自己站在尼羅河邊， 18有七頭肥美、健壯的母牛從河裡上來，在蘆葦叢中吃草。 19隨後又有七頭醜陋、瘦弱的母牛從河裡上來，我在埃及從來沒有見過有這麼醜陋的牛。 20這些醜陋、瘦弱的母牛吃掉先前的七頭肥母牛。 21可是，牠們吃了以後卻仍然像以前那麼醜陋。這時，我就醒了。 22後來我又夢見一株麥子，上面長了七個飽滿的穗子， 23接著又長出七個乾癟的穗子， 24這些乾癟的穗子吞了那七個飽滿的穗子。我把夢告訴了術士，卻沒有人能為我解夢。」
25約瑟對法老說：「王的夢都是同一個意思，上帝已經藉著夢把祂將要做的事指示王了。 26七頭肥美的母牛和七個飽滿的穗子都代表七年，是同樣的意思。 27七頭瘦弱、醜陋的母牛和七個乾癟、被東風吹乾的穗子也代表七年，是七年饑荒。 28正如我剛才說的，上帝已經把祂將要做的事向王顯明了。 29埃及全境很快會有七年大豐收， 30隨後是七年饑荒肆虐全國，之前的豐收將被忘記。 31饑荒將非常嚴重，之前的豐收將蕩然無存。 32王的夢出現了兩次，表示上帝的心意已定，上帝必很快成就這事。 33王應該選一個精明的人，派他治理埃及。 34王也應該在各地委派官員，在七年豐收期內徵收全國出產的五分之一， 35把在豐年收集的糧食儲存在各城，歸王管理。 36這些糧食要留到七年饑荒時用，免得這片土地被饑荒毀滅。」
約瑟做埃及宰相
37法老和他所有的臣僕都贊同約瑟的建議。 38法老對臣僕說：「我們哪裡找像這樣有上帝的靈同在的人呢？」 39法老對約瑟說：「上帝既然把夢的意思指示給你，可見沒人有你這樣的見識和智慧。 40我要派你管理我家，我的人民都要遵從你的命令，只有我權力比你大。」 41法老又說：「我現在派你治理埃及全國。」 42於是，法老摘下手上用來蓋印的戒指，戴在約瑟的手上，給他穿上細麻袍，把金鏈戴在他頸上， 43讓他坐在自己的第二輛御車上，並有人在御車前高呼：「跪下！」這樣，法老派約瑟治理整個埃及。 44法老對約瑟說：「我是法老，但沒有你的命令，埃及的任何人都不得擅自行事。」 45法老賜給約瑟一個名字叫撒發那忒·巴內亞，又把安城祭司波提非拉的女兒亞西納賜給他為妻。約瑟巡視了整個埃及。
46約瑟三十歲開始為法老效勞，他離開法老去巡視埃及各地。 47七個豐年之內，埃及糧食大豐收， 48約瑟收集七個豐年出產的所有糧食，儲藏進各城，每一座城附近出產的糧食都存放在本城。 49約瑟積存了大量五穀，多如海沙，不可勝數。
50荒年到來前，安城祭司波提非拉的女兒亞西納給約瑟生了兩個兒子。 51約瑟給長子取名叫瑪拿西，因為他說：「上帝使我忘記一切的困苦和我父親家。」 52約瑟給次子取名叫以法蓮，因為他說：「上帝使我在受苦之地昌盛。」
53七個豐年結束後， 54七個荒年接踵而至，正如約瑟所言。各地都有饑荒，只有埃及全國有糧食。 55後來，埃及全國也鬧饑荒，百姓就向法老求糧，法老對他們說：「你們去找約瑟吧，要照他的吩咐做。」
56饑荒蔓延到整個埃及時，約瑟便開倉賣糧給埃及人。那時，埃及的饑荒非常嚴重。 57各國的人都到埃及來向約瑟買糧，因為天下到處都是大饑荒。
