Gĩkuũ kĩa Iburahĩmu
1Thuutha ũcio Iburahĩmu nĩ aahikirie mũtumia ũngĩ, wetagwo Ketura. 225:2 Jer 25:25; Kĩam 36:35; Thaam 2:15Nake akĩmũciarĩra ariũ atandatũ, na nĩo Zimirani, na Jokishani, na Medani, na Midiani, na Ishibaku na Shua. 325:3 Kĩam 10:7Jokishani nĩwe warĩ ithe wa Sheba na Dedani; nacio njiaro cia Dedani nĩcio ciarĩ Aashuri, na Aletushi na Aleumi. 425:4 Isa 60:6 Nao ariũ a Midiani maarĩ Efa, na Eferi, na Hanoku, na Abida na Elidaha. Acio othe maarĩ njiaro cia Ketura.
525:5 Kĩam 24:36Nake Iburahĩmu akĩgaĩra Isaaka indo ciothe iria aarĩ nacio. 625:6 Kĩam 22:24; 21:10; Atiir 6:3, 33No arĩ o muoyo-rĩ, akĩhe ariũ a thuriya25:6 Thuriya yarĩ mũndũ-wa-nja ũtahikĩtio na mũtugo wa ndũire; aikaranagia na mũndũ mũrũme arĩ wa gwĩkenia nake, kana aheetwo nĩ mũtumia wake aciare nake ciana handũ ha mũtumia ũcio wake. ciake iheo, agĩcooka akĩmeheranĩria na mũriũ Isaaka magĩthiĩ na kũu bũrũri wa irathĩro.
725:7 Kĩam 12:4; Ayub 42:16Mĩaka yothe ĩrĩa Iburahĩmu aatũũrire muoyo yarĩ mĩaka igana rĩmwe na mĩrongo mũgwanja na ĩtano. 825:8 Kĩam 15:15; Ndar 20:24Iburahĩmu agĩtuĩkana na agĩkua arĩ mũthuuri mũniaru, arĩ mũkũrũ na akaingĩhia mĩaka, agĩthikwo hamwe na andũ ao arĩa maakuĩte. 925:9 Kĩam 35:29; 23:9Nao ariũ ake, Isaaka na Ishumaeli, makĩmũthika ngurunga-inĩ ya Makipela hakuhĩ na Mamure, gĩthaka-inĩ kĩa Efironi mũrũ wa Zoharu ũrĩa Mũhiti, 1025:10 Kĩam 10:15gĩthaka kĩrĩa Iburahĩmu aagũrĩte kuuma kũrĩ Ahiti. Hau nĩho Iburahĩmu aathikirwo hamwe na Sara mũtumia wake. 1125:11 Kĩam 12:2; 16:14Thuutha wa gĩkuũ kĩa Iburahĩmu-rĩ, Ngai nĩarathimire mũriũ Isaaka ũrĩa watũũraga hakuhĩ na Biri-Lahai-Roi.
Ariũ a Ishumaeli
1225:12 Kĩam 2:4; 16:1; 17:20Ũyũ nĩguo ũhoro wa Ishumaeli mũrũ wa Iburahĩmu, ũrĩa waciarĩirwo Iburahĩmu nĩ Hagari ũrĩa Mũmisiri, ndungata ya Sara.
1325:13 Thab 120:5; Isa 21:16; Ezek 27:21Maya nĩmo marĩĩtwa ma ariũ a Ishumaeli, maandĩkĩtwo kũringana na ũrĩa maarũmanĩrĩire gũciarwo: Irigithathi rĩa Ishumaeli rĩarĩ Nebaiothu, rĩkarũmĩrĩrwo nĩ Kedari, na Adubeeli, na Mibisamu, 1425:14 Josh 15:52; Isa 2:11na Mishima, na Duma, na Masa, 1525:15 Ayub 6:19; Isa 21:14; Jer 23:23na Hadadi, na Tema, na Jeturu, na Nafishu, na Kedema. 1625:16 Kĩam 17:20; Thab 83:6Acio nĩo maarĩ ariũ a Ishumaeli, na macio nĩmo marĩĩtwa ma aathani ikũmi na eerĩ a mĩhĩrĩga yao kũringana na kũrĩa maatũũraga na kambĩ ciao. 1725:17 Kĩam 25:8Mĩaka yothe ĩrĩa Ishumaeli aatũũrire muoyo yarĩ mĩaka igana rĩmwe na mĩrongo ĩtatũ na mũgwanja. Agĩcooka agĩtuĩkana agĩkua, na agĩthikwo hamwe na andũ ao arĩa maakuĩte. 1825:18 Kĩam 16:12; Kĩam 17:20Njiaro cia Ishumaeli igĩtũũra kuuma Havila nginya Shuri, gũkuhĩ na mũhaka wa Misiri werekeire bũrũri wa Ashuri. Nao magĩtũũra na rũmena na ariũ arĩa angĩ othe a ithe wao.
Jakubu na Esaũ
19Ũyũ nĩguo ũhoro wa Isaaka mũrũ wa Iburahĩmu.
Iburahĩmu nĩwe waciarire Isaaka, 2025:20 Kĩam 24:67; Kĩam 22:22nake Isaaka aarĩ na mĩaka mĩrongo ĩna rĩrĩa aahikirie Rebeka, mwarĩ wa Bethueli ũrĩa Mũsuriata wa Padani-Aramu, na aarĩ mwarĩ wa nyina na Labani ũrĩa Mũsuriata.
2125:21 Kĩam 13:7Isaaka agĩthaitha Jehova nĩ ũndũ wa mũtumia wake tondũ aarĩ thaata. Nake Jehova akĩigua mahooya make, na Rebeka mũtumia wake akĩgĩa nda. 2225:22 Kĩam 36:37; Isa 33:20; 54:2Natuo twana tũu tũkĩgianĩra kũu nda yake, nake akĩĩyũria atĩrĩ, “Ũndũ ũyũ ũrekĩka kũrĩ niĩ nĩkĩ?” Nĩ ũndũ ũcio agĩthiĩ gũtuĩria ũhoro harĩ Jehova.
2325:23 Arom 9:11-12Nake Jehova akĩmwĩra atĩrĩ,
“Ndũrĩrĩ igĩrĩ irĩ nda yaku,
na andũ a mĩthemba ĩĩrĩ kuuma nda yaku nĩmagatigithanio;
gĩthemba kĩmwe nĩgĩgakĩria kĩrĩa kĩngĩ hinya,
na ũrĩa mũkũrũ nĩagatungatĩra ũrĩa mũnini.”
24Na rĩrĩa ihinda rĩake rĩakinyire rĩa gũciara, agĩkorwo nĩ tũhĩĩ twa mahatha aarĩ natuo nda. 2525:25 Kĩam 27:11Karĩa kaambire gũciarwo kaarĩ gatune na mwĩrĩ wako wothe wahaanaga ta nguo ya maguoya; tondũ ũcio magĩgatua Esaũ. 2625:26 Hos 12:3; Kĩam 27:36Thuutha ũcio mũrũ wa nyina agĩciarwo guoko gwake kũnyiitĩte ndiira ya Esaũ; tondũ ũcio agĩtuuo Jakubu. Isaaka aarĩ na mĩaka mĩrongo ĩtandatũ rĩrĩa Rebeka aaciarire twana tũu.
27Natuo tũmwana tũu tũgĩkũra, nake Esaũ agĩtuĩka mũguĩmi mũũgĩ, mũndũ wa werũ, no Jakubu aarĩ mũndũ mũhooreri, waikaraga hakuhĩ na mũciĩ. 2825:28 Kĩam 21:22; Josh 9:6Isaaka eendete Esaũ tondũ nĩ eendete nyama cia ũguĩmi, no Rebeka eendete Jakubu.
2925:29 Kĩam 31:29, 52; Kĩam 24:31Mũthenya ũmwe Jakubu nĩarugaga gĩtoero kĩa ndengũ ndune, nake Esaũ agĩũka kuuma werũ-inĩ ahũtiĩ mũno. 3025:30 Kĩam 31:54; Kĩam 24:31Akĩĩra Jakubu atĩrĩ, “Ta he gĩtoero kĩu ũraruga! Ndĩ mũhũtu mũno!” (Nĩkĩo gĩatũmire acooke gwĩtwo Edomu.)
3125:31 Kĩam 2:23Jakubu akĩmũcookeria atĩrĩ, “Amba ũnyenderie ũrigithathi waku!”
32Nake Esaũ akiuga atĩrĩ, “Ngirie gũkua, ũrigithathi ũyũ ũkaangʼuna na kĩ?”
3325:33 Kĩam 21:23; Ahib 12:16No Jakubu akĩmwĩra atĩrĩ, “Amba wĩhĩte kũrĩ niĩ.” Nake akĩĩhĩta na mwĩhĩtwa, akĩenderia Jakubu ũrigithathi wake.
34Nake Jakubu akĩhe Esaũ mũgate na gĩtoero kĩa ndengũ. Nake akĩrĩa na akĩnyua, agĩcooka agĩũkĩra agĩĩthiĩra.
Tondũ ũcio Esaũ akĩnyarara ũrigithathi wake.
مرگ ابراهيم
(اول تواريخ 1:32-33)
1-2ابراهيم بار ديگر زنی گرفت به نام قطوره كه برای او چندين فرزند به دنيا آورد. اسامی آنها عبارت بود از: زمران، يُقشان، مدان، مديان، يشباق و شوعه. 3شبا و ددان پسران يقشان بودند. ددان پدر اشوريم، لطوشيم و لئوميم بود. 4عيفه، عيفر، حنوک، ابيداع و الداعه، پسران مديان بودند.
5ابراهيم تمام دارايی خود را به اسحاق بخشيد، 6اما به ساير پسرانش كه از كنيزانش به دنيا آمده بودند، هدايايی داده، ايشان را در زمان حيات خويش از نزد پسر خود اسحاق، به ديار مشرق فرستاد.
7-8ابراهيم در سن صد و هفتاد و پنج سالگی، در كمال پيری، كامياب از دنيا رفت و به اجداد خود پيوست. 9-10پسرانش اسحاق و اسماعيل او را در غار مكفيله، جايی كه ساره دفن شده بود، نزديک مِلک ممری واقع در مزرعه‌ای كه ابراهيم از عفرون پسر صوحارِ حيتّی خريده بود، دفن كردند.
11بعد از مرگ ابراهيم، خدا اسحاق را بركت داد. (در اين زمان اسحاق نزديک بئرلحی رُئی ساكن بود.)
اعقاب اسماعيل
(اول تواريخ 1:28-31)
12-15اسامی فرزندان اسماعيل، پسر ابراهيم و هاجر مصری (كنيز ساره) به ترتیب تولدشان عبارت بود از: نبايوت، قيدار، ادبيل، مبسام، مشماع، دومه، مسا، حداد، تيما، يطور، نافيش و قدمه.
16هر كدام از اين دوازده پسر اسماعيل، قبيله‌ای به نام خودش به وجود آورد. محل سكونت و اردوگاه اين قبايل نيز به همان اسامی خوانده می‌شد. 17اسماعيل در سن صد و سی و هفت سالگی مُرد و به اجداد خود پيوست. 18اعقاب اسماعيل در منطقه‌ای بين حويله و شوركه در مرز شرقی مصر و سر راه آشور واقع بود، ساكن شدند. آنها دائماً با برادران خود در جنگ بودند.
عيسو و يعقوب
19اين است سرگذشت فرزندان اسحاق، پسر ابراهيم: 20اسحاق چهل ساله بود كه ربكا را به زنی گرفت. ربكا دختر بتوئيل و خواهر لابان، اهل بين‌النهرين بود. 21ربكا نازا بود و اسحاق برای او نزد خداوند دعا می‌كرد. سرانجام خداوند دعای او را اجابت فرمود و ربكا حامله شد. 22به نظر می‌رسيد كه دو بچه در شكم او با هم كشمكش می‌كنند. پس ربكا گفت: «چرا چنين اتفاقی برای من افتاده است؟» و در اين خصوص از خداوند سؤال نمود. 23خداوند به او فرمود: «از دو پسری كه در رحم داری، دو قوم به وجود خواهد آمد. يكی از ديگری قويتر خواهد بود، و بزرگتر كوچكتر را بندگی خواهد كرد!»
24وقتی زمان وضع حمل رسيد، ربكا دوقلو زاييد. 25پسر اولی كه به دنیا آمد، سرخ رو بود و بدنش چنان با مو پوشيده شده بود كه گويی پوستين بر تن دارد. بنابراين او را عيسو25:25 «عيسو» را می‌توان «پشمالو» نيز معنی کرد. او را «ادوم» نيز می‌گفتند که به معنی «سرخ» است. نام نهادند. 26پسر دومی كه به دنيا آمد پاشنهٔ پای عيسو را گرفته بود! پس او را يعقوب25:26 «يعقوب» يعنی «کسی که پاشنه می‌گيرد» (به طور مجازی يعنی «حيله‌گر») ناميدند. اسحاق شصت ساله بود كه اين دوقلوها به دنيا آمدند.
27آن دو پسر بزرگ شدند. عيسو شكارچی‌ای ماهر و مرد بيابان بود، ولی يعقوب مردی آرام و چادرنشين بود. 28اسحاق، عيسو را دوست می‌داشت، چون از گوشت حيواناتی كه او شكار می‌كرد، می‌خورد؛ اما ربكا يعقوب را دوست می‌داشت.
29روزی يعقوب مشغول پختن آش بود كه عيسو خسته و گرسنه از شكار برگشت.
30عيسو گفت: «برادر، از شدت گرسنگی رمقی در من نمانده است، كمی از آن آش سرخ به من بده.» (به همين دليل است كه عيسو را ادوم25:30 «ادوم» يعنی «سرخ». نيز می‌نامند.)
31يعقوب جواب داد: «به شرط آنكه در عوض آن، حق نخست‌زادگی خود را به من بفروشی!»
32عيسو گفت: «من از گرسنگی می‌ميرم، حق نخست‌زادگی چه سودی برايم دارد؟»
33اما يعقوب گفت: «قسم بخور كه بعد از اين، حق نخست‌زادگی تو از آن من خواهد بود.»
عيسو قسم خورد و به اين ترتيب حق نخست‌زادگی خود را به برادر كوچكترش يعقوب فروخت.
34سپس يعقوب آش عدس را با نان به عيسو داد. او خورد و برخاسـت و رفت. ايـن چنين عيسو نخست‌زادگی خود را بی‌ارزش شمرد.
