Jesũ Kũhakwo Maguta arĩ Bethania
112:1 Joh 11:55; Math 21:17Mĩthenya ĩtandatũ mbere ya Gĩathĩ kĩa Bathaka gũkinya, Jesũ agĩthiĩ Bethania, kũrĩa Lazaro ũrĩa aariũkĩtie aatũũraga. 212:2 Luk 10:38-42Nĩ kwarugirwo irio cia hwaĩ-inĩ nĩ ũndũ wa Jesũ. Maritha nĩwe watungataga, nake Lazaro aarĩ ũmwe wa arĩa maikarĩte metha-inĩ na Jesũ. 312:3 Joh 11:2Nake Mariamu akĩoya cuba ya maguta manungi wega na ma goro mũno, akĩhaka Jesũ magũrũ, agĩcooka akĩmũgiria na njuĩrĩ yake.12:3 Mariamu nĩonanirie wendo mũnene nĩ ũndũ wa gũitĩrĩria Jesũ maguta macio nyarĩrĩ, na kũmũhuura na njuĩrĩ ciake. Nayo nyũmba ĩkĩiyũra mũtararĩko mwega wa maguta macio.
4No mũrutwo ũmwe wa Jesũ wetagwo Judasi Isikariota, ũrĩa wacookire kũmũkunyanĩra, akĩregana na ũndũ ũcio, akiuga atĩrĩ, 5“Nĩkĩ kĩragiririe maguta macio mendio na mbeeca icio iheo athĩĩni? Nĩmaraiganĩte mũcaara wa mwaka mũgima.” 612:6 Joh 13:29Ndoigire ũguo nĩ ũndũ wa gũcaĩra athĩĩni, no oigire ũguo nĩ ũndũ aarĩ mũici, tondũ nĩwe wakuuaga mũhuko wa mbeeca, na nĩaiyaga imwe akahũthĩra we mwene.
712:7 Joh 19:40Nake Jesũ agĩcookia atĩrĩ, “Tiganai nake, araigĩte maguta macio nĩ ũndũ wa mũthenya ũrĩa ngaathikwo. 812:8 Gũcook 15:11Athĩĩni mũrĩ nao hĩndĩ ciothe, no niĩ mũtirĩkoragwo na niĩ hĩndĩ ciothe.”
912:9 Joh 11:43, 44Ihinda-inĩ o rĩu gĩkundi kĩnene kĩa Ayahudi gĩkĩmenya atĩ Jesũ aarĩ kũu na gĩgĩũka, na gĩtiokire nĩ ũndũ wa Jesũ tu, no ningĩ nĩgeetha kĩone o na Lazaro ũcio aariũkĩtie kuuma kũrĩ arĩa akuũ. 10Nĩ ũndũ ũcio athĩnjĩri-Ngai arĩa anene magĩthugunda kũũraga Lazaro o nake, 1112:11 Joh 12:17, 18; Joh 11:45; Alaw 23:40nĩgũkorwo nĩ ũndũ wake Ayahudi aingĩ nĩmathiiaga kũrĩ Jesũ na makamwĩtĩkia.
Jesũ Gũtoonya Jerusalemu na Ũhootani
12Mũthenya ũcio ũngĩ andũ aingĩ arĩa mokĩte nĩ ũndũ wa Gĩathĩ kĩu12:12 Andũ aingĩ mũno nĩmookaga gũkũngũĩra Gĩathĩ kĩa Bathaka. makĩigua atĩ Jesũ aarĩ njĩra-inĩ agĩthiĩ Jerusalemu. 1312:13 Alaw 23:40; Thab 118:25, 26Magĩkuua mĩkĩndũ,12:13 Mĩkĩndũ yatũmagĩrwo gũkũngũĩra ũhootani. magĩthiĩ namo kũmũtũnga, makĩanagĩrĩra atĩrĩ,
“Hosana!”
“Kũrathimwo-rĩ, nĩ mũndũ ũrĩa ũgũũka na rĩĩtwa rĩa Mwathani!”
“Kũrathimwo-rĩ, nĩ Mũthamaki wa Isiraeli!”
14Nake Jesũ akĩona njaũ ya ndigiri, akĩmĩikarĩra, o ta ũrĩa kwandĩkĩtwo atĩrĩ,
1512:15 Zek 9:9“Tiga gwĩtigĩra, wee Mwarĩ wa Zayuni;
ta rora, mũthamaki waku nĩarooka,
aikarĩire njaũ ya ndigiri.”
1612:16 Mar 9:32; Joh 2:22Arutwo ake matiambĩte gũtaũkĩrwo nĩ gĩtũmi kĩa maũndũ macio. No Jesũ aarĩkia kũgoocithio nĩguo maataũkĩirwo atĩ maũndũ macio maandĩkĩtwo nĩ ũndũ wake, na atĩ ũguo noguo maamwĩkĩte.
17Nakĩo gĩkundi kĩa andũ kĩrĩa kĩarĩ nake rĩrĩa eetire Lazaro oime mbĩrĩra-inĩ na akĩmũriũkia kuuma kũrĩ arĩa akuũ gĩgĩthiĩ na mbere kũmemerekia ũhoro ũcio. 1812:18 Joh 12:11Andũ aingĩ magĩũka gũtũnga Jesũ nĩ ũndũ nĩmaiguĩte atĩ nĩaringĩte kĩama kĩu. 19Nĩ ũndũ ũcio Afarisai makĩĩrana atĩrĩ, “Ta kĩonei tũtirĩ ũndũ tũreeka. Onei ũrĩa andũ othe mamũrũmĩrĩire!”
Jesũ Kũratha Ũhoro wa Gĩkuũ Gĩake
2012:20 Joh 7:35Na rĩrĩ, nĩ kwarĩ na Ayunani gatagatĩ-inĩ ka arĩa maathiĩte gũthathaiya Ngai Gĩathĩ-inĩ kĩu. 21Nao magĩũka kũrĩ Filipu, ũrĩa woimĩte itũũra rĩa Bethisaida kũu Galili, marĩ na ihooya, makĩmwĩra atĩrĩ, “Mũthuuri ũyũ, no twende kuona Jesũ.” 22Nake Filipu agĩthiĩ akĩĩra Anderea ũhoro ũcio, nao eerĩ magĩthiĩ makĩĩra Jesũ.
2312:23 Math 26:18; Joh 13:32Nake Jesũ akĩmacookeria atĩrĩ, “Ihinda nĩrĩkinyu Mũrũ wa Mũndũ agoocithio. 2412:24 1Akor 15:36Ngũmwĩra atĩrĩ na ma, tiga hĩndĩ ya ngano yambire kũgũa tĩĩri-inĩ ĩkue-rĩ, ĩtũũraga ĩrĩ iiki. No ĩngĩkua, nĩĩciaraga maciaro maingĩ. 2512:25 Math 10:39Mũndũ ũrĩa wendete muoyo wake nĩakoorwo nĩguo, na mũndũ ũrĩa ũthũire muoyo wake arĩ gũkũ thĩ, nĩakaũtũũria nginya muoyo wa tene na tene. 2612:26 Joh 14:3Ũrĩa wothe ũndungatagĩra no nginya anũmĩrĩre, nĩgeetha harĩa ndĩ o nayo ndungata yakwa ĩgaakorwo ho. Ũrĩa ũndungatagĩra-rĩ, nake Baba nĩarĩmũtĩĩaga.
2712:27 Math 26:38, 39“Rĩu ngoro yakwa nĩĩratangĩka, na niĩ ngũkiuga atĩa? Njuge, ‘Baba honokia harĩ ihinda rĩĩrĩ’? Aca, gĩtũmi gĩkĩ nĩkĩo gĩtũmĩte nginyie ihinda rĩĩrĩ. 2812:28 Math 3:17Baba, goocithia rĩĩtwa rĩaku!”
Hĩndĩ ĩyo mũgambo ũkiuma igũrũ ũkiuga atĩrĩ, “Nĩndĩrĩgoocithĩtie na no ngũrĩgoocithia o rĩngĩ.” 29Nakĩo gĩkundi kĩa andũ kĩrĩa kĩarĩ ho na gĩkĩigua ũguo, gĩkiuga atĩ mũgambo ũcio nĩwarurumaga; nao arĩa angĩ makiuga atĩ nĩ mũraika wamwarĩria.
3012:30 Math 3:17; Thaam 19:9; Joh 11:42Nake Jesũ akĩmeera atĩrĩ, “Mũgambo ũcio ndũnaaria nĩ ũndũ wakwa, no waria nĩ ũndũ wanyu. 3112:31 Joh 16:11; Joh 14:30; Aef 2:2Hĩndĩ nĩ nginyu thĩ ĩno ĩtuĩrwo ciira; nake mũnene wa thĩ ĩno nĩekũingatwo. 3212:32 Joh 3:14No niĩ ndaarĩkia kũhaicio igũrũ kuuma thĩ, nĩngaguucĩrĩria andũ othe harĩ niĩ.” 3312:33 Joh 18:32Oigire ũguo nĩgeetha onanie gĩkuũ kĩrĩa agaakua.
3412:34 Thab 110:4; Ezek 37:25; Math 8:24Gĩkundi kĩu gĩkiuga atĩrĩ, “Nĩtũiguĩte kuuma Watho-inĩ atĩ Kristũ egũtũũra tene na tene, nĩ ũndũ ũcio-rĩ, nĩ atĩa ũguo woiga atĩ ‘Mũrũ wa Mũndũ no nginya ahaicio igũrũ’? Ũcio ‘Mũrũ wa Mũndũ’ nũũ?”
3512:35 Aef 5:8; 1Joh 1:6; 2:11Nake Jesũ akĩmeera atĩrĩ, “Nĩmũgũkorwo na ũtheri ihinda rĩngĩ inini. Thiiagai rĩrĩa mũrĩ na ũtheri, nduma ĩtanamũtumanĩra. Mũndũ ũrĩa ũthiiaga na nduma ndamenyaga kũrĩa arathiĩ. 3612:36 Luk 16:8; Joh 8:59Mwĩhokagei ũtheri hĩndĩ ĩrĩa mũrĩ naguo, nĩgeetha mũtuĩke ciana cia ũtheri.” Nake Jesũ aarĩkia kwaria, akĩmehitha, agĩĩthiĩra.
Ayahudi gũthiĩ na Mbere na kwaga Gwĩtĩkia
37O na thuutha wa Jesũ kũringa ciama icio ciothe makĩonaga-rĩ, matiigana kũmwĩtĩkia. 3812:38 Isa 53:1Ũndũ ũcio warĩ wa kũhingia kiugo kĩa Isaia ũrĩa mũnabii kĩrĩa kĩũragia atĩrĩ:
“Mwathani, nũũ wĩtĩkĩtie ũhoro witũ,
nakuo guoko kwa Mwathani kũguũrĩirio ũ?”
39Nĩ ũndũ ũcio matingĩetĩkirie, nĩ tondũ Isaia nĩoigĩte handũ hangĩ atĩrĩ:
4012:40 Isa 6:10; Math 13:13, 15“Nĩamatuĩte atumumu,
na akoomia ngoro ciao,
nĩgeetha matikoone na maitho mao,
kana mataũkĩrwo ngoro-inĩ ciao,
o na kana magarũrũke, na niĩ ndĩmahonie.”
4112:41 Isa 6:1-4Isaia oigire ũguo nĩ ũndũ nĩooneete riiri wa Jesũ, na akĩaria ũhoro wake.
4212:42 Joh 7:13; Joh 9:22No o na gũtariĩ o ũguo, aingĩ o na gatagatĩ ka atongoria a Ayahudi nĩmamwĩtĩkirie. No nĩ ũndũ wa Afarisai, matingĩoimbũrire wĩtĩkio wao nĩ gwĩtigĩra matikaingatwo thunagogi; 43nĩgũkorwo nĩmendete kũgoocwo nĩ andũ gũkĩra kũgoocwo nĩ Ngai.
4412:44 Math 10:40Jesũ agĩcooka akĩanĩrĩra na mũgambo mũnene, akiuga atĩrĩ, “Mũndũ ũrĩa ũnjĩtĩkĩtie, to niĩ nyiki etĩkĩtie, no etĩkĩtie o na ũrĩa wandũmire. 4512:45 Joh 14:9Hĩndĩ ĩrĩa mũndũ ũcio andora, onaga ũrĩa wandũmire. 4612:46 Joh 1:4Niĩ njũkĩte gũkũ thĩ ndĩ ũtheri, nĩgeetha gũtikagĩe o na ũmwe ũnjĩtĩkĩtie ũngĩikara nduma-inĩ.
4712:47 Joh 3:17“Ha ũhoro wa mũndũ ũrĩa ũiguaga ũhoro wakwa no akaaga kũũhingia, ndikũmũtuĩra ciira; nĩgũkorwo ndiokire gũtuĩra andũ a thĩ ciira, no ndokire kũmahonokia. 48Mũtuanĩri ciira arĩ ho, harĩ mũndũ ũrĩa ũndegaga na akaaga gwĩtĩkĩra ciugo ciakwa; kiugo kĩu ndaaririe nĩkĩo gĩkaamũtuĩra ciira mũthenya wa mũthia. 4912:49 Joh 14:31Nĩgũkorwo ndiaririe ndĩĩrĩte niĩ mwene, no Baba ũrĩa wandũmire nĩwe wanjathire ũrĩa ingiuga, na ũrĩa ingĩaria. 50Nĩnjũũĩ atĩ rĩathani rĩake rĩkinyagia mũndũ muoyo-inĩ wa tene na tene. Nĩ ũndũ ũcio ũhoro ũrĩa wothe njaragia no ũrĩa Baba anjĩĩrĩte njarie.”
Ginbubuan ni Maria sang Pahamot si Jesus
(Mat. 26:6-13; Mar. 14:3-9)
1Karon, sang anom na lang ka adlaw bag-o mag-abot ang piesta, nagkadto si Jesus sa Betania, sa lugar ni Lazarus nga iya ginbanhaw. 2Nagpreparar sila sing panihapon para kay Jesus. Si Lazarus isa sa mga kaupod ni Jesus nga nagakaon sa lamisa. Si Marta amo ang nagaserbi. 3Si Maria iya nagkuha sing mga tunga sa litro nga malahalon nga pahamot. Puro ini nga pahamot nga halin sa tanom nga nardo. Ginbubo niya ini sa tiil ni Jesus. Pagkatapos ginpahiran niya sang iya buhok. Kag napuno ang bug-os nga balay sang kahamot sang sadto nga pahamot. 4Isa didto sa mga kaupod ni Jesus amo si Judas Iscariote,12:4 Judas Iscariote: Indi apelyido ni Judas ang “Iscariote.” Siguro ang buot silingon, Judas nga taga-Keriot. nga amo ang magatraidor sa iya.12:4 magatraidor sa iya: buot silingon, magatugyan sa iya sa iya mga kaaway. Nagsiling si Judas, 5“Ang bili sang sina nga pahamot mga isa gid ka tuig nga suweldo sang isa ka tawo. Ngaa wala ina pag-ibaligya kag ang bili ipanghatag sa mga imol?” 6Ginsiling niya ini, indi tungod kay naluoy siya sa mga imol, kundi tungod kay kawatan siya. Siya amo ang nagauyat sang ila kuwarta kag permi niya ini ginakuhaan. 7Pero nagsiling si Jesus, “Pabay-i lang siya! Ipatago lang sa iya ang nabilin nga pahamot agod itigana sa akon lubong.12:7 Ipatago… lubong: ukon, Ginbubo niya ini para ipreparar ako sa adlaw nga ilubong ako. 8Ang mga imol permi ninyo makaupod, pero ako indi ninyo permi makaupod.”
Ang Plano nga Patyon si Lazarus
9Madamo nga mga Judio ang nakabalita nga didto si Jesus sa Betania, gani nagkadto sila didto. Nagkadto sila indi lang tungod kay Jesus, kundi gusto man nila nga makita si Lazarus nga iya ginbanhaw. 10Gani ginplano sang mga manugdumala nga mga pari nga patyon man si Lazarus, 11kay tungod sa iya, madamo na nga mga Judio ang nagbiya sa ila kag nagtuo kay Jesus.
Ang Madinalag-on nga Pagsulod ni Jesus sa Jerusalem
(Mat. 21:1-11; Mar. 11:1-11; Luc. 19:28-40)
12Sang madason nga adlaw, nabalitaan sang madamo nga mga tawo nga nag-alabot sa pagpamiesta nga si Jesus nagapakadto na sa Jerusalem. 13Gani nagkuha sila sang mga dahon sang palma kag ginsugata nila si Jesus nga nagasinggit, “Dayawon ta ang Dios! Ginapakamaayo sang Ginoo ang iya pinadala!12:13 ang iya pinadala: sa literal, ang nagakari sa ngalan sang Ginoo. 12:13 Salmo 118:26. Ginapakamaayo niya ang Hari sang Israel!” 14Nakakita si Jesus sang isa ka bataon pa nga asno kag amo ato ang iya ginsakyan. Sa iya ginhimo nga ato natuman ang ginsiling sang Dios sa Kasulatan nga nagasiling:
15“Kamo nga mga pumuluyo sang Zion,12:15 mga pumuluyo sang Zion: sa Griego, anak nga babayi sang Zion.
indi kamo magkahadlok.
Pamati kamo! Nagaabot na ang inyo hari,
nga nagasakay sa tinday nga asno.”12:15 Zac. 9:9.
16Sadto nga tiyempo, ang mga sumulunod ni Jesus wala pa makaintiendi kon ano ang kahulugan sang mga nagakalatabo nga ato. Pero pagkatapos nga si Jesus nakabalik na sa langit, amo pa lang nila napinsaran nga ang ginhimo sang sadto nga mga tawo amo gid gali ang nakasulat sa Kasulatan.
17Madamo nga mga tawo ang nakakita sang pagtawag kag pagbanhaw ni Jesus kay Lazarus halin sa iya lulubngan. Kag ini nga mga tawo nagpamalita sa natabo. 18Gani madamo nga mga tawo ang nagsugata kay Jesus, tungod kay nabalitaan nila ato nga milagro nga iya ginhimo. 19Gani naghambalanay ang mga Pariseo, “Ti tan-awa ninyo, nagasunod na sa iya ang tanan nga tawo. Wala na gid kita sing may mahimo!”
May mga Griego nga Nagpangita kay Jesus
20May mga Griego man nga nag-alabot sa Jerusalem agod magpamiesta kag magsimba sa Dios. 21Nagkadto sila kay Felipe nga taga-Betsaida nga sakop sang Galilea. Nagsiling ang mga Griego, “Gusto namon kuntani nga magpakigkita kay Jesus.” 22Ginsugiran ni Felipe si Andres kag duha sila ang nagkadto kay Jesus agod sugiran siya. 23Nagsiling dayon si Jesus sa ila, “Karon nag-abot na ang tion nga padunggan ako nga Anak sang Tawo, makita na ang akon gahom. 24Sa pagkamatuod, ginasugid ko sa inyo nga kon ang isa ka binhi indi pag-ilubong sa duta kag mapatay, ina magapabilin gid lang nga isa ka binhi. Pero kon ilubong kag mapatay, magatubo ini kag magapamunga sing madamo.12:24 Ang buot silingon ni Jesus nga siya pareho sina, tungod kay kon mapatay na siya, madamo ang mahatagan sing bag-o nga kabuhi. 25Ang tawo nga sobra ang iya paghigugma sa iya kabuhi madula niya ini, pero ang tawo nga wala nagakanugon sang iya kabuhi sa sini nga kalibutan tungod sa akon makaangkon sang kabuhi nga wala sing katapusan. 26Ang bisan sin-o nga gusto mag-alagad sa akon kinahanglan magsunod sa akon, agod nga kon diin ako didto man ang akon suluguon. Ang tawo nga nagaalagad sa akon padunggan sang akon Amay.”
Naghambal si Jesus Parte sa iya Kamatayon
27Nagsiling pa si Jesus, “Karon nagalibog ang akon hunahuna. Ano bala ang akon isiling? Ano, masiling bala ako sa Amay nga indi na lang niya ako pagpaantuson? Pero amo ini ang katuyuan sang akon pagkadto diri, nga mag-antos sang mga kasakit sa sini nga tion.” 28Nagsiling dayon si Jesus sa Amay, “Amay, ipakita ang imo gahom sa mga tawo.” May naghambal dayon halin sa langit, “Ginpakita ko na paagi sa imo, kag ipakita ko pa liwat.”
29Ang mga tawo nga nagtalambong didto nakabati sang tingog. Nagsiling sila, “Nagapangdaguob!” Pero nagsiling ang iban, “Nagapakighambal sa iya ang anghel!” 30Pero nagsiling si Jesus sa ila, “Ginpabati ato sang Dios indi para sa akon kundi para sa inyo. 31Halin subong sentensyahan na niya ang mga tawo sang kalibutan. Kag mapierdi na niya si Satanas nga amo ang nagagahom sa sini nga kalibutan. 32Kag kon ibayaw na gani ako halin sa duta, papalapiton ko ang tanan nga tawo sa akon.” 33(Sa iya paghambal sadto, ginsugid niya kon ano nga klase sang kamatayon ang iya pagaantuson.) 34Nagsabat ang mga tawo sa iya, “Suno sa amon Kasuguan magakabuhi ang Cristo sa wala sing katapusan. Gani ngaa bala nagasiling ka nga ang Anak sang Tawo kinahanglan nga mapatay? Sin-o gid ina nga Anak sang Tawo ang imo ginasiling?” 35Nagsiling si Jesus sa ila, “Madali na lang madula ang suga sa tunga ninyo. Gani magkabuhi kamo sa sini nga suga samtang diri pa, kay basi bala kon maabtan kamo sang kadulom. Tungod kay ang nagalakat sa kadulom indi makahibalo kon diin siya nagapadulong. 36Gani magtuo kamo sa akon nga amo ang suga samtang diri pa ako sa inyo, agod masanagan ang inyo hunahuna.”12:36 agod masanagan ang inyo hunahuna: sa literal, agod mangin mga anak kamo sang kasanag.
Indi Magpati ang mga Judio kay Jesus
Pagkatapos niya hambal sadto naglakat siya kag nagpanago sa ila. 37Bisan nakita na gid nila ang madamo nga mga milagro nga ginpanghimo ni Jesus, wala pa gihapon sila nagtuo sa iya. 38Gani napamatud-an ang ginsiling ni Propeta Isaias,
“Ginoo, sin-o bala ang nagpati sa amon mensahi?
Sin-o bala sa mga ginpakitaan mo sang imo gahom ang nagtuo?”12:38 Isa. 53:1.
39-40Nagsiling pa gid si Isaias,
“Ginbulag sila sang Dios agod indi sila makakita, kag gintakpan niya ang ila mga hunahuna agod indi sila makaintiendi,
kay basi pa kon magbalik sila sa Dios kag ayuhon niya sila.”12:39-40 Isa. 6:10.
Gani amo ina ang kabangdanan kon ngaa wala sila nagtuo kay Jesus. 41Ginhambal ato ni Isaias tungod kay nakita niya ang gahom ni Jesus kag nagsugid siya parte sa iya.
42Pero bisan amo sina, madamo nga mga lider sang mga Judio ang nagtuo kay Jesus. Pero wala lang sila nagpabutyag sang ila pagtuo tungod kay nahadlok sila nga indi na sila pagpasudlon sang mga Pariseo sa mga simbahan sang mga Judio. 43Kay ginpasulabi nila ang pagdayaw sang mga tawo sang sa pagdayaw sang Dios.
Ang Pulong ni Jesus amo ang Magasentensya sa mga Tawo
44Naghambal sing mabaskog si Jesus, “Kon ang tawo magtuo sa akon, indi lang siya nagatuo sa akon kundi nagatuo man siya sa nagpadala sa akon. 45Ang nakakita sa akon nakakita man sa nagpadala sa akon. 46Nagkadto ako diri sa kalibutan sa pagpasanag sa hunahuna sang mga tawo, agod nga ang bisan sin-o nga magatuo sa akon indi magapabilin sa kadulom. 47Kon may ara nga nakabati sang akon mga pagpanudlo pero wala nagatuman, indi ako ang magasentensya sa iya nga silutan. Kay wala ako nagkadto diri sa kalibutan agod sentensyahan ang mga tawo kundi para luwason. 48May ara nga magasentensya sa mga tawo nga nagasikway sa akon kag wala nagabaton sa akon mga pagpanudlo; ang mga pulong nga akon gintudlo amo ang magasentensya sa ila sa katapusan nga adlaw! 49Kay ang akon mga pagpanudlo indi halin sa akon kundi halin sa Amay nga nagpadala sa akon. Siya amo ang nagsugo sa akon kon ano ang akon itudlo. 50Kag nahibaluan ko nga ang iya mga pagpanudlo, nga iya ginsiling sa akon nga ipanudlo, nagahatag sang kabuhi nga wala sing katapusan. Gani ginasugid ko sa inyo ang tanan nga iya ginapasugid.”
