1Ici nĩcio ndũrĩrĩ iria Jehova aatigirie kuo nĩguo ageragie andũ a Isiraeli arĩa mataamenyerete ũhoro wa mbaara cia kũu Kaanani. 2(Eekire ũguo nĩgeetha arute njiaro cia andũ a Isiraeli ũhoro wa mbaara tondũ njiaro icio itiamenyete ũhoro wa kũrũa mbaara). 33:3 Josh 13:3; Kĩam 10:17Ndũrĩrĩ icio nĩcio ici: aathani arĩa atano a Afilisti, na Akaanani othe, na Asidoni, na Ahivi arĩa maatũũraga irĩma-inĩ cia Lebanoni kuuma Kĩrĩma kĩa Baali-Herimoni o nginya Lebo-Hamathu. 43:4 Thaam 15:25Ciatigirio nĩgeetha igerie andũ a Isiraeli, nĩguo monwo kana nĩmarĩathĩkagĩra maathani ma Jehova marĩa aaheete maithe mao ma tene na guoko kwa Musa.
53:5 Thab 106:35; Ezar 9:1Andũ a Isiraeli magĩtũũrania na Akaanani, na Ahiti, na Aamori, na Aperizi, na Ahivi, na Ajebusi. 63:6 Thaam 34:16; Gũcook 7:16Nao makĩhikia airĩtu ao, na makĩheana airĩtu ao mahikio nĩ aanake a andũ acio, na magĩtungatĩra ngai ciao.
Othinieli
73:7 Gũcook 4:9; Atiir 2:11, 13Andũ a Isiraeli nĩmekire ũũru maitho-inĩ ma Jehova; makĩriganĩrwo nĩ Jehova Ngai wao, na magĩtungatĩra ngai cia Baali na cia Ashera. 83:8 Atiir 2:14Namo marakara ma Jehova magĩakanĩra andũ a Isiraeli o nginya akĩmarekereria moko-inĩ ma Kushani-Rishathaimu mũthamaki wa Aramu-Naharaimu, ũrĩa andũ a Isiraeli maatungatĩire mĩaka ĩnana. 93:9 Atiir 3:15; Neh 9:27; Josh 15:17No rĩrĩa maarĩrĩire Jehova, akĩmaarahũrĩra mũndũ wa kũmahonokia wetagwo Othinieli mũrũ wa Kenazu, mũrũ wa ithe na Kalebu ũrĩa mũnini, nake akĩmahonokia. 103:10 Ndar 11:25; Kĩam 10:22Roho wa Jehova agĩũka igũrũ rĩake, agĩtuĩka mũtiirĩrĩri bũrũri wa Isiraeli na agĩthiĩ ita-inĩ. Nake Jehova akĩneana Kushani-Rishathaimu mũthamaki wa Aramu moko-inĩ ma Othinieli, nake akĩmũtooria. 113:11 Josh 14:15Nĩ ũndũ ũcio bũrũri ũgĩkorwo na thayũ mĩaka mĩrongo ĩna, nginya rĩrĩa Othinieli mũrũ wa Kenazu aakuire.
Ehudu
123:12 Atiir 2:11; 1Sam 12:9O rĩngĩ andũ a Isiraeli magĩĩka ũũru maitho-inĩ ma Jehova, na tondũ wa gwĩka ũũru ũcio Jehova akĩhe Egiloni mũthamaki wa Moabi hinya wa gũtooria Isiraeli. 133:13 Kĩam 19:38; Atiir 1:16Egiloni akĩgĩĩra andũ a Amoni na Amaleki,3:13 Andũ a Amoni na a Moabi maarĩ njiaro cia Loti (Kĩam 19:38), nao Amaleki maarĩ njiaro cia Esaũ (Kĩam 36:12, 16). Andũ aya nĩo maahakanĩte na andũ a Isiraeli, na nĩo maarĩ thũ ciao iria njũru. makĩũngana hamwe nake magĩtharĩkĩra andũ a Isiraeli, na makĩmatunya Itũũra rĩrĩa Inene rĩa Mĩkĩndũ. 14Andũ a Isiraeli magĩtuĩka ndungata cia Egiloni mũthamaki wa Moabi mĩaka ikũmi na ĩnana.
15O rĩngĩ andũ a Isiraeli makĩrĩrĩra Jehova, nake akĩmahe mũndũ wa kũmahonokia wetagwo Ehudu, warĩ wa kĩmotho; mũrũ wa Gera ũrĩa Mũbenjamini. Nao andũ a Isiraeli makĩmũtũma na irĩhi rĩa igooti kũrĩ Egiloni mũthamaki wa Moabi. 16Na rĩrĩ, Ehudu nĩathondekete rũhiũ rwa njora rũũgĩ mĩena yeerĩ, ta rwa buti ĩmwe na nuthu3:16 nĩ ta nuthu mita kũraiha rũrĩa oohereire njohero-inĩ yake mwena wa ũrĩo nguo-inĩ thĩinĩ. 173:17 Ayub 15:27; Thab 73:4Nake agĩtwarĩra Egiloni mũthamaki wa Moabi igooti, na rĩrĩ, Egiloni aarĩ mũndũ mũnoru mũno. 18Thuutha wa Ehudu kũmũnengera igooti, akiumagaria andũ arĩa maarĩkuuĩte, magĩthiĩ. 19Nowe mwene aakinya mĩhianano-inĩ ĩrĩa yarĩ hakuhĩ na Giligali, akĩhũndũka, agĩthiĩ akĩĩra mũthamaki ũcio atĩrĩ, “Ndĩ na ndũmĩrĩri yaku ya hitho.”
Nake mũthamaki akiuga atĩrĩ, “Kirai!” Nao arĩa othe maamũtungatagĩra makĩehera harĩ we.
203:20 Amos 3:15; Neh 8:15Nake Ehudu akĩmũkuhĩrĩria rĩrĩa aikarĩte arĩ o wiki nyũmba-inĩ yake ya ũthamaki ya igũrũ, ĩrĩa aikaraga hĩndĩ ya riũa. Akĩmwĩra atĩrĩ, “Ndĩ na ndũmĩrĩri yaku kuuma kũrĩ Ngai.” Na rĩrĩa mũthamaki ookagĩra kuuma gĩtĩ-inĩ kĩrĩa aikarĩire, 213:21 1Sam 24:3Ehudu agĩtambũrũkia guoko gwake kwa ũmotho, akĩruta rũhiũ rwa njora kuuma njohero-inĩ yake mwena wa ũrĩo, agĩtheeca mũthamaki ũcio nda. 22O na mũtĩ waruo ũgĩtoonya na rũhiũ rũkiumanĩra na thuutha. Ehudu ndaacomorire rũhiũ, namo maguta makĩrũhumbĩra. 23Ningĩ Ehudu agĩthiĩ gĩthaku-inĩ, akĩhinga mĩrango ya nyũmba ĩyo ya igũrũ, akĩmũhingĩrĩria kuo.
243:24 1Sam 24:3Ehudu aarĩkia gũthiĩ, ndungata cia mũthamaki igĩũka igĩkora mĩrango ya nyũmba ya igũrũ ĩrĩ mĩhinge, ikiuga atĩrĩ, “No nginya akorwo nĩ gwĩteithia areteithia kanyũmba-inĩ ka na thĩinĩ.” 253:25 2Ath 2:17Nacio igĩeterera o nginya igĩconoka, no rĩrĩa aagire kũhingũra mĩrango ya nyũmba, ikĩoya hingũro ikĩhingũra mĩrango. Na hau ikĩona mũnene wao agũĩte thĩ arĩ mũkuũ.
26Na rĩrĩ, hĩndĩ ĩyo cietereire ihingũrĩrwo-rĩ, Ehudu akĩĩyũrĩra. Akĩhĩtũkĩra mĩhianano-inĩ akĩũrĩra Seira. 273:27 Atiir 6:34; Jer 42:14Aakinya kuo akĩhuha karumbeta kũu bũrũri ũrĩa ũrĩ irĩma wa Efiraimu, nao andũ a Isiraeli magĩikũrũkania nake moimĩte irĩma-inĩ, amatongoretie.
28Akĩmaatha atĩrĩ, “Nũmĩrĩrai, nĩgũkorwo Jehova nĩaneanĩte Moabi thũ yanyu moko-inĩ manyu.” Nĩ ũndũ ũcio magĩikũrũka makĩmũrũmĩrĩra, makĩnyiita mariũko ma Rũũĩ rwa Jorodani marĩa maaringagĩrĩra bũrũri wa Moabi, na matiigana gwĩtĩkĩria mũndũ o na ũrĩkũ aringe rũũĩ rũu. 29Na hĩndĩ ĩyo makĩũraga andũ ta 10,000 a Moabi, na othe maarĩ andũ njamba na maarĩ na hinya; na gũtirĩ mũndũ o na ũmwe wahonokire. 303:30 Kĩam 36:35Mũthenya ũcio andũ a Moabi magĩtuĩka ndungata cia andũ a Isiraeli, naguo bũrũri ũgĩkorwo na thayũ mĩaka mĩrongo ĩnana.
Shamigari
313:31 Atiir 5:6; Josh 13:2Thuutha wa Ehudu hagĩũka mũndũ wetagwo Shamigari mũrũ wa Anathu, ũrĩa woragire Afilisti magana matandatũ na mũcengi ũrĩa ũtindĩkaga ndegwa. O nake akĩhonokia andũ a Isiraeli.
Ang Nahibilin nga mga Katawhan sa Canaan
1Nagbilin ang Ginoo ug mga katawhan sa Canaan aron sulayan ang mga Israelinhon nga wala makasinati sa mga gira sa Canaan. 2Gihimo kini sa Ginoo aron tudloan bahin sa gira ang mga kaliwat sa mga Israelinhon nga wala pa makasinatig gira. 3Mao kini ang mga katawhan nga gipangbilin sa Ginoo: ang mga lumulupyo sa lima ka lungsod3:3 lima ka lungsod: sa Hebreo, lima ka pangulo. sa mga Filistihanon, ang tanang mga Canaanhon, ang mga Sidonhon, ug ang mga Hebhanon nga nagpuyo sa mga bukid sa Lebanon, gikan sa Bukid sa Baal Hermon hangtod sa Lebo Hamat. 4Gipangbilin sila aron sulayan ang mga Israelinhon kon tumanon ba nila ang mga sugo nga gihatag sa Ginoo sa ilang mga katigulangan pinaagi kang Moises. 5Busa ang mga Israelinhon nagpuyo uban sa mga Canaanhon, Hitihanon, Amorihanon, Perisihanon, Hibihanon, ug mga Jebusihanon. 6Mitugot ang mga Israelinhon nga makigminyo ang ilang mga anak niini nga mga katawhan, ug misimba usab sila sa ilang mga dios.
Si Otniel
7Nagpakasala ang mga Israelinhon atubangan sa Ginoo kay gikalimtan nila ang Ginoo nga ilang Dios ug misimba sa mga imahen ni Baal ug kang Ashera. 8Tungod niini, nasuko pag-ayo ang Ginoo kanila, busa gipasagdan niya sila nga mapildi ni Cushan Rishataim nga hari sa Aram Naharaim.3:8 Aram Naharaim: usa ka dapit sa Mesopotamia. Nailalom sila sa iyang gahom sulod sa walo ka tuig. 9Apan sa dihang nagpakitabang ang mga Israelinhon sa Ginoo, nagpadala ang Ginoo ug tawo nga moluwas kanila. Siya mao si Otniel, ang anak ni Kenaz nga manghod ni Caleb. 10Gigamhan siya sa Espiritu sa Ginoo, ug gipangulohan niya ang Israel. Nakig-away siya kang Cushan Rishataim nga hari sa Aram, ug gipadaog siya sa Ginoo. 11Busa may kalinaw sa Israel sulod sa 40 ka tuig. Unya namatay si Otniel.
Si Ehud
12Nagpakasala pag-usab ang mga Israelinhon atubangan sa Ginoo. Tungod niini, gipasakop sila sa Ginoo kang Eglon nga hari sa Moab. 13Sa tabang sa mga Amonihanon ug Amalekanhon, gisulong ug gipildi ni Eglon ang Israel ug giilog ang lungsod sa Jerico.3:13 lungsod sa Jerico: sa Hebreo, lungsod sa mga palma. 14Nailalom sila sa gahom ni Eglon sulod sa 18 ka tuig.
15Apan sa dihang nagpakitabang ang mga Israelinhon sa Ginoo, nagpadala ang Ginoo ug tawo nga moluwas kanila. Siya mao ang walhon nga si Ehud nga anak ni Gera, nga gikan sa tribo ni Benjamin. Gipaadto sa mga Israelinhon si Ehud kang Eglon nga hari sa Moab sa pagdala sa ilang buhis. 16Sa wala pa siya naglakaw, naghimo siya ug usa ka punyal nga duhay sulab nga mga tunga sa metro ang gitas-on niini. Gihikot niya kini sa iyang tuo nga paa, ilalom sa iyang bisti. 17Sa didto na siya, gihatag niya ang buhis kang Haring Eglon nga usa ka tambok kaayo nga tawo. 18Human niya mahatag ang buhis, gipalakaw ni Ehud ang mga tawo nga nagdala niini. 19Miuban siya kanila, apan pag-abot nila sa kinulitang mga bato duol sa Gilgal, mibalik si Ehud sa hari ug miingon, “Mahal nga hari, may sekreto akong isugilon kanimo.” Busa miingon ang hari sa iyang mga sulugoon, “Biyai una ninyo kami!” Ug mibiya ang tanan niyang mga sulugoon. 20Unya miduol si Ehud sa hari nga nagainusarang naglingkod-lingkod didto sa iyang mabugnaw nga kuwarto sa ibabaw. Miingon si Ehud, “May mensahe ako kanimo gikan sa Dios.” Pagtindog sa hari gikan sa iyang gilingkoran, 21gihulbot ni Ehud sa iyang walang kamot ang punyal nga diha sa iyang tuong paa, ug gidunggab ang hari sa tiyan. 22Milubong ang punyal hasta ang pulohan niini ug natabonan sa tambok. Wala na kini ibta ni Ehud.
23Unya migawas si Ehud ug gikandadohan niya ang mga pultahan. 24Sa dihang nakabiya na si Ehud, namalik ang mga sulugoon sa hari ug nakita nila nga gikandadohan ang mga pultahan sa kuwarto. Abi nilag nangasilyas lang ang hari. 25Busa naghulat-hulat sila sa gawas. Apan sa kadugayan wala na sila nahimutang kay wala gihapon ablihi sa hari ang mga pultahan. Busa gikuha nila ang yabi ug giablihan kini, ug nakita nila sa salog ang ilang hari nga patay na.
26Apan nakaikyas na si Ehud samtang naghulat-hulat ang mga sulugoon nga ablihan sa hari ang mga pultahan. Miagi siya sa kinulitang mga bato ug miadto sa Seira. 27Sa pag-abot niya didto, nagpatingog siya ug budyong didto sa kabungtoran sa Efraim aron sa pagtawag sa mga Israelinhon sa pagpakiggira. Ug milugsong ang mga Israelinhon gikan sa maong dapit nga pinangulohan ni Ehud. 28Miingon siya kanila, “Sunod kamo kanako kay padag-on kamo sa Ginoo batok sa inyong mga kaaway nga mga Moabihanon.” Busa misunod sila kaniya ug giilog nila ang dapit nga tabokanan sa mga Moabihanon didto sa Suba sa Jordan. Wala gayod silay gipatabok bisan usa ka tawo. 29Nianang adlawa nakapatay sila ug mga 10,000 ka kusgan ug maisog nga mga Moabihanon. Ug wala gayoy nakaikyas bisan usa. 30Nianang adlawa gisakop sa Israel ang Moab, ug nagpuyo sila didto nga malinawon sulod sa 80 ka tuig.
Si Shamgar
31Ang misunod nga pangulo kang Ehud mao si Shamgar nga anak ni Anat. Giluwas niya ang Israel sa mga Filistihanon. Gipamatay niya ang 600 ka mga Filistihanon pinaagi sa sungkod nga gigamit sa pang-abog sa baka.
