1No te jactes del día de mañana,
porque no sabes lo que el día traerá.
2No te jactes de ti mismo;
que sean otros los que te alaben.
3Pesada es la piedra, pesada es la arena,
pero más pesada es la ira del necio.
4Cruel es la furia, y arrolladora la ira,
pero ¿quién puede enfrentarse a la envidia?
5Más vale ser reprendido con franqueza
que ser amado en secreto.
6Más confiable es el amigo que hiere
que el enemigo que besa.
7Al que no tiene hambre, hasta la miel lo empalaga;
al hambriento, hasta lo amargo le es dulce.
8Como ave que vaga lejos del nido
es el hombre que vaga lejos del hogar.
9El perfume y el incienso alegran el corazón;
la dulzura de la amistad fortalece el ánimo.27:9 Texto de difícil traducción.
10No abandones a tu amigo ni al amigo de tu padre.
No vayas a la casa de tu hermano cuando tengas un problema.
Más vale vecino cercano que hermano distante.
11Hijo mío, sé sabio y alegra mi corazón;
así podré responder a los que me desprecian.
12El prudente ve el peligro y lo evita;
el inexperto sigue adelante y sufre las consecuencias.
13Toma la prenda del que salga fiador por un extraño;
retenla en garantía si la entrega por la mujer ajena.
14El mejor saludo se juzga una impertinencia
cuando se da a gritos y de madrugada.
15Gotera constante en un día lluvioso
es la mujer que siempre pelea.
16Quien la domine podrá dominar el viento
y retener27:16 y retener. Lit. y llamará. aceite en la mano.
17El hierro se afila con el hierro,
y el hombre en el trato con el hombre.
18El que cuida de la higuera comerá de sus higos,
y el que vela por su amo recibirá honores.
19En el agua se refleja el rostro,
y en el corazón se refleja la persona.
20El sepulcro, la muerte y los ojos del hombre
jamás se dan por satisfechos.
21En el crisol se prueba la plata;
en el horno se prueba el oro;
ante las alabanzas, el hombre.
22Aunque al necio lo muelas y lo remuelas,
y lo machaques como al grano,
no le quitarás la necedad.
23Asegúrate de saber cómo están tus rebaños;
cuida mucho de tus ovejas;
24pues las riquezas no son eternas
ni la fortuna está siempre segura.
25Cuando se limpien los campos y brote el verdor,
y en los montes se recoja la hierba,
26las ovejas te darán para el vestido,
y las cabras para comprar un campo;
27tendrás leche de cabra en abundancia
para que os alimentéis tú y tu familia,
y toda tu servidumbre.
1درباره فردای خود با غرور صحبت نكن، زيرا نمی‌دانی چه پيش خواهد آمد.
2هرگز از خودت تعريف نكن؛ بگذار ديگران از تو تعريف كنند.
3حمل بار سنگ و ماسه سخت است، اما تحمل ناراحتيهايی كه يک آدم احمق ايجاد می‌كند، از آن هم سختتر است.
4حسادت خطرناک‌تر و بی‌رحمتر از خشم و غضب است.
5سرزنش آشكار از محبت پنهان بهتر است.
6زخم دوست بهتر از بوسهٔ دشمن است.
7شكم سير حتی از عسل كراهت دارد، اما برای شكم گرسنه هر چيز تلخی شيرين است.
8كسی كه از خانه‌اش دور می‌شود همچون پرنده‌ای است كه از آشيانه‌اش آواره شده باشد.
9مشورت صميمانهٔ يک دوست همچون عطری خوشبو، دلپذير است.
10دوست خود و دوست پدرت را هرگز ترک نكن، و وقتی در تنگی هستی سراغ برادرت نرو؛ همسايهٔ نزديک بهتر از برادر دور می‌تواند به تو كمک كند.
11پسرم، حكمت بياموز و دل مرا شاد كن تا بتوانم جواب كسانی را كه مرا سرزنش می‌كنند، بدهم.
12شخص زيرک خطر را پيش‌بينی می‌كند و از آن اجتناب می‌نمايد، ولی آدم جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌كند.
13از كسی كه نزد تو ضامن شخص غريبی می‌شود، گرو بگير.
14اگر صبح زود با دعای خير برای دوستت او را از خواب بيدار كنی، دعای تو همچون لعنت خواهد بود.
15غرغرهای زن بهانه‌گير مثل چک‌چک آب در روز بارانی است؛ 16همانطور كه نمی‌توان از وزيدن باد جلوگيری كرد، و يا با دستهای چرب چيزی را نگه داشت، همانطور هم محال است بتوان از غرغر چنين زنی جلوگيری كرد.
17همانطور كه آهن، آهن را می‌تراشد، دوست نيز شخصيت دوستش را اصلاح می‌كند.
18هر كه درختی بپروراند از ميوه‌اش نيز خواهد خورد و هر كه به اربابش خدمت كند پاداش خدمتش را خواهد گرفت.
19همانطور كه انسان در آب، صورت خود را می‌بيند، در وجود ديگران نيز وجود خويش را مشاهده می‌كند.
20همانطور كه دنيای مردگان از بلعيدن زندگان سير نمی‌شود، خواسته‌های انسان نيز هرگز ارضا نمی‌گردد.
21طلا و نقره را بوسيلهٔ آتش می‌آزمايند، ولی انسان را از عكس‌العملش در برابر تعريف و تمجيد ديگران می‌توان شناخت.
22اگر احمق را در داخل هاون هم بكوبی حماقتش از او جدا نمی‌شود.
23-24مال و دارايی زود از بين می‌رود و تاج و تخت پادشاه تا ابد برای نسل او باقی نمی‌ماند. پس تو با دقت از گله و رمه‌ات مواظبت كن، 25زيرا وقتی علوفه چيده شود و محصول جديد به بار آيد و علف كوهستان جمع‌آوری شود، 26آنگاه از پشم گوسفندانت لباس تهيه خواهی كرد، از فروش بزهايت زمين خواهی خريد 27و از شير بقيهٔ بزها تو و خانواده و كنيزانت سير خواهيد شد.
