Daniel 2 – CST & APSD-CEB

Nueva Versión Internacional (Castilian)

Daniel 2:1-49

El sueño del rey Nabucodonosor

1En el segundo año de su reinado, Nabucodonosor tuvo varios sueños que lo perturbaron y no le dejaban dormir. 2Mandó entonces que se reunieran los magos, hechiceros, adivinos y astrólogos2:2 astrólogos. Lit. caldeos; así en el resto de este libro. de su reino para que le dijeran lo que había soñado. Una vez reunidos, y ya en presencia del rey, 3este les dijo:

―Tuve un sueño que me tiene preocupado, y quiero saber lo que significa.

4Los astrólogos le respondieron:2:4 le respondieron. Lit. le respondieron en arameo. En efecto, de aquí al final del cap. 7 el texto bíblico está escrito en la lengua aramea.

―¡Que viva el rey para siempre! Estamos a tu servicio. Cuéntanos el sueño, y nosotros te diremos lo que significa.

5Pero el rey les advirtió:

―Mi decisión ya está tomada: Si no me decís lo que soñé, ni me dais su interpretación, ordenaré que os corten en pedazos y que vuestras casas sean reducidas a cenizas. 6Pero, si me decís lo que soñé y me explicáis su significado, yo os daré regalos, recompensas y grandes honores. Así que comenzad por decirme lo que soñé, y luego explicadme su significado.

7Los astrólogos insistieron:

―Si el rey les cuenta a estos siervos suyos lo que soñó, nosotros le diremos lo que significa.

8Pero el rey les contestó:

―Mi decisión ya está tomada. Eso bien lo sabéis, y por eso queréis ganar tiempo. 9Si no me decís lo que soñé, ya sabéis lo que os espera. Os habéis puesto de acuerdo para venir ante mí con cuestiones engañosas y mal intencionadas, esperando que cambie yo de parecer. Decidme lo que soñé, y así sabré que sois capaces de darme su interpretación.

10Entonces los astrólogos le respondieron:

―¡No hay nadie en la tierra capaz de hacer lo que el rey nos pide! ¡Jamás a ningún rey se le ha ocurrido pedirle tal cosa a ningún mago, hechicero o astrólogo! 11Lo que el rey nos pide raya en lo imposible, y nadie podrá revelárselo, a no ser los dioses. ¡Pero ellos no viven entre nosotros!

12Tanto enfureció al rey la respuesta de los astrólogos que mandó ejecutar a todos los sabios de Babilonia. 13Se publicó entonces un edicto que decretaba la muerte de todos los sabios, de modo que se ordenó la búsqueda de Daniel y de sus compañeros para que fueran ejecutados.

14Cuando el comandante de la guardia real, que se llamaba Arioc, salió para ejecutar a los sabios babilonios, Daniel le habló con mucho tacto e inteligencia. 15Le dijo: «¿Por qué ha emitido el rey un edicto tan violento?» Y, una vez que Arioc le explicó cuál era el problema, 16Daniel fue a ver al rey y le pidió tiempo para poder interpretarle su sueño. 17Después volvió a su casa y les contó a sus amigos Ananías, Misael y Azarías cómo se presentaba la situación. 18Al mismo tiempo, les pidió que imploraran la misericordia del Dios del cielo en cuanto a ese sueño misterioso para que ni él ni sus amigos fueran ejecutados con el resto de los sabios babilonios.

19Durante la noche, Daniel recibió en una visión la respuesta al misterio. Entonces alabó al Dios del cielo 20y dijo:

«¡Alabado sea por siempre el nombre de Dios!

Suyos son la sabiduría y el poder.

21Él cambia los tiempos y las épocas,

pone y depone reyes.

A los sabios da sabiduría,

y a los inteligentes, discernimiento.

22Él revela lo profundo y lo escondido,

y sabe lo que se oculta en las sombras.

¡En él habita la luz!

23A ti, Dios de mis padres,

te alabo y te doy gracias.

Me has dado sabiduría y poder,

me has dado a conocer lo que te pedimos,

¡me has dado a conocer el sueño del rey!»

Daniel interpreta el sueño del rey

24Entonces Daniel fue a ver a Arioc, a quien el rey había dado la orden de ejecutar a los sabios de Babilonia, y le dijo:

―No mates a los sabios babilonios. Llévame ante el rey, y le interpretaré el sueño que tuvo.

25Inmediatamente Arioc condujo a Daniel a la presencia del rey, y le dijo:

―Entre los exiliados de Judá he hallado a alguien que puede interpretar el sueño del rey.

26El rey le preguntó a Daniel, a quien los babilonios habían puesto por nombre Beltsasar:

―¿Puedes decirme lo que vi en mi sueño, y darme su interpretación?

27A esto Daniel respondió:

―No hay ningún sabio ni hechicero, ni mago o adivino, que pueda explicarte, oh rey, el misterio que te preocupa. 28Pero hay un Dios en el cielo que revela los misterios. Ese Dios te ha mostrado lo que tendrá lugar en los días venideros. Estos son el sueño y las visiones que pasaron por tu mente mientras dormías: 29Allí, en tu cama, rey, dirigiste tus pensamientos a las cosas por venir, y el que revela los misterios te mostró lo que va a suceder. 30Por lo que a mí toca, este misterio me ha sido revelado, no porque yo sea más sabio que el resto de la humanidad, sino para que llegues, rey, a conocer su interpretación y entiendas lo que pasaba por tu mente.

31»En tu sueño, oh rey, veías una estatua enorme, de tamaño impresionante y de aspecto horrible. 32La cabeza de la estatua era de oro puro, el pecho y los brazos eran de plata, el vientre y los muslos eran de bronce, 33y las piernas eran de hierro, lo mismo que la mitad de los pies, en tanto que la otra mitad era de barro cocido. 34De pronto, y mientras contemplabas la estatua, una roca que nadie desprendió vino y golpeó los pies de hierro y barro de la estatua, y los hizo pedazos. 35Con ellos se hicieron añicos el hierro y el barro, junto con el bronce, la plata y el oro. La estatua se hizo polvo, como el que vuela en el verano cuando se trilla el trigo. El viento barrió la estatua, y no quedó ni rastro de ella. En cambio, la roca que dio contra la estatua se convirtió en una montaña enorme que llenó toda la tierra.

36»Este fue el sueño que tuvo el rey, y este es su significado: 37Tú eres rey entre los reyes; el Dios del cielo te ha dado el reino, el poder, la majestad y la gloria. 38Además, ha puesto en tus manos a la humanidad entera, a las bestias del campo y a las aves del cielo. No importa dónde vivan, Dios ha hecho de ti el gobernante de todos ellos. ¡Tú eres la cabeza de oro!

39»Después de ti surgirá otro reino de menor importancia. Luego vendrá un tercer reino, que será de bronce, y dominará sobre toda la tierra. 40Finalmente, vendrá un cuarto reino, sólido como el hierro. Y así como el hierro todo lo rompe, destroza y pulveriza, este cuarto reino hará polvo a los otros reinos.

41»Veías que los pies y los dedos de la estatua eran mitad hierro y mitad barro cocido. El hierro y el barro que viste mezclados significan que este será un reino dividido, aunque tendrá la fuerza del hierro. 42Y, como los dedos eran también mitad hierro y mitad barro, este reino será medianamente fuerte y medianamente débil. 43Viste mezclados el hierro y el barro, dos elementos que no pueden fundirse entre sí. De igual manera, el pueblo será una mezcla que no podrá mantenerse unida.

44»En los días de estos reyes, el Dios del cielo establecerá un reino que jamás será destruido ni entregado a otro pueblo, sino que permanecerá para siempre y hará pedazos a todos estos reinos. 45Tal es el sentido del sueño donde la roca se desprendía de una montaña; roca que, sin la intervención de nadie, hizo añicos al hierro, al bronce, al barro, a la plata y al oro. El gran Dios te ha mostrado, rey, lo que tendrá lugar en el futuro. El sueño es verdadero, y esta interpretación, digna de confianza».

46Al oír esto, el rey Nabucodonosor se postró ante Daniel y le rindió pleitesía, ordenó que se le presentara una ofrenda e incienso, 47y le dijo:

―¡Tu Dios es el Dios de dioses y el Soberano de los reyes! ¡Tu Dios revela todos los misterios, pues fuiste capaz de revelarme este sueño misterioso!

48Luego el rey puso a Daniel en un puesto prominente y le colmó de regalos, le nombró gobernador de toda la provincia de Babilonia y jefe de todos sus sabios. 49Además, a solicitud de Daniel, el rey nombró a Sadrac, Mesac y Abednego administradores de la provincia de Babilonia. Daniel, por su parte, permaneció en la corte real.

Ang Pulong Sa Dios

Daniel 2:1-49

Ang Damgo ni Nebucadnezar

1Sa ikaduhang tuig sa paghari ni Nebucadnezar, kadaghan siya nagdamgo. Gisamok gyud siya niini nga mga damgo, busa dili siya makatulog. 2Gipatawag niya ang iyang mga madyikero, mga espiritista, mga mamamarang, ug mga manalagna,2:2 manalagna: sa literal, Kaldeanhon. aron isaysay ang iyang mga damgo. Busa miadto sila sa hari 3ug miingon ang hari kanila, “May damgo ako nga nakapasamok gayod kanako, busa gipatawag ko kamo kay gusto kong mahibaloan kon unsay kahulogan niadtong damgoha.”

4Mitubag ang mga manalagna sa hari sa pinulongang Aramico,2:4 Gikan niini nga bersikulo hangtod sa kataposan sa kapitulo 7 ang gigamit nga pinulongan sa pagsulat mao ang Aramico. “Malungtarong kinabuhi alang sa Mahal nga Hari! Sultihi kami nga imong mga alagad sa imong damgo, ug hubaron namo kanimo ang kahulogan niini.”

5Apan miingon ang hari kanila, “Nakahukom ako nga kon dili ninyo ikasaysay kanako kon unsay akong gidamgo ug mahubad ang kahulogan niini, ipatadtad ko kamo ug ipaguba ang inyong mga balay. 6Apan kon masaysay ninyo ang akong damgo ug mahubad ang kahulogan niini, gantihan ko kamo ug pasidunggan. Sige, isaysay na ninyo ang damgo ug hubara ang kahulogan niini.”

7Miingon sila pag-usab sa hari, “Mahal nga Hari, isulti nalang kanamo ang imong damgo aron hubaron namo kanimo ang kahulogan niini.” 8Miingon ang hari, “Nahibalo ako nga gituyo ninyo ang paglangan-langan kay nasayod kamo nga tumanon ko gayod ang akong giingon kaninyo, 9nga kon dili gani ninyo masaysay ug mahubad ang akong damgo silotan ko kamo. Nagkauyon kamo nga mamakak kanako kay naghuna-huna kamo nga mausab ang sitwasyon. Karon, isaysay na ninyo ang akong gidamgo aron motuo ako nga makahimo gayod kamo sa paghubad sa kahulogan niini.”

10Mitubag sila sa hari, “Wala pa gayoy tawo sa tibuok kalibotan nga makahimo nianang imong gipangayo, mahal nga hari. Ug wala pa usay hari, bisan unsa pa siya kagamhanan, nga nagsugo sa mga madyikero, espiritista, o manalagna sa paghimo ug sama niana. 11Lisod kaayo kanang imong gipangayo, Mahal nga Hari. Ang mga dios lang gayod ang makahimo niana, apan wala sila magpuyo uban sa mga tawo.”

12Tungod sa ilang tubag, napungot pag-ayo ang hari ug nimando nga pamatyon ang tanang maalamon2:12 maalamon: ang mga tawo nga gihisgotan sa bersikulo 2. nga mga tawo sa Babylon. 13Sa dihang gipakanaog ang mando nga ang mga maalamon pamatyon, gipangita si Daniel ug ang iyang mga kauban aron patyon usab.

14Unya, miduol si Daniel kang Arioc nga kapitan sa mga guwardya sa hari. Kini si Arioc mao ang gisugo sa hari sa pagpatay sa maalamon nga mga tawo sa Babylon. 15Matinahoron nga nangutana si Daniel kaniya kon unsa ang hinungdan niining mabug-at nga mando sa hari. Busa gisuginlan siya ni Arioc sa nahitabo.

16Miadto dayon si Daniel sa hari ug mihangyo nga hatagan siya ug panahon aron mahubad niya ang kahulogan sa damgo niini. 17Misugot ang hari, busa mipauli si Daniel ug gisultihan niya ang iyang mga kauban nga sila si Hananiah, Mishael, ug Azaria sa nahitabo. 18Giingnan sila ni Daniel nga mag-ampo aron kaloy-an sila sa Dios sa langit2:18 Dios sa langit: o, Dios nga anaa sa langit; o, Dios nga naghimo sa langit; o, Dios nga labaw sa tanan. Mao usab sa bersikulo 19, 28, 37, 44. nga mahibaloan nila ang kahulogan sa damgo sa hari, aron dili sila mamatay uban sa maalamon nga mga tawo sa Babylon.

19Nianang gabhiona, gipadayag sa Dios kang Daniel ang damgo sa hari ug ang kahulogan niini pinaagi sa panan-awon. Unya gidayeg ni Daniel ang Dios sa langit. 20Miingon siya,

“Dalaygon ang ngalan sa Dios hangtod sa kahangturan;

Anaa kaniya ang kaalam ug gahom.

21Siya ang nagabuot sa dagan sa panahon.

Siya ang nagapapahawa sa mga hari ug siya usab ang nagabuot kon kinsa ang maghari.

Siya ang nagahatag ug kaalam sa mga maalamon.

22Ginapadayag niya ang laglom ug tinago nga mga butang.

Nahibalo siya kon unsay anaa sa kangitngit, kay anaa kaniya ang kahayag.

23Busa dayegon ko ikaw ug pasalamatan, O Dios sa akong mga katigulangan.

Ikaw ang naghatag kanako sa kaalam ug kusog.

Imong gihatag ang among gipangayo kanimo pinaagi sa pagpadayag kanamo sa buot masayran sa hari.”

Gihubad ni Daniel ang Damgo sa Hari

24Unya mibalik si Daniel kang Arioc nga mao ang gisugo sa hari sa pagpatay sa mga maalamon nga tawo sa Babylon. Miingon si Daniel kaniya, “Ayaw patya ang maalamon nga mga tawo sa Babylon. Dad-a ako didto sa hari kay hubaron ko ang iyang damgo.”

25Busa diha-diha dayon gidala ni Arioc si Daniel ngadto sa hari. Miingon si Arioc, “Mahal nga Hari, may nakita akong bihag nga gikan sa Juda nga makasaysay ug makahubad sa imong damgo.” 26Gipangutana sa hari si Daniel nga gitawag usab ug Belteshazar, “Masaysay mo ba kon unsa ang akong damgo ug ang kahulogan niini?” 27Mitubag si Daniel, “Mahal nga Hari, walay bisan kinsang maalamon, espiritista, madyikero, o manalagna nga makahubad sa imong damgo. 28Apan may Dios sa langit nga nagapadayag sa mga tinago. Pinaagi sa imong damgo, Mahal nga Hari, gipahibalo sa Dios kanimo kon unsa ang mahitabo sa umaabot. Karon, isaysay ko kanimo ang mga panan-awon nga nakita mo sa imong damgo.

29“Ang imong damgo, Mahal nga Hari, bahin sa mahitabo sa umaabot ug gipahibalo kana kanimo sa Dios nga nagapadayag sa mga tinago. 30Ang imong damgo gipadayag kanako sa Dios, dili tungod kay mas maalam ako kaysa uban nga mga tawo, kondili aron masaysay ko kanimo ug imong masabtan kon unsa ang kahulogan sa mga butang nga anaa sa imong hunahuna.

31Sa imong damgo, may nakita kang usa ka dakong estatuwa nga labihan kasulaw. Nagtindog kini diha sa imong atubangan ug makalilisang ang hitsura niini. 32Ang ulo niini puro bulawan, ang iyang dughan ug mga kamot plata, ug ang iyang tiyan ug mga paa bronsi. 33Ang iyang mga batiis puthaw ug ang iyang mga tiil may bahin nga puthaw ug may bahin usab nga yutang kolonon. 34Samtang nagtan-aw ka sa estatuwa, may usa ka bato nga natipak,2:34 bato nga natipak: Tan-awa ang bersikulo 45 niini nga kapitulo. apan dili tawo ang nagtipak niini. Naigo ang mga tiil sa estatuwa, ug nadugmok kini. 35Diha-diha nangagupok ang estatuwa nga puthaw, yutang kolonon, bronsi, plata, ug bulawan. Nahisama kini sa tahop sa giokanan ug gipalid sa hangin. Wala gayoy nahibilin niini. Apan ang bato nga nakadugmok sa tiil sa estatuwa nahimong dako nga bukid ug milukop sa tibuok kalibotan.

36“Mao kadto ang imong damgo, ug mao kini ang kahulogan niini: 37Mahal nga Hari, ikaw ang hari sa mga hari. Gihimo ka sa Dios sa langit nga hari, ug gihatagan sa gahom, kusog, ug kadungganan. 38Gitugyan niya kanimo ang mga tawo, mga mananap, ug mga langgam, sa bisan asa nga dapit. Ikaw mao ang nagasimbolo niadtong ulo nga bulawan sa estatuwa.

39“Human sa imong paghari may motungha nga laing gingharian nga huyang kaysa imong gingharian. Ang sunod niini mao ang ikatulo nga gingharian nga gisimbolohan sa bronsi nga bahin sa estatuwa, ug modumala kini sa tibuok kalibotan. 40Ang ikaupat nga gingharian sama kalig-on sa puthaw. Kay sama nga ang puthaw makadugmok sa tanan, kini nga gingharian modugmok usab sa uban nga gingharian. 41Sumala sa imong nakita, puthaw ug yutang kolonon ang mga tiil sa estatuwa. Kini nagkahulogan nga ang gingharian mabahin. Apan aduna kini kalig-on, sama sa imong nakita nga gisagol ang puthaw ug ang yutang kolonon. 42Ang puthaw ug yutang kolonon nga mga tudlo sa tiil nagakahulogan nga may parte niini nga gingharian nga lig-on ug may parte nga dali rang mapukan. 43Ang panagsagol sa puthaw ug yutang kolonon nagakahulogan usab nga maghiusa ang mga pangulo niini nga gingharian pinaagi sa pagminyoay sa ilang mga kaanakan. Apan dili magdugay ang ilang panaghiusa, sama nga ang puthaw ug yutang kolonon dili gayod mahimong isagol.

44“Sa panahon niining mga hari, ang Dios sa langit mopatukod ug usa ka gingharian nga dili gayod mapukan bisan kanus-a. Dili gayod kini mapildi o madumalahan sa uban. Laglagon hinuon niini ang tanang mga gingharian ug magapabilin kini sa walay kataposan. 45Mao kini ang kahulogan sa nakita nimong bato nga natipak gikan sa bukid nga dili tawo ang nagtipak, ug midugmok sa estatuwa nga puthaw, bronsi, yutang kolonon, plata, ug bulawan.

“Mahal nga Hari, nagpadayag ang gamhanan nga Dios kanimo kon unsa ang mahitabo sa umaabot. Mao kadto ang imong damgo ug ang iyang kahulogan. Tinuod gayod ang tanan kong gisulti.”

46Unya miluhod si Haring Nebucadnezar sa pagpasidungog kang Daniel. Pagkahuman, nagmando siya nga maghalad ug magsunog ug insenso alang kang Daniel. 47Miingon siya kang Daniel, “Tinuod gayod nga ang imong Dios mao ang labing gamhanan sa tanang dios, Ginoo sa mga hari, ug tigpadayag sa mga tinago, tungod kay nakahimo ka man sa pagpadayag niini nga tinago.”

48Unya gipasidunggan pag-ayo sa hari si Daniel ug gihatagan ug daghang matahom nga mga gasa. Gihimo niya kini nga tigdumala sa tibuok nga probinsya sa Babylon ug pangulo sa tanang maalamon sa Babylon. 49Gihangyo ni Daniel ang hari nga himuon sila si Shadrach, Meshach, ug Abednego nga iyang katabang sa pagdumala sa probinsya sa Babylon. Ug misugot ang hari. Unya didto nagpuyo si Daniel sa palasyo sa hari.